Як жыве беларуская правінцыя падчас вайны ва Украіне

Мясцовыя жыхары шукаюць магчымасці працы — але іх у бедных рэгіёнах краіны становіцца ўсё менш, піша dw.com.

У многіх раёнах Брэсцкай вобласці, дзе няма буйных прамысловых прадпрыемстваў, людзі вымушаныя шукаць заробак па-за межамі родных гарадоў і вёсак. Ці магчыма гэта цяпер, калі побач — ва Украіне — ідзе вайна?

У беларуска-ўкраінскім памежжы збіраць ягады небяспечна

Абмежаванні і забарона на наведванне лясоў у Беларусі звычайна ўводзяцца ў пажаранебяспечны перыяд. Аднак у гэтым годзе такія меры ўлады сталі ўжываць яшчэ ранняй вясной, калі наўрад ці менавіта лясныя пажары хавалі ў сабе небяспеку.
Да прыкладу, у Столінскім раёне абмежаванні былі ўведзеныя яшчэ 31 сакавіка і не знятыя дагэтуль. Мясцовыя жыхары ўпэўненыя, што звязана гэта зусім не з пажаранебяспечнай сітуацыяй, а з вайной ва Украіне.
«Усе мінулыя гады калі і закрывалі нашы лясы для наведванняў, то толькі на час, пакуль стаяла спёка, — расказвае жыхар вёскі Альманы Міхаіл. — А цяпер цікава атрымліваецца: людзей папярэджваюць, што хадзіць у лес небяспечна не праз пажары, а таму, што побач Украіна і трэба сачыць за бяспекай на мяжы».
Фармальным пацвярджэннем таго, што менавіта «ўкраінскі фактар» з'яўляецца асноўнай прычынай для ўвядзення абмежавальных мер, стала апавяшчэнне мясцовых уладаў пра перасоўванне ваеннай тэхнікі на тэрыторыі Столінскага раёна з 15 па 20 ліпеня. Афіцыйная інфармацыя пра рух вайсковых калон з'явілася таксама ў Іванаўскім і Драгічынскім раёнах, якія мяжуюць з Украінай. Улады запэўніваюць, што гаворка ідзе пра планавыя мерапрыемствы, і просяць грамадзян «захоўваць спакой і з разуменнем ставіцца да мерапрыемстваў баявой падрыхтоўкі».

Збор ягад становіцца асноўнай крыніцай даходу

У Ганцавіцкім раёне Брэсцкай вобласці хадзіць у лес цяпер дазволена, што выклікала сапраўдны бум у сезон збору чарніц, якой славяцца тутэйшыя мясціны. Відавочцы расказваюць, што ў ягады ходзяць вельмі многія, уключна з пенсіянерамі і дзецьмі, гэта дазваляе атрымаць прыбытак, не параўнальны з заробкам на прадпрыемствах у гэтым раёне.
«На жаль, рэальнасць такая, што збор чарніц — гэта ўжо не проста магчымасць мець падпрацоўку і зрабіць запасы карыснай ягады на зіму. Для многіх такія летнія паходы ў лес становяцца асноўнай крыніцай даходу», — тлумачыць жыхар адной з ганцавіцкіх вёсак Аляксандр.
Паводле яго слоў, добра падрыхтаваныя людзі могуць сабраць у дзень да 25 кілаграмаў чарніц і пры высокай закупачнай цане зарабіць каля 130 беларускіх рублёў (амаль 50 еўра). Аднак сабраць столькі чарніц пад сілу далёка не ўсім, а цэны ў нарыхтоўшчыкаў часта расчароўваюць вяскоўцаў.
«Але выбару ў людзей асабліва няма: у раёне амаль не засталося буйных дзяржаўных прадпрыемстваў, у сельскай гаспадарцы годных заробкаў мала, і працаўладкавацца ў прыватнікаў могуць далёка не ўсе», — дзеліцца назіраннямі Аляксандр і дадае, што Ганцавіцкі раён лічыцца адным з самых бедных у краіне. Нават паводле афіцыйнай статыстыкі, налічаны заробак тут (да выплаты падаткаў і пенсійных узносаў) за травень 2022 года склаў 1133 беларускія рублі, што адпавядае прыкладна 435 еўра.            

У беларускіх рэгіёнах — кадравы дэфіцыт

Яшчэ пару гадоў таму варыянты для заробку жыхары беларускай правінцыі шукалі ў тым ліку і ў Расіі, але цяпер ахвотных адправіцца туды зусім няшмат. Як расказаў жыхар Брэста Вячаслаў, які працаваў раней у Падмаскоўі, паток працоўных мігрантаў рэзка знізіўся ў перыяд пандэміі, а цяпер больш прывабнымі па фінансавых умовах выглядаюць прапановы па працаўладкаванні ў краінах ЕС.
«Кантактую са сваімі калегамі, якія літаральна нядаўна з'ехалі ў Польшчу і іншыя заходнія краіны: яны пацвярджаюць, што там запатрабаваныя нашы кіроўцы, будаўнікі, электрыкі. І зараз не толькі ў маленькіх беларускіх гарадах, але і ў Брэсце, Мінску ёсць сур'ёзны дэфіцыт па рабочых спецыяльнасцях», — адзначае Вячаслаў.
Падобная сітуацыя складваецца ў медыцынскай сферы, прычым пакутуюць ад недахопу кадраў, у першую чаргу, установы аховы здароўя ў рэгіёнах. На ўмовах ананімнасці жыхарка Маларыты, раённага цэнтра ў Брэсцкай вобласці, паведаміла DW, што вымушаная ездзіць у Брэст, дзе ўладкавалася медыцынскай сястрой у адну з бальніц.
«У Маларыце таксама ёсць вакансіі ў мясцовай бальніцы, але максімум я атрымлівала б за поўную стаўку 650 рублёў (каля 250 еўра). А так я магу браць звышурочныя гадзіны і спрабаваць зарабіць больш», — кажа дзяўчына.  
Калі меркаваць па даных, размешчаных у банку вакансій дзяржаўнай службы занятасці, да сярэдзіны ліпеня 2022 года ў Брэсцкай вобласці не хапала 475 лекараў-спецыялістаў і 344 медсясцёр.

Вайна ва Украіне паставіла крыж на памежным гандлі

 Жыхароў беларускіх рэгіёнаў, якія маюць невысокія даходы, доўгі час ратавала магчымасць эканомна правесці адпачынак на моры ва Украіне і там жа закупіцца прадуктамі і таварамі для школьнікаў да новага навучальнага года. Абмежаванні, выкліканыя COVID-19, паставілі на паўзу перспектывы памежнага гандлю, а расійскае ўварванне ва Украіну канчаткова закрыла варыянты з выездам беларусаў у гэтую краіну.
«Нават не ўяўляю цяпер, як сабраць дачок да школы: апошнія пяць гадоў гэта ўдавалася рабіць толькі дзякуючы таму, што дзіцячую вопратку, абутак і іншыя паўсядзённыя рэчы купляла ва Украіне», — наракае маладая мама Кацярына з Кобрына.    
Яна ўдакладніла, што ўжо паспела прайсціся па беларускіх крамах і вывучыць асартымент, пасля чаго зрабіла выснову, што выдаткі на падрыхтоўку да новага навучальнага года могуць вырасці амаль удвая ў параўнанні з мінулым летам. «Так, будуць яшчэ праводзіцца распродажы на школьных кірмашах, некаторыя тавары можна купіць у растэрміноўку альбо крэдыт, але ўсё роўна для сямейнага бюджэту гэтыя выдаткі стануць вельмі істотнымі», — кажа Кацярына.