Эканаміст: Больш рэальным варыянтам для Беларусі з'яўляецца варыянт працягу падзення

Паводле прагнозу аналітыкаў Еўразійскага банка развіцця, эканоміка Беларусі ў 2023 годзе вырасце на 0,3%, а ў 2024-м — на 0,5%. Наколькі гэты прагноз рэальны? І ці можа быць лепш?

Эканаміст, член палітрады Аб'яднанай грамадзянскай партыі Леў Марголін у інтэрв'ю Філіну пракаментаваў гэты макраэканамічны прагноз. На яго думку, Еўразійскага банка развіцця для Беларусі.

— ЕАБР заўсёды дае некалькі варыянтаў прагнозаў. У тым ліку які прыведзены — гэта базавы, з іх пункту гледжання. Гэта азначае, што, магчыма, можа быць і горш.

Але нават калі спыніцца на гэтым базавым варыянце, трэба мець на ўвазе, што рост, які яны прагназуюць на 2023-2024 гады, гэта так званы аднаўленчы рост.

Гэта значыць, што калі ў бягучым годзе чакаюць падзенне ВУП на 4,6%, у адносінах да 2021 года, то ў лепшым выпадку ў 2023 годзе падзенне можа скласці 4,2%, а ў 2024 — 3,7% да 2021 года. Гэта значыць, ні ў 2023, ні ў 2024 годзе, нават па такім добразычлівым прагнозе банка, мы не вернемся да ўзроўню 2021 года. І пры гэтым магчымыя варыянты, калі сітуацыя будзе яшчэ горш.

У прагнозе, між іншым, гаворыцца, што «дзякуючы паступовай адаптацыі да санкцый эканамічны спад у Расіі замарудзіцца да 2%, а ў Беларусі чакаецца аднаўленчы рост на 0,3%». Якім чынам можна адаптавацца да санкцый, калі яны захаваюцца? Калі не будзе экспарту калійных угнаенняў і нафтапрадуктаў у поўным аб'ёме?

Так, магчыма яны маюць на ўвазе, што калі нам удалося пераправіць на РФ або праз яе, умоўна кажучы, 50% здабычы калійных угнаенняў, то ў наступным годзе, можа быць, нам удасца ўжо 55%.

Але факт застаецца фактам: нават у самых шчасных прагнозах яны лічаць, што санкцыі захаваюцца, аднаўленне ўзроўню 2021 года і блізка не праглядаецца.

— Аналітыкі Еўразійскага банка развіцця мяркуюць, што ў наступным годзе ў Беларусі могуць увесці паслабленні па дзяржрэгуляванні цэн. Наколькі гэта рэальна?

— Думаю, усе так лічаць, таму што ўсім, акрамя асобных фігур ва ўладзе, зразумела, што гэта было няўдалае рашэнне, і рэгуляванне коштаў дырэктыўным спосабам ніколі ні да чаго добрага не прыводзіла.

Так, сапраўды інфляцыю можна запаволіць, але толькі часова, таму што інфляцыйныя працэсы спыніць такім чынам нельга, іх можна прытармазіць, а потым яны зноў ірвануць наперад.

Акрамя таго, гэта можа прывесці да скарачэння асартыменту прапанаваных тавараў, а ў некаторых выпадках — пустых паліцаў у крамах. Таму слушна выказаць здагадку, што праз нейкі час, прынамсі, урад Беларусі будзе шукаць спосабы, як з найменшымі стратамі выйсці з гэтай сітуацыі. І адпаведна, выхадам будуць нейкія паслабленні ў коштавым рэгуляванні. Ужо цяпер гучаць галасы, што вось гэта прадукт не першай неабходнасці, навошта яго рэгуляваць.

У выніку, мяркую, паслабленні будуць выглядаць такім жа чынам, як некалькі гадоў таму назад, калі быў пералік тавараў, на якія цэны рэгуляваліся, а ўсё астатняе будзе паступова адпускацца пад добрапрыстойнай падставай, што складаная сітуацыя пераадоленая, і зараз можна рэгуляваныя меры аслабляць.

— Гаворачы пра рызыкі для беларускай эканомікі, эксперты ЕАБР адзначаюць, што хуткасць наладжвання вытворча-лагістычных ланцужкоў застаецца ключавым фактарам нявызначанасці.

— Рызыкі, безумоўна ёсць. Чаму я і падкрэсліваю, што той прагноз, які даюць аналітыкі, спрыяльны. Значна больш рэальным, на мой погляд, уяўляецца прагноз далейшага падзення, нават у параўнанні з 2022 годам.

Таму што цяпер Расія — наш асноўны і практычна адзіны знешні гандлёвы партнёр, калі не лічыць Кітай і іншыя краіны. На РФ санкцыі толькі пачынаюць дзейнічаць. Не забывайце, што з 5 снежня пачынае дзейнічаць столь коштаў нафты, а з першага квартала — столь коштаў нафтапрадуктаў. Гэта ўсё будзе аказваць прыгнятальнае ўздзеянне на расійскую эканоміку і, адпаведна, на беларускую, якая ўсё больш і больш ад расійскай эканомікі залежыць.

Таму больш рэальным, на мой погляд, з'яўляецца варыянт працягу падзення, можа быць, не такімі тэмпамі, можа быць, не 5% ВУП, а да 1%.

— Аналітыкі Еўразійскага банка развіцця лічаць, што па выніках 2023 года інфляцыя ў Беларусі складзе 8%, у 2024-м — 6,8%, а ў гэтым — 15%. Як вы ацэньваеце гэты прагноз?

— Гэта вельмі аптымістычны прагноз. У адрозненне ад ВУП, інфляцыя не азіраецца на папярэднія гады. Таму што калі ў 2022 годзе кошты вырастуць на 15%, то гэта нейкім чынам будзе кампенсавацца ростам заробкаў, пенсій і гэтак далей. І ў 2023 годзе інфляцыя фактычна пачынаецца з нуля, незалежна ад таго, якіх паказчыкаў яна дасягнула ў 2022 годзе.

8%, 6,8% — гэта той узровень інфляцыі, які быў у досыць шчасныя гады. Таму я не выключаю, што па выніках 2023 і 2024 гадоў інфляцыя таксама можа перавысіць двухзначнае значэнне.