Чакаем рост коштаў, шматтысячны ад'езд беларусаў з краіны і падзенне заробкаў

У снежні рэзка падскочыла інфляцыя — такая інфармацыя з'явілася нядаўна. Ці варта беларусам і далей чакаць бурнага росту цэнаў? Як зменяцца іх даходы ў бліжэйшыя месяцы? Што будзе з беспрацоўем? На гэтыя і іншыя пытанні сайту Myfin.by адказала Кацярына Барнукова — акадэмічны дырэктар Беларускага эканамічнага даследча-адукацыйнага цэнтра (BEROC).

Фото: Myfin.by

Фото: Myfin.by

 

Цэны вырастуць, і значна

— Відавочна, што галоўным бачным для большасці беларусаў вынікам павышэння ПДВ стане рост цэнаў на лекі, многія з якіх і так каштавалі даражэй, чым у краінах-суседзях.

Хутчэй за ўсё, некаторы час на высокім узроўні будзе захаваюцца рост коштаў.

Для гэтага ёсць аб'ектыўныя прычыны — рост коштаў у свеце ў цэлым плюс эфект пераносу ад леташняга росту курсу долара. І, вядома ж, дае пра сябе ведаць і дырэктыўнае крэдытаванне. Так што, хутчэй за ўсё, у студзені інфляцыя будзе значнай, але да двухзначных лічбаў (у гадавым выражэнні) справа наўрад ці дойдзе.

Не магу не адзначыць, што адмена льгот па ПДВ на лекі (падаражэюць усё, не толькі замежныя, бо аўчынныя лекі таксама робяцца з імпартных кампанентаў) і дзіцячыя тавары ўдарыць у першую чаргу па самых неабароненых слаях насельніцтва. І больш за тое, ударыць значна, бо гэта тыя тавары, ад якіх складана адмовіцца і замяніць іх. Спосабаў зэканоміць на гэтым у насельніцтва няма.

Заробкі ўпадуць, і падрастуць не ва ўсіх

— У студзені заробкі заўсёды прасядаюць — на фоне снежаньскіх гадавых і квартальных прэмій, бонусаў і іншых выплат.

Так што падзенне не будзе нечаканым.

Але трэба разумець, што ў далейшым намінальны рост заробкаў будзе падтрымлівацца за кошт бюджэтнікаў — гэта павышэнне закладзена ў бюджэт-2021. Тое ж тычыцца пенсій і дапамог. Уласна, шмат у чым з-за гэтага ў нас і вялікі, 4-мільярдны дэфіцыт бюджэту, львіную долю з якога — 3 млрд рублёў — як раз і складаюць выдаткі на сацыяльныя патрэбы. 

Прыватны бізнес застаўся без падтрымкі

— Відавочна, што дзяржава не працягнула руку дапамогі малому і сярэдняму бізнесу ніякім чынам. Прыватны сектар застаўся адзін на адзін перад тварам пандэмійнай пагрозы. І хоць некаторыя меры былі прапісаныя (у прыватнасці даплаты да мінімальнай зарплаты работнікам прадпрыемстваў, якія прастойваюць), і фармальна гэтыя грошы прадастаўляюцца ўсім, але пра выпадкі, калі імі змаглі скарыстацца прыватныя, і асабліва невялікія, кампаніі, я не ведаю.

Відавочна, што гэтая праблема ёсць, але, з іншага боку, — не абвастрылася праблема з беспрацоўем.

На фоне таго, што дзясяткі фірмаў у турыстычнай галіне, сферы паслуг, грамадскім харчаванні альбо рэзка скарацілі штат, альбо зусім закрыліся, дзясяткаў тысяч новых беспрацоўных не з'явілася.

Гэта відаць як з афіцыйнай статыстыкі, так і па выніках апытанняў, якія праводзіў BEROC.

Лепшыя і таленавітыя дапамогуць справіцца з беспрацоўем

— Так, вясной была цяжкая сітуацыя, але ў далейшым яна выраўнялася. Людзі разумелі, што ў бліжэйшыя месяцы працы не з'явіцца, таму сталі ўладкоўвацца, хто куды мог. Магу выказаць здагадку, што звольненыя з-за COVID-19 і памянялі сферу дзейнасці хутчэй за ўсё вымушаныя былі згаджацца на меншыя зарплаты.

Але многім з іх будзе дапамагаць тое, што наш рынак працы будзе мець патрэбу ў работніках з-за адтоку людзей з краіны.

Калі самыя лепшыя з'язджаюць, эканоміка пакутуе, але для астатніх вызваляюцца месцы і з'яўляюцца новыя магчымасці.

Ацаніць аб'ём адтоку беларусаў (абсалютная большасць якіх з'язджае не на заробкі, а назусім) пакуль складана. Выкажу здагадку, што ён невысокі з-за кавідных абмежаванняў, але як толькі яны будуць знятыя (а сітуацыя ў краіне не зменіцца) можна будзе чакаць масавага ад'езду.

Беларусь могуць пакінуць і 150, і 200 тысяч высокакваліфікаваных спецыялістаў розных галін.