Няма даверу. У банках скарачаюцца доўгатэрміновыя ўклады і самі ўкладчыкі
Паводле звестак Нацбанка, у другім квартале 2023 года агульная колькасць укладчыкаў тэрміновых банкаўскіх дэпазітаў у Беларусі склала 1 057 434 чалавекі і за год знізілася на 56 тысяч чалавек. Такім чынам, цяпер ашчадным укладам валодае каля 11% насельніцтва краіны.
Даныя Нацбанка кажуць пра тое, што па выніках II квартала 2023 года доля тэрміновых банкаўскіх дэпазітаў насельніцтва ў нацыянальнай валюце павялічылася за год з 37,6% да 41,3%. Уклады ў беларускіх банках рухаюцца ў бок дэвалютызацыі, і калі б не паскораны рост курсаў у 2023 годзе, то, верагодна, хутка мы б убачылі перавышэнне долі ўкладаў у нацыянальнай валюце над укладамі ў замежных валютах, піша тэлеграм-канал «Нашы грошы».
Росту долі ўкладаў у нацыянальнай валюце цяпер спрыяе адразу некалькі фактараў. І гэта, на жаль, не павышэнне даверу да беларускага рубля або банкаўскай сістэмы. Па-першае, праблемы з разлікамі і перакладамі ў валюце часам вымушаюць насельніцтва абіраць рубель. Па-другое, прытоку рублёў у банкі спрыяе рост заробкаў. Ну а па-трэцяе, у беларусаў традыцыйна не так шмат варыянтаў зберажэнняў. Галоўным чынам гэта ўклады, валюта, нерухомасць, аблігацыі. Але сродкаў на куплю жылля часта не хапае, даверу да аблігацыяў няма, а валюту цяпер нярэдка захоўваюць у наяўнай форме.
У выніку сітуацыі, якая склалася за апошні год, на 22% вырас аб'ём сродкаў на безадклікальных укладах у беларускіх рублях і на 31% на адклікальных укладах у беларускіх рублях. Банкі пазбавіліся ўжо 13% безадклікальных укладаў у замежнай валюце і яшчэ 10% валютных адклікальных.
Пры гэта сярэдні ўклад у беларускіх рублях расце, у адрозненне ад валютнага. Так, Нацбанк паведамляе, што з мінулага года сярэдні ўклад у нацыянальнай валюце павялічыўся на 0,5 тыс рублёў і на 1 ліпеня 2023 года склаў 10,9 тыс рублёў. Пры гэтым у замежнай валюце сярэдні ўклад за год захаваўся на тым жа ўзроўні і склаў 8,4 тыс. долараў.
Найбольшы аб'ём грашовых сродкаў насельніцтва размяшчае ў безадклікальныя ўклады. Іх сярэдні памер на аднаго ўкладчыка складае 15,9 тыс рублёў у нацыянальнай валюце і 10,5 тыс долараў у замежнай валюце.
Глядзіце таксама
У цяперашні час большая частка дэпазітаў у беларускіх банках, а гэта 61,6% усіх укладаў або 10,6 млрд рублёў у эквіваленце, належаць жанчынам. Укладчыкі мужчыны трымаюць у банках 6,64 млрд рублёў у эквіваленце.
Пры агульным зніжэнні колькасці ўкладчыкаў, за год павялічылася іх колькасць толькі сярод укладаў у нацыянальнай валюце ў жанчын — з 414 тысяч чалавек да 429 тысяч (+4%). Колькасць укладчыкаў мацней за ўсё зніжаецца ў сегменце валютных дэпазітаў. Так, колькасць укладчыкаў мужчын, якія давяраюць свае валютныя зберажэнні беларускім банкам, скарацілася на 18% за год з 139 да 114 тысяч. Зніжэнне колькасці ўкладчыкаў жанчын склала 13% з 327 да 284 тысяч чалавек.
Як бачым, і гэтыя звесткі Нацбанка пацвярджаюць тэзіс аб маштабным адтоку валютных дэпазітаў з банкаў, і гэтая тэндэнцыя вельмі негатыўная. Яна адбываецца на фоне росту заробкаў беларусаў як у намінальным выражэнні, так і ў валюце. Такім чынам, давер беларускіх грамадзян да банкаўскай сістэмы па-ранейшаму не аднавіўся.
Таксама відавочна, што не менш важную ролю тут мае эміграцыя высокааплатных спецыялістаў. Ну а прамым адлюстраваннем сітуацыі, якая склалася, з'яўляецца рост долі наяўных у абароце. Гэта цягне за сабой пашырэнне шэрай зоны эканомікі і агульнае зніжэнне яе эфектыўнасці.