Раманчук: «За такія грошы вам абгрунтуюць і неабходнасць аўтарытарызму, і Лукашэнкі»

Вядомы эканаміст Яраслаў Раманчук распавёў, як беларускія ўлады ўводзяць усіх у зман ды спрабуюць захаваць карупцыйныя схемы. «Што робяць у выканкамах усіх узроўняў? Кіруюць нерухомасцю, зямлёй і даюць дазволы. Яны — шлагбаўмы, за якія плацяць. Пры гэтым для сваіх шлагбаўмы адкрываюць, для "не сваіх" — не», піша «Салідарнасць».

Яраслаў Раманчук разважае пра асноўныя схемы карупцыі ў Беларусі.

— Калі шэрая эканоміка і карупцыя ў Беларусі дасягаюць 40-45% ВУП, то штогадовая карупцыйная рэнта складае да 15 млрд долараў. За такія грошы вам абгрунтуюць і неабходнасць аўтарытарызму, і Лукашэнкі, — сказаў Раманчук у эфіры канала «Эканоміка здаровага сэнсу». — Чырвоныя дырэктары, міністры — усе кажуць, што не трэба ніякай прыватызацыі, таму што так мы разбурым наш нацыянальны дабрабыт. На самай справе гэтыя словы трэба разумець так: вы парушыце нашы схемы, якія дазваляюць зарабляць мільёны долараў.

Яраслаў Раманчук прыводзіць прыклады найбольш распаўсюджаных карупцыйных схемаў у эканоміцы краіны.

— Тавары з тых жа МТЗ, БелАЗа, МАЗа, «Гомсельмаша», іншых машынабудаўнічых заводаў адпраўляюцца ў гандлёвыя дамы (ГД) у Расію. Гэтыя ГД ажыццяўляюць продажы па ўсёй РФ праз тыя ж фірмы — «пракладкі», кампаніі, якія займаюцца рэалізацыяй беларускай прамысловай прадукцыі.

Гэтыя кампаніі самыя прыбытковыя і добра працуюць. Аднак не за кошт добрага маркетынгу або сумленнай барацьбы з канкурэнтамі. Яны проста ўмеюць дамаўляцца, маюць магчымасць коштавага манеўру і магчымасць уключаць у свае схемы расійскіх начальнікаў, атрымліваецца, «рука руку мые».

У беларускіх прадпрыемстваў няма дакладных стандартаў міжнароднага кіравання, няма празрыстасці. Ніхто іх не пытаецца пра тое, наколькі эфектыўна былі выкарыстаныя дзяржаўныя субсідыі, датацыі і льготныя крэдыты. Таму што такога паняцця, як «рынкавая цана» для МТЗ, МАЗа або БелАЗа не існуе. Гэтыя беларускія прадпрыемствы не каціруюцца ні на беларускай фондавай біржы, ні на Варшаўскай, ні тым больш на Лонданскай або Нью-Ёркскай.

Што робяць у выканкамах усіх узроўняў? Кіруюць нерухомасцю, зямлёй і даюць дазволы. Яны — шлагбаўмы, за якія плацяць. Пры гэтым для сваіх шлагбаўмы адкрываюць, для «не сваіх» — не.

А колькі карупцыйных спраў было ў дачыненні да Белкаапсаюза, які нібыта з'яўляецца сацыяльна арыентаваным гігантам рознічнага гандлю. Больш за 8 тысяч прадпрыемстваў ўваходзіць у склад гэтага холдынгу. Але цэны там вышэйшыя, і мноства парушэнняў. Здавалася б, проста раздаць гэтыя прадпрыемствы людзям на месцах, прадпрымальнікам, і яны самі вырашаць пытанні гандлю, забеспячэння, закупак.

Але чыноўнікам выгадна ўсё цэнтралізаваць, загнаць усіх у адну дзяржкарпарацыю, таму што цэнтралізавана можна забяспечваць закупкі сыравіны, закупкі абсталявання. А гэта вельмі выгадная кармушка. І барацьба такіх чыноўнікаў з'яўляецца сутнасцю беларускай карупцыйнай сістэмы.

Пры гэтым любога прадпрымальніка можна абвінаваціць у тым, што ён робіць нешта не так, таму што сістэма рэгулявання, сістэма абароны правоў уласнасці ў Беларусі не працуе, — адзначыў эксперт.

На яго погляд, адным са шляхоў вырашэння карупцыйнай праблемы можа стаць «аддзяленне дзяржавы ад эканомікі».

— Барацьба з карупцыяй пры дапамозе аўтарытарных механізмаў толькі цэнтралізуе тую ж самую карупцыю. Сумленная адкрытая эканоміка не можа быць несвабоднай. Таму эканамічная, палітычная і грамадзянская свабода — гэта тая панацэя, аб якой мы заўсёды гаворым.

Самай галоўнай крыніцай карупцыі з'яўляецца дзяржава, якая працуе адначасова і заканадаўцам, і выканаўцам, і кантралёрам, і ліцэнзіярам, і фінансістам. Канфлікт інтарэсаў закранае кожны орган дзяржкіравання.

Прыватызацыя, эканамічная свабода, поўная празрыстасць і аддзяленне дзяржавы ад эканомікі — вось простыя і зразумелыя рашэнні для таго, каб Беларусь стала краінай без карупцыі, — лічыць Раманчук.