Вось табе і саюзнікі. Беларусь можа спыніць пастаўкі паліва ў Расію

Як стала вядома «Камерсанту», скарачэнне ўдвая выплат з расійскага бюджэту па дэмпферы пагражае сыходам з рынку РФ паліва з Беларусі. З канца мінулага года такія пастаўкі на расійскія біржы ідуць праз трэйдара «Промсырьеимпорт», які атрымлівае выплаты па дэмпферы. Але цяпер скарачэнне выплат зробіць такія аперацыі нявыгаднымі. Паводле слоў крыніц выдання, беларускае дызпаліва складае істотную долю ў біржавых продажах, і яго магчымы сыход ужо прывёў да павышэння аптовых коштаў да рэкордных значэнняў.

Беларусь можа значна скараціць або зусім спыніць пастаўкі паліва на ўнутраны рынак РФ пасля ўразання дэмпфера ўдвая з верасня, мяркуюць суразмоўцы. Беларускія НПЗ з канца мінулага года пастаўляюць паліва на біржу СПбМТСБ праз дзяржаўнага расійскага трэйдара «Промсырьеимпорт». Так, НПЗ прадаюць бензін і дызпаліва на адрас «Промсырьеимпорта», затым той прадае набытыя аб'ёмы праз біржу па ўнутрырасійскіх цэнах. Каб кампенсаваць разрыў паміж закупачнай і ўнутранай цаной, трэйдар атрымлівае дэмпферныя выплаты з бюджэту. Па справаздачнасці кампаніі за мінулы год, яна атрымала звыш 1 млрд расійскіх рублёў у выглядзе выплат па дэмпферы, пры гэтым пастаўкі пачаліся толькі ў кастрычніку. У Мінэнерга РФ ад каментароў адмовіліся.

У верасні, паводле змен у расійскі Падаткавы кодэкс, дэмпферныя выплаты скароцяцца ў два разы. Гэта азначае, што закупачны кошт трэйдара знізіцца, што зробіць такія пастаўкі непрывабнымі для беларускіх вытворцаў пры цяперашнім узроўні ўнутрырасійскіх коштаў. На думку некалькіх суразмоўцаў, беларускія НПЗ перанакіруюць аб’ёмы, якія пастаўляюцца ў РФ, у далёкае замежжа праз расійскія парты.

Пастаўкі паліва з Беларусі ў Расію ў апошні год былі не надта вялікімі ў параўнанні з аб'ёмам усяго рынку, але складалі значную долю біржавых продажаў і тым самым уплывалі на аптовыя цэны на паліва.

Паводле ацэнак суразмоўцаў у галіне, у апошнія тыдні беларускія пастаўшчыкі прадавалі 1,2–4,9 тыс. тон дызпаліва і 0,6–1,14 тыс. тон бензіну ў дзень, гэта значыць на іх прыходзілася да 4% і 14% ад продажаў гэтых відаў паліва на СПбМТСБ адпаведна.

Зарабіць на замежных фурах не атрымліваецца. Дарагі дызель не набываюць

Спыненне паставак паліва з Беларусі можа стварыць дадатковую напружанасць на паліўным рынку, асабліва ў сегменце дызпаліва. Так, 4 і 7 жніўня кошт дызпаліва на СПбМТСБ абнаўляў абсалютныя рэкорды: 7 жніўня яно падаражэла на 0,5%, да 60,4 тыс. руб. за тону. Дзве крыніцы выдання лічаць, што павелічэнне коштаў у асноўным звязана з ростам попыту і з чаканнем сыходу беларускага тавару.

Схема з пастаўкамі дызпаліва з Беларусі з удзелам «Промсырьеимпорта» была прыдумана ў 2022 годзе, каб замясціць яго недахоп у РФ. Да гэтага выплаты па дэмпферы з бюджэту РФ атрымлівалі толькі расійскія НПЗ. У верасні 2022 года ўрад распарадзіўся надзяліць «Промсырьеимпорт» правам рэалізацыі ў РФ бензіну і дызпаліва, выпушчаных «замежнай арганізацыяй», а таксама прэтэндаваць на атрыманне дэмпфера.

Пад крытэрыі «замежнай арганізацыі» падпадаў беларускі «Белнафтахім», які валодае наваполацкім і мазырскім НПЗ, якія перасталі пастаўляць паліва ў Еўропу праз санкцыі. Субсідаваныя пастаўкі паліва ў РФ на фоне праблем са збытам былі таксама закліканы дапамагчы беларускаму бюджэту, істотная доля паступленняў у які залежыць ад даходаў ад продажаў нафтапрадуктаў. Экспарт нафтапрадуктаў з краіны сур'ёзна пацярпеў ад пачатку баявых дзеянняў ва Украіне. Да гэтага Мінск забяспечваў краіне 45% імпартнага бензіну і 37% імпартнага дызпаліва.

Продажы бензіну АІ-95 мазырскага НПЗ «не носяць рэгулярнага характару», сцвярджае эксперт па паліўным рынку Міхаіл Турукалаў: тавар прысутнічаў на рынку ў чэрвені, затым продажаў не было каля трох тыдняў, і прапанова аднавілася з 17 ліпеня. З 17 ліпеня па 4 жніўня доля беларускага АІ-95 у біржавых продажах склала 6,4%. Але важна адзначыць, кажа эксперт, што гэты тавар канкурыруе ў асноўным з прадуктам НПЗ цэнтральнай Расіі і ўплыў беларускага АІ-95 на рынак у рэгіёне значна вышэйшы. Паводле яго ацэнак, выплата дэмпфера за гэты перыяд можа перавысіць 400 млн руб. З 1 ліпеня па 4 жніўня на біржы прададзена 56,2 тыс. тон беларускага дызпаліва, яго доля ў сумарным аб'ёме склала 4,3%, адзначае Міхаіл Турукалаў. Выплата дэмпфера за пастаўку на рынак РФ гэтага тавару ў ліпені можа скласці каля 1,7 млрд руб.