Усе размовы пра стабільнасць коштаў умоўныя
ФПБ паспрабавала падлічыць, колькі каштуе набор тавараў, самых неабходных для чалавека. Рост склаў 24%, а статыстыка дала 6—7%. Гэта значыць, у нас статыстыка не ўсе ўлічвае так, як мае быць.
«Падстаў для росту коштаў у Беларусі няма», — заявіў днямі Лукашэнка, даючы згоду на прызначэнне новых кіраўнікоў мясцовай вертыкалі ўлады.
Наколькі рэалістычная чарговая папулісцкая заява беларускага правадыра? «Заўтра тваёй краіны» разбіраецца разам з кандыдатам эканамічных навук Леанідам Злотнікавым.
— Ці сапраўды мы не маем падстаў для росту коштаў?
— У нас не рынкавая эканоміка, таму казаць пра стабільнасць коштаў вельмі цяжка. У Беларусі яны кантралююцца (і гэта не рынкавая стабільнасць, гэта не належыць да нармальнай эканомікі), таму размова пра стабільнасць ўмоўную.
Я нагадаю адзін момант: пад канец першай паловы года Федэрацыя прафсаюзаў Беларусі (ФПБ) паспрабавала арганізаваць падлік, колькі каштуе набор тавараў, самых неабходных для чалавека. Туды залічылі не толькі прадукты харчавання, але і неабходныя іншыя тавары спажывання. Яны параўналі з першым паўгоддзем мінулага года і атрымалі вынік: рост склаў 24%, а статыстыка дала 6—7%. Гэта значыць, у нас статыстыка не ўсе ўлічвае так, як мае быць.
Другое, як мы аплачваем тавары. Возьмем харчы — яны ў нас субсідуюцца. Гэта значыць, падчас куплі харчоў мы не аплачваем выдаткі на яго. У рынкавай эканоміцы гэта немагчыма, а ў нас гэта магчыма, бо калі мы аплачваем тую ж куртку, то там ужо сядзіць ПДВ. Гэта значыць, што вы аплачваеце яшчэ 20% ад кошту тавару. Гэтым грошы паступаюць у бюджэт, а адтуль ужо паступаюць вытворцам сельгаспрадукцыі. Такім чынам, выдаткі аграрных вытворцаў не кампенсуюцца, таму яны і ніжэйшыя, чым гэта было б пры рынкавай эканоміцы.
Таму калі проста цяпер такіх варункаў, якія выклікалі б імклівы рост коштаў, можа быць, няма, але пад канец года і потым — будуць.
— Пачаліся сезонныя сельскагаспадарчыя кірмашы, і там кошт гародніны, садавіны, караняплодаў і гэтак далей часам значна ніжэйшы, чым у крамах. Навошта тады загадным чынам кантраляваць кошты ў гандлёвых прадпрыемствах?
— Гэтыя кірмашы і ёсць частка кантролю над коштамі. Аграрным прадпрыемствам даюць наказ прадаваць тавары блізкім да сабекошту коштам, што яны і робяць. У нас надоечы было нашэсце «фірмачак» з Туркменістана, якія за бесцань прадавалі спажывецкія тавары, напрыклад, адзенне. Гэта таксама было звязана са стрымліваннем росту коштаў.
— Гэта значыць, улада сёння не гатовая адмовіцца ад кантролю...
— Не. Інакш кошты вырастуць значна. Бачыце, «выкідваюць» тавары таннейшыя, спачатку адзін кірмаш, потым другі, потым тыя крамы туркменскія... Усе размовы пра стабільнасць коштаў умоўныя.
— Ці вытрымае ўлада тыя планы што да інфляцыі, якія яна сама сабе вызначыла?
— Калі да канца года не будзе надзвычайных сітуацый, то вытрымае. Але потым сітуацыя можа змяніцца, бо насельніцтву пад канец года будуць спрабаваць даць як мага больш грошай, а эканамічнай падставы для гэтага няма. Гэта значыць, заплата можа вырасці на некалькі адсоткаў, але гэта будзе намінальны рост, які ператворыцца ў інфляцыю.