«Навес з назапашанай адкладзенай інфляцыі працягвае пагрозліва нарастаць»
З'явіліся афіцыйныя даныя па ўзроўні росту коштаў за жнівень. Цяпер мы можам убачыць, з якімі вынікамі эканоміка заканчвае лета і пачынае восень. І гэтыя вынікі досыць супярэчлівыя, таму што асноўны ўнёсак у інфляцыю зноў зрабіла дзяржава, якая «рэгулюе кошты».
Рост коштаў у жніўні быў рэкордна нізкім. У працэнтах у адносінах да жніўня мінулага года цэны падняліся ўсяго на 2,3% (у той час як у ліпені гэта паказчык быў 2,7%). Пры гэтым харчовыя тавары ў сярэднім падаражэлі на 3,4%, паслугі падняліся на 7,2%, а вось кошты на нехарчовыя тавары, наадварот, упалі на 2,6%, піша праект «Нашы грошы».
Цяпер нізкія тэмпы інфляцыі — гэта лагічна. Яны ў шмат залежаць ад коштаў на прадукты харчавання. Якраз цяпер у краіне збіраецца новы ўраджай, і ў сілу гэтага кошт многіх гародніны і садавіны зніжаецца ў цане. Вынікаючы гэтай логіцы, у верасні мы яшчэ можам убачыць нізкія цэны на многія прадукты.
З іншага боку, мы бачым уплыў эфекту «высокай базы» — у мінулым годзе цэны значна падскочылі, таму цяпер рост не можа быць вельмі вялікім.
Пры гэтым патаннець некаторыя тавары змаглі, таму што частка з іх завозіцца па паралельным імпарце, замяняючы сабой, напрыклад, еўрапейскія аналагі. І тут важна памятаць, што інфляцыя фіксуе цэны, але не фіксуе якасць. Умоўна кажучы, калі вам замест шакаладу Ritter Sport прыйшоў шакалад з Турцыі, а замест тэхнікі Electrolux — яе кітайскі аналаг, то можна меркаваць, што кошт апынецца нават ніжэй, але пры гэтым якасць практычна напэўна будзе горш.
Калі мы паглядзім на памесячны рост коштаў, то ўбачым, што сёлета ўжо другі раз адбываецца дэфляцыя. Белстат сцвярджае, што ў жніўні сумарна кошты знізіліся на 0,3% у дачыненні да ліпеня.
Гэта сведчыць пра тое, што працягвае дзейнічаць жорсткае цэнавае рэгуляванне, пафасна анансаванае ўрадам восенню мінулага года. І тут важна сказаць, што навес з назапашанай адкладзенай інфляцыі, пра які ўжо гавораць не толькі незалежныя эксперты, але і цалкам сабе залежны беларускі Нацбанк, працягвае пагрозліва нарастаць. Цудаў не бывае, усе мы разумеем, што гэтая гурба не рассмокчацца, працягне назапашвацца і ў нейкі момант абваліцца, задаволіўшы адчувальны інфляцыйны скачок.
Дзяржава зараз прапрацоўвае цікавы фінт. Ва ўрадзе бачаць, што цэны на тавары зніжаюцца, кошт прадуктаў харчавання таксама не моцна расце, а значыць, на іх фоне можна адносна бязбольна павысіць цэны на паслугі. Іх рост адбываецца плаўна, але ўпэўнена з вясны гэтага года.
Калі вывучаць цэны на асобныя тавары і паслугі, то мы можам убачыць наступную карціну: лідарам па зніжэнні цэн за год апынулася грэчка — мінус 35%. На 21,1% патаннеў алей, на 20% — запалкі. Адзначым, што многія вырабы, так ці інакш звязаныя з дрэваапрацоўкай, адчувальна прыпалі ў цане: мяркуючы па ўсім, беларускія вытворцы страцілі еўрапейскія рынкі і цяпер спрабуюць хоць неяк кампенсаваць страты, прадаючы прадукцыю на ўнутраным рынку па паніжаных цэнах.
Сярод патаннелых прадуктаў харчавання бульба (мінус 8%), кансерваваныя садавіна (мінус 14%), рыс (мінус 13%). Цікава, што на 18% патаннела кава, але мы можам прапанаваць, што прычына гэтаму — паралельны імпарт, пры якім, як вы памятаеце, цана можа падаць разам з якасцю. Цалкам верагодна, што замест Lavazza і Dallmayr на прылаўках крам стала больш недарагіх турэцкіх брэндаў.
Што ж тычыцца прадукцыі, якая больш за ўсё падаражэла, то бясспрэчным лідарам стане капуста, кошт якой вырас за год на 92%. Прычына гэтага простая — у мінулым годзе гэтая гародніна была вельмі таннай і цяпер дазволіла сабе вярнуцца на нармальныя цэнавыя пазіцыі. Таксама прыкметна падаражэла тытунёвая прадукцыя — на 53%, садавіна ў агульным — на 20%, гарэлка — на 16%.
Прычым за падаражэннем цыгарэт у поўнай меры стаіць ініцыятыва ўрада, рынкавых падстаў для такога высокага росту не было.