Міф пра беларускія дарогі: не дзякуючы, а насуперак палітыцы ўладаў

Добрыя дарогі — адзін з самых устойлівых міфаў, звязаных з Беларуссю. Большасць абывацеляў з суседніх краін, наведаўшы краіну, звычайна ўпэўненыя, што добрыя трасы, якія злучаюць ЕС і Расію — цалкам заслуга «ўнікальнай» сістэмы кіравання краінай. Але гэты міф рассыпаўся за апошнія гады.

Важна адзначыць, што айчынныя дарогі сапраўды выгадна адрозніваліся ад расійскіх і ўкраінскіх. Ролік «Розніца паміж Расіяй і Беларуссю за 50 секунд», дзе добрае пакрыццё з беларускага боку раптоўна змянялася расійскімі ямінамі, сабраў на YouTube 11 млн праглядаў, адзначае праект «Вашы грошы».

Але гэта было 7 гадоў таму. Цяпер у каментарах да гэтага відэа многія расійцы кажуць, што такіх страшных дарог у іх усё менш, а вось у Беларусі, наадварот, б’юць трывогу: узнікае адчуванне, што адначасова пасыпаліся дарогі, масты, пуцеправоды літаральна па ўсёй краіне.

Вельмі лёгка зразумець, што адбываецца з беларускімі дарогамі, назіраючы за тым, як змянялася фінансаванне рэспубліканскага дарожнага фонду ў апошнія гады. У 2021 годзе планавы яго аб'ём ацэньваўся ў 764 млн рублёў, а фактычны аказаўся толькі крыху вышэй — 784 млн рублёў. У 2022 годзе сітуацыя пачынае крута мяняцца, пры плане 771 млн рублёў фактычныя выдаткі складаюць ужо 1 млрд 19 млн рублёў. У гэтым годзе запланавана, што на ўтрыманне фонду спатрэбіцца 1 млрд 17 млн, але мы ўпэўненыя, што фактычная сума будзе значна вышэйшая.

А на 2024 год запланавана накіраваць на дарожныя патрэбы ўжо 1 млрд 943 млн рублёў!

І, вядома, прапаганда з кожнага праса будзе спяваць песні пра тое, як добра ў нашай краіне жыць, бо выдаткі на дарогі растуць удвая цягам года. Але любы разважлівы чалавек задасца пытаннем: а што змянілася? Адкуль узніклі такія нечаканыя марнаванні?

Прычыны агучыў прэм'ер-міністр Раман Галоўчанка яшчэ ў красавіку гэтага года. Выступаючы на АНТ, ён заявіў, што праблема з недахопам фінансавання з'явілася з-за таго, што заходнія партнёры «парушылі свае кантрактныя абавязацельствы, якія яны падпісалі з урадам па фінансаванні праектаў. А гэта, ні многа ні мала, 900 мільёнаў долараў».

Каб зразумець маштаб праблемы, паглядзім, як выглядае структура даходаў і выдаткаў дарожнага фонду на 2024 год. Мяркуецца, што даходы складуць 812 млн рублёў. Калі вывучыць падрабязнасці, стане зразумела, што ільвіную долю гэтых грошай хочуць атрымаць за кошт транспартнага падатку (300 млн рублёў, рост на 12%) і паступленняў за праезд па платных дрогах (288 млн рублёў, рост на 30%). Яшчэ 180 млн рублёў хочуць прыцягнуць за кошт новага «крэатыву» — увядзення платы за афармленне дазволу на праезд замежных аўто па Беларусі.

А вось тое, як павялічацца выдаткі, не проста насцярожвае — палохае. Як мы казалі вышэй, усяго ў наступным годзе плануецца выдаткаваць 1 млрд 943 млн рублёў. З іх:

• на бягучы рамонт дарог пойдзе 560 млн рублёў (рост на 349%);
• на будаўніцтва і рэканструкцыю дарог накіруюць 570 млн рублёў (рост на 120%);
• капітальны рамонт дарог абыдзецца ў 139 млн рублёў (рост 136%);
• утрыманне дарог — 280 млн рублёў (рост на 16%).

Як мы бачым, па некаторых пазіцыях выдаткі павялічыліся ўдвая, а тое і ўтрая.

Важна адзначыць, што разам з грашыма, недаатрыманымі ад замежных інвестараў, з краіны сыходзяць тэхналогіі, па якіх будавалі і рэканструявалі дарогі па міжнародных праектах. Мы вельмі хочам верыць, што беларускія дарожнікі працягнуць трымаць планку якасці, якую іх змушалі выконваць пры размеркаванні замежных інвестыцый. Але разумеючы, што будаўніцтва добрых дарог — гэта такі ж высокатэхналагічны працэс, як вытворчасць складанай электронікі, можна прасачыць за лёсам Horizont і зразумець, што максімум, на што мы можам разлічваць — маркотная рэпліка. А гэта значыць, што новыя і зноў адрамантаваныя дарогі будуць значна хутчэй прыходзіць у непрыдатнасць, нарошчваючы і без таго велізарны снежны ком дарожных праблем.

Такім чынам, давайце загінаць пальцы.

Першае — «моцныя беларускія гаспадарнікі» праслаўлялі айчынную сельскую гаспадарку, але яна сёння выглядае ўбога на фоне ўсіх нашых суседзяў.

Другое — хваліліся сацыяльна-арыентаванай сістэмай падаткаабкладання, але мы бачым, як яна цяпер ламаецца праз калена з адной непрыхаванай мэтай — выцягнуць з кожнага жыхара краіны як мага больш грошай.

Трэцяе — гаварылі пра клопат пра малазабяспечаных — але нашы пенсіянеры, інваліды, шматдзетныя атрымліваюць адны з самых мізэрных дапамог.

Чацвёртае — лічылі дасягненнем захаваныя яшчэ з часоў СССР прадпрыемствы, але мы бачым, як гадуюць сваіх дзяцей пакаленні, якія не ведалі Савецкага Саюза, а прамысловае «фамільнае срэбра» працягвае вісець ярмом на шыі беларускіх падаткаплацельшчыкаў.

Цяпер пятае. Надышла чарга яшчэ аднаго грандыёзнага выкрыцця — добрыя дарогі, аказваецца, існавалі ў нашай краіне не дзякуючы, а хутчэй насуперак палітыцы цяперашняй улады.

Якасць, якой яны хваліліся, існавала дзякуючы еўрапейскаму кантролю і стваралася за еўрапейскія грошы. І цяпер гэтая лавачка закрытая, хутчэй за ўсё, на працяглы тэрмін. А гэта значыць, што не за гарамі той дзень, калі расійскія палітыкі будуць палохаць сваіх выбаршчыкаў: «Вы што, хочаце, каб дарогі былі як у Беларусі?».

«Грошай на асфальт няма». Паглядзіце, якая бяда ў Беларусі з дарогамі (шмат фота)