«Затыканне дзірак і паказуха». Навошта беларускіх вайскоўцаў кінулі ў бітву за ўраджай

Міністэрства абароны з 25 ліпеня адправіла вайскоўцаў на дапамогу ва ўборачнай. Як паведамляе тэлеграм-канал ведамства, «больш за 50 вайскоўцаў і 30 адзінак тэхнікі» працуюць на палях Віцебскай і Магілёўскай абласцей — зводны ўзвод, сфармаваны з розных воінскіх часцей, падвозіць паліва для камбайнаў, абеды для механізатараў, грузіць і вывозіць сабраны ўраджай.

Падобнае адбываецца далёка не першы год, дзяржСМІ адзначаюць, што «дапамога арміі хлебаробам» — даўняя традыцыя. Але ўсё ж з цяжкасцю верыцца, што пяць дзясяткаў вайскоўцаў моцна паскораць уборачную адразу ў дзвюх абласцях і што ў разгар страды няма каго прыцягнуць з грамадзянскіх спецыялістаў. А што, такі працоўны дэсант — бясплатны?

«Филин» распытаў пра эфектыўнасць вайсковай дапамогі прадпрымальніка, былога намесніка начальніка ўпраўлення сельскай гаспадаркі Стаўбцоўскага райвыканкама Мікалая Лысянкова.

Ідэолагі і прапагандысты распавядаюць, што падчас уборачнай дадатковы стымул для спецыялістаў — высокі заробак. Няўжо мала жадаючых зарабіць?

— У сельскай мясцовасці падчас уборачнай вялікія заробкі ў камбайнераў, кіроўцаў, якія гэта зерне адвозяць, спецыялістаў, якія працуюць на збожжаперапрацоўчых комплексах, — пералічвае эксперт. — Але гэта мясцовыя спецыялісты, якія ўжо ёсць і якія падрыхтаваныя да гэтай працы. А патрэбна яшчэ куча рук, умоўна кажучы, чорнарабочых, таму так часта прыцягваюць на ўборачную студэнтаў, вайскоўцаў.

Адразу растлумачым, што мы гаворым пра савецкую мадэль вядзення сельскай гаспадаркі. У Беларусі яна менавіта такая, Лукашэнка яе захаваў і хоча адшліфаваць, давесці да розуму. У іншай сістэме створаныя ім калгасы былі б нежыццяздольнымі прадпрыемствамі.

Таму і патрабуецца ручная сіла — на ўборку бульбы, буракоў, на збожжавых, дзе трэба зерне пачысціць, падмяшаць. У нашай краіне сельская гаспадарка нават у параўнанні з суседзямі жабрацкая і вельмі неразвітая, у Беларусі няма тых машын і механізмаў, якія маглі б замяніць гэтых людзей у нізкакваліфікаванай працы.

50 чалавек вайскоўцаў з тэхнікай — гэта добрая дапамога для аднаго раёна (а іх у нас 118). Вайскоўцам вылучаецца немалое фінансаванне, адпаведна, у іх ёсць і паліва, і машыны, якія прастойваюць без справы — увогуле, было б лагічна заняць іх у сельскай гаспадарцы, дапамагчы тэхнікай і працоўнай сілай.

Але немалаважнае пытанне, хто за гэта ў выніку плаціць, адзначае Мікалай Лысянкоў. Напрыклад, раней у кожным калгасе была свая пажарная машына, але з часам іх усе паспісвалі. Тады на дапамогу прыйшоў МНС — ратавальнікі дзяжурылі на палях, каб аператыўна ліквідаваць пажар, скажам, у выпадку ўзгарання камбайна. Але ў выніку гаспадаркі атрымлівалі рахункі, і для некаторых гэта аказваліся занадта вялікія сумы: даходзіла да такога, што было больш выгадна зусім не прыбраць поле (гэта ж трэба выдаткавацца на паліва, заробкі камбайнёрам, збожжа сабраць, захоўваць, а потым яго яшчэ прадаць, і з гэтых грошай заплаціць МНС), чым прыцягваць туды пажарную машыну.

— Як будзе цяпер, не ведаю, але, хутчэй за ўсё, гэта бясплатна і сельгаспрадпрыемствам ніякіх рахункаў выстаўляцца не будзе, таму што ў іх і так становішча бядотнае, — кажа эксперт. —

Калі гаворка ідзе яшчэ аб Нясвіжскім або Гродзенскім раёнах, дзе вялікія і больш-менш заможныя гаспадаркі, з іх можна ўзяць нейкую аплату. Але Віцебская і Магілёўская вобласці — адны з самых бедных у плане сельскай гаспадаркі, там і кліматычныя ўмовы іншыя, і якасць зямель іншая, ім сапраўды патрэбна дапамога, а ўзяць наўзамен няма чаго.

«У мяне пенсія 560 рублёў. Прадам ягады, змагу аплаціць лекі»

Атрымліваецца, што дапамога беларускім аграрыям патрэбна не таму, што кожны год рыхтуюцца сабраць мегаураджай, а проста таму, што працаваць няма каму.

— Гэта значыць, сама сістэма так пабудаваная, што гаспадаркі не здольныя выжыць па — за каманднай эканомікай, — адзначае экспэрт. — Дзіркі закрываюцца ўручную, а іх становіцца ўсё больш і больш, і ўсё не заткнеш.

Таму імкнуцца хоць бы імітаваць бітву за ўраджай. Больш за тое — гэта паказуха. І калі Лукашэнка прыязджае з праверкамі па рэгіёнах, нешта патрабуе, абяцае-гэта тая ж паказуха, за якой толькі пустыя словы.

Тое ж бачым і ў гэтым выпадку. 50 чалавек вайскоўцаў-у маштабах краіны гэта нішто. Так, для раёна гэта дапамога, але больш выгадна было б фінансаванне даць не вайскоўцам, а наўпрост сельскай гаспадарцы. Умоўна, у Польшчы Дуда наўрад ці ведае, хто там прыбірае ўраджай і якімі сіламі гаспадаркі спраўляюцца — а палякі кормяць палову Еўропы.

Але ў Беларусі бюджэт трашчыць па швах і арганізаваць такое фінансаванне наша эканоміка папросту не можа. Адпаведна, усё і буксуе: савецкая сістэма не спраўляецца, а будаваць новую няма за што.

Савецкая сістэма ўмее працаваць — дакладней, даваць справаздачу, але не ўмее зарабляць, як такой эфектыўнасці працы няма. І нават калі б мы цяпер выйшлі на адзін і той жа ўзровень з заходнімі суседзямі — па фінансаванні, па свабодзе дзеянняў у сельскай гаспадарцы — то яшчэ дзесяцігоддзі трэба іх даганяць.

Сёння ў Беларусі, на жаль, сімвал усёй сельскай гаспадаркі — «аб**нные каровы». Лукашэнка павінен займацца зусім іншым, а не шукаць гэтых кароў па раёнах.