Якія стэрэатыпы тармозяць развіццё жаночага бізнесу ў Беларусі
Праблемы і перспектывы развіцця жаночага прадпрымальніцтва ў інтарэсах інклюзіўнага эканамічнага росту ў Беларусі ў кантэксце дасягнення Мэтаў ўстойлівага развіцця абмеркавалі ў Мінску на міжнароднай канферэнцыі «Жаночае прадпрымальніцтва як фактар ўстойлівага развіцця».
У 2016 годзе па індэксе гендэрнай роўнасці Беларусь заняла 30-е месца ў свеце, апярэдзіўшы Вялікабрытанію і ЗША.
На міжнародным узроўні краіна дэманструе добрыя паказчыкі гендэрнай роўнасці, адзначыў намеснік пастаяннага прадстаўніка ПРААН у Беларусі Закарыя Тэйлар падчас міжнароднай канферэнцыі «Жаночае прадпрымальніцтва як фактар ўстойлівага развіцця». Ён звярнуў увагу на высокі ўзровень адукацыі беларускіх жанчын і іх запатрабаванасць у некаторых галінах эканомікі.
Жанчыны ў Беларусі часцей працуюць у ахове здароўя, адукацыі, рознічным гандлі.
— Але ёсць і іншыя значныя сектара, у якіх яшчэ трэба будзе працаваць, каб удзел жанчын гуляла больш высокую ролю, — падкрэсліў прадстаўнік ПРААН.
Жанчыны зарабляюць на чвэрць менш, чым мужчыны
Эканамічная няроўнасць паміж мужчынамі і жанчынамі ў Беларусі праяўляецца ў адрозненнях у заработнай плаце і эканамічнай заможнасці, магчымасцях занятасці і кар'еры, а таксама развіцця прадпрымальніцтва.36% жанчын сярод работнікаў прадпрыемстваў маюць вышэйшую адукацыю, супраць 27% у мужчын. Але ў сярэднім жанчыны атрымліваюць за сваю працу на чвэрць менш, чым мужчыны, канстатуе загадчыца аддзела чалавечага развіцця і дэмаграфіі Інстытута эканомікі Нацыянальнай акадэміі навук Анастасія Баброва.Сёння жанчыны ва ўсім свеце зарабляюць менш за мужчын толькі таму, што працуюць у сектарах эканомікі з больш нізкай аплатай працы.
— Чаму так склалася? Можа, акрамя ўсяго іншага, таму, што займаць кіруючыя пазіцыі да гэтага часу не адпавядае самаўспрыманне многіх жанчын і не ўпісваецца ў традыцыі. Можа быць, яны адчуваюць сябе не ў сваёй талерцы? — задаецца пытаннем намеснік пасла Федэратыўнай Рэспублікі Германія ў Мінску Аня Лутэр. — Ці грамадства па гэты дзень прыпісвае жанчынам, перш за ўсё рашэнне сацыяльных задач?
На беларускіх жанчынах ляжыць адказнасць за вядзенне хатняй гаспадаркі. Жанчыны марнуюць амаль у тры разы больш часу на сыход за дзецьмі, чым мужчыны.
— У большасці выпадкаў гэта змушае жанчын выбіраць больш гнуткі графік і працу з няпоўным працоўным днём. Часта, каб зрабіць кар'еру, ім даводзіцца адмаўляцца ад пэўных сацыяльных роляў, напрыклад, рэпрадуктыўнай. Варта разумець, што падвышэнне нараджальнасці немагчыма без гендэрнай роўнасці, — адзначае Анастасія Баброва.
Эксперт падкрэслівае, што са з'яўленнем у беларускіх сем'ях дзіцяці, павялічваецца няроўнасць у размеркаванні хатніх абавязкаў паміж мужам і жонкай. Баланс аднаўляецца толькі тады, калі дзіця дасягае падлеткавага ўзросту.
— Калі перад жанчынай стаіць пытанне: праца ці дзіця, яна, з аднаго боку, можа разлічваць на трохгадовы водпуск па догляду за дзіцём, штомесячную дапамогу. Але недастаткова развіты рынак паслуг ясляў для дзяцей да двух гадоў, недастатковая падтрымка з боку мужчыны часам вымушаюць жанчын прымаць рашэнне не на карысць дзіцяці, — канстатуе прадстаўніца Інстытута эканомікі НАН.
Паводле дадзеных Міжнароднай арганізацыі працы, больш за палову ўсёй працы ў глабальнай эканоміцы выконваецца жанчынамі. Але толькі палова жанчын працаздольнага ўзросту занята на рынку працы, у параўнанні з 76% мужчын.
— Мы павінны садзейнічаць на палітычным узроўні ліквідацыі бар'ераў, якія стаяць на шляху жанчын. ПРААН ужо працуе над гэтым у супрацоўніцтве з многімі арганізацыямі, — адзначыў Закарыя Тэйлар. — Ёсць магчымасць скарыстацца даступнымі міжнароднымі рэсурсамі, аб'яднаць іх з унутранымі фінансамі, каб даць жанчынам танныя рэсурсы для рэалізацыі перспектыўных бізнес-ідэй, перш за ўсё ў рэгіёнах.
Зараз ПРААН падтрымлівае вытворчасць арганічнай гарбаты ў Брэсцкай вобласці, традыцыйныя рамёствы і сельскія фермы, узначаленыя жанчынамі, у Гомельскай вобласці. Больш за 200 жанчын праходзяць навучанне неабходным дзелавым навыкам.
На думку Анастасіі Бабровай, вырашыць праблемы гендэрнай няроўнасці і павысіць актыўнасць жанчын у розных сферах дапаможа распрацоўка механізмаў, якія спрыяюць павышэнню зарплаты ў нізкааплатных бюджэтных сферах з высокай канцэнтрацыяй работніц-жанчын, пашырэнне магчымасцяў для занятасці жанчын, стварэнне працоўных месцаў, якія дазваляюць эфектыўна рэалізаваць чалавечы патэнцыял жанчын . Патрэбныя таксама падтрымка на дзяржаўным узроўні пашырэння доступу жанчын да фінансавых інструментаў і інфармацыйная падтрымка прасоўвання ідэй гендэрнай роўнасці ў эканамічнай сферы.
Жаночы бізнес без бар'ераў
Даследаванне Беларускага эканамічнага даследча-адукацыйнага цэнтра BEROC паказала, што сярод супрацоўнікаў бізнесу практычна 44% жанчын, а сярод мажарытарных уладальнікаў — 22%. Доля жанчын сярод топ-мэнэджэраў у Беларусі дасягнула 35,8%.
Жанчыны сталі больш актыўна выяўляць сябе толькі ў апошнія пятнаццаць гадоў. Але і цяпер многія з іх сутыкаюцца з гендэрнымі стэрэатыпамі і перашкодамі на шляху да самазанятасці.
Толькі тры з дзесяці жанчын, якія жадаюць адкрыць сваю справу, вырашаюцца на такі крок.
Галоўная прычына — наяўнасць унутраных бар'ераў і страху памыліцца, адсутнасць падтрымкі з боку сям'і. У першую чаргу ў гэтай сітуацыі ўплывае асяроддзе і тое, як самыя блізкія — сям'я і сябры — ставяцца да ідэі, наколькі гатовыя падтрымаць, лічыць кіраўнік Цэнтра падтрымкі жаночага прадпрымальніцтва ProWomen By Юлія Малькова.
Жанчыны таксама адзначаюць недахоп адукацыйных курсаў і адсутнасць магчымасцяў для наладжвання прафесійных сувязей. На рашучасць ўплывае вопыт знаёмых.
— Жанчын натхняюць прыклады тых, хто ўжо чагосьці дамогся, прайшоўшы праз цяжкасці. З гэтым добра спраўляюцца праекты, падобныя нашаму, дзе паспяховыя жанчыны гатовыя дзяліцца сваім вопытам. І слухачкі, задаючы розныя хвалюючыя іх пытанні, сыходзяць з такіх сустрэч больш упэўненымі ў сваіх сілах, не баяцца стэрэатыпаў, — лічыць Юлія Малькова.
Дарэчы, стэрэатыпаў у дачыненні да працуючых жанчын дагэтуль хапае. У першую чаргу, гэта датычыцца маладых мам.
— Лічыцца, напрыклад, што жанчына з маленькім дзіцем не можа працаваць эфектыўна, — распавядае заснавальніца ProWomen By.
Шмат стэрэатыпаў звязаны з успрыманнем жанчын-прадпрымальніц бізнесмэнамі-мужчынамі, што прыкметна ўскладняе вядзенне спраў і развіццё кампаніі.
— Жанчыны прызнаюцца, што часам іх не ўспрымаюць сур'ёзна, з імі не хочуць весці перамовы, абясцэньваюць іх словы, зводзячы ўсё да жартаў, — кажа Юлія Малькова.
Жанчын нярэдка, асабліва ў рэгіёнах, папракаюць, што яны ідуць у бізнэс, ахвяруючы часам, якое варта было б надаваць сям'і і дзецям. У сельскай мясцовасці жанчыны адзначаюць таксама негатыўны вобраз прадпрымальніка як фактар, які перашкаджае ім прыняць рашэнне займацца бізнэсам.
— Калі медыя будуць больш гаварыць пра жанчын у бізнэсе ці экспертнай супольнасці і выконваць баланс паміж каментарамі, якія яны бяруць па адным і тым жа пытанні ў мужчын і ў жанчын, будзе фарміравацца абсалютна іншае публічнае поле, — лічыць Юлія Малькова.
Пры гэтым самім жанчынам, якія пакуль недастаткова заяўляюць пра свае інтарэсы і тым больш пазбягаюць казаць аб праблемах публічна, варта перастаць баяцца прасіць парады або распавядаць пра свае ідэі, праблемы, інтарэсы. Бо ад прасоўвання і поспеху жанчын выйграюць і яны самі, і эканоміка краіны.
Міжнародная канферэнцыя «Жаночае прадпрымальніцтва як фактар ўстойлівага развіцця» прайшла ў рамках Тыдняў ўстойлівага развіцця — 2017 пры падтрымцы Праграмы падтрымкі Беларусі Федэральнага ўрада Германіі і праекта ПРААН «Падтрымка дзейнасці Нацыянальнага каардынатара па дасягненні Мэтаў устойлівага развіцця і ўмацавання ролі Парламента ў дасягненні Мэтаў ўстойлівага развіцця».
На канферэнцыі абмяркоўваліся праблемы і перспектывы развіцця жаночага прадпрымальніцтва ў інтарэсах інклюзіўнага эканамічнага росту ў Беларусі ў кантэксце дасягнення Мэтаў ўстойлівага развіцця; распрацоўка прапаноў па фарміраванні мер падтрымкі жаночага прадпрымальніцтва ў Рэспубліцы Беларусь; усталяванне партнёрскіх сувязяў бізнесу з уладай, грамадскімі арганізацыямі для рэалізацыі значных бізнес — праектаў у Беларусі з удзелам жанчын.
Паводле Заўтра тваёй краіны