Ці не затрымаецца Беларусь на паўдарозе ў СГА?

Беларусь планавала ўступіць у СГА на міністэрскай канферэнцыя арганізацыі ў сталіцы Казахстана Нур-султане, якая павінна была прайсці 8-11 чэрвеня 2020 года, аднак у пачатку сакавіка яна была адменена з-за пандэміі каронавіруса. Цяпер у МЗС лічаць магчымым ўступленне Беларусі ў СГА ў канцы 2020-га — пачатку 2021 года. Ці апраўдаюцца гэтыя надзеі?

Мінск зрабіў заяўку на ўступленне ў СГА яшчэ ў 1993 годзе, але прыкметна актывізаваў перамовы толькі ў апошнія пяць гадоў, пасля ўступлення краіны ў Еўразійскі эканамічны саюз. Зараз у СГА ёсць усе краіны ЕАЭС, акрамя Беларусі. Такім чынам, Мінск, выконваючы эўразійскія рэгламенты, гандлюе па нормах СГА, але не атрымлівае ад гэтага пераваг.
Вясной 2016 года ўрад ўзяў цвёрды курс на ўступленне ў СГА. «Урад плануе да канца 2019 года, максімум — першы квартал 2020 году — ўзгадніць усе пазіцыі і выйсці ўжо на фінальную частку дакумента», — заяўляў першы віцэ-прэм'ер Беларусі Аляксандр Турчын ў ліпені 2019 года. Аднак праз некалькі месяцаў беларускі план па інтэграцыі ў сусветны гандаль з-за COVID-19 даў збой.
Першы намеснік міністра замежных спраў Беларусі Андрэй Еўдачэнка ў лютым 2020 года растлумачыў, чаму гэта здарылася. «У нас ёсць пастаўлены прэм'ер-міністрам тэрмін ўступлення ў СГА — чэрвень 2020 года. Паколькі нам амерыканцы не далі правядзенне пасяджэння рабочай групы ў снежні, а потым яшчэ і рускія разам з амерыканцамі — у лютым, то наш графік можа нязначна зрушыць», — распавёў ён.
Тым не менш, дадаў Еўдачэнка, «нават калі мы не зможам уступіць летам, мы плануем завяршыць усе двухбаковыя перамовы да чэрвеня гэтага года». Калі тэхнічна перамовы будуць завершаны да лета, то, па яго словах, «у бакоў ёсць каля паўгода для зверкі тэкстаў дакументаў і абавязацельстваў».
Тэхнічна ўступіць у СГА можна чатыры разы на год, — на любой генеральнай сесіі савета СГА. «Такім чынам, дзесьці ў канцы года — пачатку наступнага года Беларусь можа ўступіць у СГА», — сказаў Еўдачэнка.
У лютым 2020 года ў Швейцарыі павінна было адбыцца чарговае пасяджэнне рабочай групы па далучэнні Беларусі да арганізацыі. Аднак з улікам пандэміі яго перанеслі на нявызначаны тэрмін.
У траўні 2020 года Еўдачэнка паведаміў, што нягледзячы на ​​ўплыў COVID-19 на перамоўны працэс уступлення Беларусі ў СГА, беларускі бок працягвае працу ў гэтым кірунку. «Мы ў гэты складаны перыяд працягваем двухбаковыя кансультацыі, у тым ліку ў фармаце відэаканферэнцый», — распавёў Еўдачэнка дзяржагенцтву БелТА. Паводле яго слоў, беларускаму боку «ёсць шмат чаго абмеркаваць індывідуальна з дзяржавамі — членамі СГА».
Перш чым далучыцца да СГА, краіна павінна прывесці сваё заканадаўства ў адпаведнасць з патрабаваннямі гэтай арганізацыі. Перамовы вядуцца па чатырох кірунках: па доступе на рынак тавараў, па гандлі сельскагаспадарчай прадукцыяй, па доступе на рынак паслуг і па сістэмных пытаннях. Іх праводзіць рабочая група, у якую ўваходзяць дзяржавы і мытныя тэрыторыі, якія маюць нявырашаныя пытанні ў галіне гандлю з краінай-кандыдатам.
Рабочая група па ўступленні Беларусі ў СГА ўключае 47 краін, у яе складзе ўсе ключавыя гандлёвыя партнёры і найбуйнейшыя сусветныя дзяржавы — Расія, Кітай, ЗША, ЕС, Бразілія, Індыя. Шматлікі склад рабочай групы тлумачыцца членствам Беларусі ў ЕАЭС, — для многіх краін умовы доступу на беларускі рынак важныя з улікам уваходжання на еўразійскі рынак.
Пакуль Беларусь завяршыла двухбаковыя перамовы па доступе на рынак з 22 дзяржавамі. З самымі складанымі краінамі — ЗША, ЕС, Канада, Бразілія, Украіна, Новая Зеландыя — яшчэ прыйдзецца дамаўляцца.

«Выйшлі на фінішную прамую»

«Сёння мы выйшлі на фінішную прамую (на шляху ўступлення ў СГА — рэд.) як у рамках абмеркавання сістэмных пытанняў, так і ў двухбаковых перамовах», — міністр замежных спраў Бнларусі Уладзімір Макей у інтэрв'ю дзяржагенцтву БелТА ў пачатку ліпеня.
Паводле яго слоў, гэта дазволіла Сакратарыяту СГА ўключыць Беларусь у спіс краін, якія знаходзяцца ў фокусе арганізацыі ў 2020 годзе. Аднак з-за эпідэміялагічнай сітуацыі ў свеце Сакратарыят СГА быў вымушаны прыпыніць усе мерапрыемствы і перайсці на выдалены фармат працы.
У выніку, паводле яго слоў, запланаванае на 24 сакавіка пасяджэнне рабочай групы СГА па далучэнні Беларусі было адкладзена, перанесена на наступны год і міністэрская канферэнцыя, якая павінна была адбыцца ў чэрвені ў Нур-султане.
«Каб не знізіць дынаміку работы, мы аператыўна правялі кансультацыі з Сакратарыятам СГА і ўсімі зацікаўленымі членамі арганізацыі. Прынята рашэнне пераразмеркаваць прыярытэты і зрабіць акцэнт на асобнай працы з кожным членам арганізацыі. Гэта дазваляе нам адрасна падыходзіць да абмеркавання адпаведных тэм, а нашым партнёрам - працаваць у выдаленым фармаце», — расказаў міністр.
Паводле яго слоў, «па меры паляпшэння эпідэміялагічнай сітуацыі мы правядзем яшчэ адно пасяджэнне рабочай групы і завершым фарміраванне выніковага пакета абавязацельстваў, які будзе ўнесены на разгляд прэзідэнта».

Беларусь не збіраецца «апускацца» ніжэй тарыфнай абароны ў ЕАЭС

Сур'ёзная праблема для Беларусі пры уступленні ў СГА — узятыя на сябе абавязацельствы ў рамках ЕАЭС. На перамовах некаторыя краіны настойваюць на тым, каб Беларусь знізіла імпартныя пошліны адносна дзеючым у ЕАЭС на шэраг тавараў. Аднак у гэтым пытанні Мінск займае цвёрдую пазіцыю і каардынуе свае пазіцыі з Расіяй, каб, як адзначаюць у МЗС, «па выніках уступлення ў нас не было сітуацыі, калі будзе адноўленая мяжа для беларускіх тавараў».
Першы віцэ-прэм'ер Беларусі Аляксандр Турчын ў ліпені 2019 года падкрэсліваў, што ў Беларусі пры уступленні ў СГА была мэта — захаваць адзіны мытны тарыф, узгоднены ў рамках ЕАЭС. «Таму ніжэй яго мы не збіраліся апускацца. Толькі па нейкім выключным групах тавараў, прычым тых, якія ў нас не вырабляюць. Гэта значыць, абсалютна не па тых, якія стварае наш унутраны вытворца», — заявіў ён.
Жорсткая пазіцыя па ўзроўні тарыфнай абароны дае падставу беларускім перамоўшчыкам заяўляць, што пасля ўступлення Беларусі ў СГА якіх небудзь сур'ёзных змен на ўнутраным рынку не адбудзецца. «Карыстаючыся выпадкам, хачу развеяць распаўсюджаны міф пра тое, што пасля далучэння да СГА Беларусь забураць імпартныя тавары. Гэтага не будзе. Беларусь з'яўляецца членам ЕАЭС, і мы жорстка адстойваем ўзровень тарыфнай абароны, аналагічны дзеючаму. Гэта значыць, што прынцыповых зменаў па доступе замежных тавараў на наш рынак пасля далучэння Беларусі да СГА не адбудзецца», — сказаў Макей у ліпені ў інтэрв'ю БелТА.

Новыя рызыкі на шляху ў СГА

«Застрэльшчыкам» інтэграцыі Беларусі ў сусветны гандаль у апошнія гады выступаў урад. Асноўныя аргументы на карысць ўступлення ў СГА: гэта дазволіць зняць бар'еры для прасоўвання беларускіх тавараў на замежныя рынкі і дыверсіфікаваць экспарт на фоне звужваюцца магчымасцяў на рынку ЕАЭС, а таксама павысіць эканамічны і інвестыцыйны імідж дзяржавы.
Між тым, відавочна, што ў апошні час прынятыя ў краіне рашэнні супярэчаць інтэграцыйнай логіцы.
З-за пандэміі і іншых глабальных працэсаў у сусветнай эканоміцы ўзмацнілася палітыка пратэкцыянізму ў міжнародным гандлі. На гэтым фоне беларускія ўлады зноў зрабілі актуальным палітыку імпартазамяшчэння.
Аляксандр Лукашэнка 4 чэрвеня пры прызначэнні новых членаў Савета міністраў запатрабаваў ад урада прыняць усе неабходныя меры, каб абараніць унутраны рынак ад неабгрунтаванага імпарту па тых відах прадукцыі, якая вырабляецца ў Беларусі.
«Наш унутраны рынак невялікі, але і аддаваць яго ні ў якім разе нікому нельга. Гэта тое пытанне, які стаіць перад урадам, і то ўрад не вырашыла гэтае пытанне. Спасылаліся на нейкія абавязацельствы. Паглядзіце, як Расія паступіла. Узяла і закрыла межы, каб туды ніхто не ўвозіў ні салярку, ні бензін. Яны зачыніліся ад імпарту. Гэта што, правільна? Ды пляваць, пандэмія ўсё спіша, вось і зачыніліся», — адзначыў Лукашэнка.
«Чаму іншыя краіны так абараняюць свой унутраны рынак? Яны ж нам не адкрылі яго. І нават калі мы да сваіх сяброў звяртаемся, калі хочам нешта прадаць, нас год-два шмальцуюць, пакуль не прадставім спіс і не пакажам, колькі, якім аб'ёмам і па якім кошце мы будзем прадаваць сваю прадукцыю на іх рынках. Усе кіруюць гэтым. Бяздумна аддаваць свой рынак замежным вытворцам нельга. Мае даручэнні па яго абароне папярэдняе ўрад, на жаль, не выканала, і прынцыповыя рашэнні вам неабходна прыняць у бліжэйшы час», — заявіў ён.
Яшчэ адна акалічнасць, якое можа негатыўна адбіцца на уступленні Беларусі ў СГА, — палітычная сітуацыя ў краіне ў перыяд перадвыбарчай кампаніі. Тры гады таму краіны ЕС і ЗША адкрылі для Беларусі «зялёную вуліцу» у сусветнай гандлёвы клуб. ЗША гатовыя аказаць Беларусі падтрымку з уступленнем у СГА, каб пераканацца ў прыхільнасці беларускіх уладаў ідэям ліберальнага рынку і гатоўнасці праводзіць ўнутраныя рэформы. «Члены СГА жадаюць бачыць, наколькі беларускае кіраўніцтва прыхільнае ідэям ліберальнага гандлёвага рэжыму і рынку», — заявіла часовы павераны ў справах ЗША ў Беларусі Джэніфер Мур у Мінску падчас Кастрычницкого эканамічнага форуму ў лістападзе 2019 года.
Аднак нельга выключыць, што сітуацыя можа памяняцца.
Днямі кіраўнік дыпламатыі ЕС Жозэп Барэліямі заявіў, што ў ЕЗ вельмі занепакоеныя перашкодамі для працы журналістаў і пераследамі шэрагу апазіцыянераў у Беларусі, асабліва напярэдадні прэзідэнцкіх выбараў, заявіў «Мы заклікаем выконваць правы чалавека. Мы настойваем ў кантактах з беларускім бокам, што нядаўняе развіццё падзей павінна быць спынена", — сказаў высокі прадстаўнік ЕС па замежных справах, выступаючы 9 ліпеня на пленарнай сэсіі Еўрапейскага парламента ў Брусэлі.
Кіраўнік еўрапейскай дыпламатыі адзначыў, што адносіны Еўразвяза з Беларуссю будуюцца на шэрагу важных прыярытэтаў, якія ўключаюць павагу правоў чалавека. Ён паказаў на неабходнасць большай адкрытасці ЕС у адносінах да Беларусі і працягу падтрымкі суверэнітэту і незалежнасці гэтай краіны. Але гэта, па яго словах, павінна быць звязана з пазітыўнымі вынікамі ў Беларусі ў галіне правоў чалавека, асноўных каштоўнасцяў і свабодаў.
Паводле belrynok.by