Беларускі медык-эмігрант: У Польшчы доктар атрымлівае 10 тысяч долараў чыстымі

Аповед медыка, які пакінуў Беларусь праз рэпрэсіі. «Салідарнасць» папрасіла яго параўнаць сістэмы аховы здароўя ў краінах-суседках і даведалася падрабязнасці, якія многіх здзівяць.

— Аб праблеме з кадрамі ў беларускіх бальніцах я ведаю не па чутках, таму што маю зносіны з калегамі з Беларусі. Літаральна днямі адзін з іх так апісаў сітуацыю: «У аддзяленні апаратаў больш, чым спецыялістаў», — дзеліцца Аляксей (імя зменена), лекар-дыягност, які ўцёк з Беларусі праз рэпрэсіі. — І пры гэтым лекараў працягваюць затрымліваць. Зразумела, што сістэма не будзе аслабляць свой рэпрэсіўны механізм, таму што зваротнай дарогі для іх няма.

Масавы ад'езд спецыялістаў Аляксей лічыць сапраўднай трагедыяй:

— У большасці сваёй з'язджаюць адукаваныя, кампетэнтныя ў сваіх прафесіях людзі, якія часта ведаюць мовы. Гэтая праслойка грамадства — вельмі каштоўны рэсурс, і калі ён адновіцца, невядома. Таму што далёка не ўсе з тых, хто з'ехаў, як мне здаецца, вернуцца нават пасля перамен.

Аляксей каля 25 гадоў прапрацаваў у розных медустановах Беларусі і ўжо амаль тры гады працуе ў Польшчы.

«Нас ніхто не вучыў таму, што да людзей за кратамі трэба неяк па-асабліваму ставіцца»

— Я скончыў ваенна-медыцынскі факультэт, пасля якога адпраўляюць працаваць ва ўстановы узброеных сіл, МУС і іншыя сілавыя ведамствы. Аднак там прапрацаваў нядоўга. Мне гэты «цырк» надакучыў, нягледзячы на перспектывы кар'ернага росту.

Там медыцыне адведзена ўсяго 10-15% занятасці. Астатні час — гэта абсалютна бескарысныя даклады, справаздачы, зборы, праверкі і іншая адміністрацыйная праца. Заданні тыпу «схадзі, памерай ціск камандзіру» не задавальнялі маю прафесійную цікавасць, таму я сышоў у грамадзянскую медыцыну.

— У пенітэнцыярнай сістэме таксама працуюць выпускнікі ваенна-медыцынскага факультэта, магчыма, і вашы аднакурснікі. Можаце растлумачыць, чаму яны так дрэнна ставяцца цяпер да людзей, якія апынуліся ў няволі?

— Я сапраўды мог трапіць у МУС, але воляю лёсу апынуўся ў іншай структуры. Аднак кагосьці з маіх аднакурснікаў накіравалі туды. Дарэчы, пасля падзей 2020 года некаторыя звольніліся.

Безумоўна, ніхто нас не вучыў таму, што да людзей за кратамі трэба неяк па-асабліваму ставіцца. Што тычыцца неаказання дапамогі палітвязням, то я сумняваюся, што гэта ініцыятыва лекараў. Думаю, на іх аказваецца ціск. Яны ж таксама носяць пагоны, таму такія ж паднявольныя, як любы ў гэтай сістэме.

— Ці лёгка вам было сысці з органаў? Кажуць, гэта не так проста.

— Гэта сапраўды і раней было няпроста, а цяпер, хутчэй за ўсё, яшчэ складаней. Але ў мяне атрымалася шмат гадоў таму. Магчыма, таму, што тады ў краіне назіралася нейкая адліга.

У грамадзянскай медыцыне праца ў цэлым мяне задавальняла. Як і многія, каб забяспечыць сям'і нармальнае жыццё, я ўвесь час падпрацоўваў. На адзін заробак лекара ў Беларусі ні ў нармальны адпачынак не з'ездзіш, нават машыну нармальна абслугоўваць не зможаш. Проста тады я не ведаў, што бываюць іншыя ўмовы працы і іншыя заробкі. Цяпер маю магчымасць параўнаць умовы беларускіх лекараў і польскіх.

«Перакананы, Беларусь будзе вольнай!». Маналог лекара, які з'ехаў ад рэпрэсій і працуе ва Украіне

— Ці шмат адрозненняў у сістэмах аховы здароўя дзвюх суседніх краін?

— Я б казаў не толькі аб канкрэтных адрозненнях, але і наогул аб цалкам розных сістэмах.

Заробкі польскіх лекараў дазваляюць ім будаваць шыкоўныя дамы, купляць машыны ў салонах, рэгулярна лётаць на тыдзень адпачыць, напрыклад, на Мальдывы. Ім даюць крэдыты на вельмі выгадных умовах. І я кажу не пра нейкіх адзінкавых спецыялістаў, не пра прафесараў і кандыдатаў навук, а пра звычайных лекараў, якія, дапусцім, атачаюць мяне.

Кардынальныя адрозненні пачынаюцца яшчэ на этапе падрыхтоўкі. У Беларусі студэнт вывучае выбраную спецыялізацыю да паўгода падчас інтэрнатуры. Пасля здае фармальны экзамен і атрымлівае ў дыпломе запіс пра тое, што ён лекар з такой-та спецыялізацыяй. І яго адразу ж адпраўляюць у вольнае плаванне, у якую-небудзь бальніцу, дзе ён ужо можа і лячыць пацыентаў, і падпісваць дакументы. Гэта добра, калі побач з ім аказваецца хтосьці, гатовы дапамагчы, але бывае і такое, што малады спецыяліст з нулявым вопытам падчас дзяжурства аказваецца адзіным лекарам ва ўсёй бальніцы. На ім і рэанімацыя, і хірургічнае аддзяленне, і ўсё астатняе. І вось гэты малады спецыяліст сядзіць і моліцца ўсё дзяжурства, толькі б яго ніхто не выклікаў.

У Польшчы спецыялізацыю атрымліваюць 5 гадоў, гэта значыць сканчаюць медуніверсітэт, становяцца лекарамі-стажорамі, а потым паступаюць у рэзідэнтуру. За гэты перыяд яны маюць шмат практыкі ў розных шпіталях і набываюць прыстойны вопыт. А пасля здаюць дзяржаўны экзамен, па жаданні на англійскай мове, калі хочуць далей працаваць не толькі ў Еўропе, але і ў ЗША, напрыклад.

Лекары-спецыялісты часцяком адкрываюць ІП, што дазваляе ім у далейшым заключаць на выгадных умовах працоўныя кантракты. Акрамя таго, лекары-ІП плацяць меншы, чым астатнія, падатак.

Яшчэ важная дэталь: у Польшчы ты не можаш проста так заявіць «хачу быць кардыяхірургам, або гінеколагам, або эндакрынолагам», узяць накіраванне ў БелМАПА і пасля інтэрнатуры атрымаць пацвярджэнне. Тут для таго, каб выбраць спецыялізацыю, урач-стажор здае экзамен-тэст, па выніках якога ў залежнасці ад набраных балаў яму прапануюць пэўныя спецыяльнасці.

Пры гэтым ужо падчас рэзідэнтуры ўрачы атрымліваюць нармальны заробак. І, трэба сказаць, што заробак гэтых «неадмыслоўцаў» у разы большы, чым у нашых дыпламаваных дактароў. Іншымі словамі, як толькі ты паступіў у рэзідэнтуру, можаш быць упэўнены, што жыццё склалася.

«Гэта мая першая спецыяльнасць». Жонка Аляксандра Мілінкевіча працуе лагапедам у Варшаве

«Па заробках Польшча мяне вельмі моцна здзівіла»

— Можаце расказаць пра тое, колькі атрымліваеце вы і вашы польскія калегі?

— Калі казаць пра лекараў-спецыялістаў, то яны часам за дзень зарабляюць больш, чым беларускі лекар за месяц. Пры гэтым амаль усе мае калегі працуюць мінімум у дзвюх лячэбных установах. Аднак паколькі шмат у чым могуць самі ўплываць на выбар і ўмовы працы, то гэта не азначае, што дзеля вялікіх заробкаў яны працуюць суткамі. Дапусцім, у адным шпіталі можна працаваць два разы на тыдзень, у іншым — кансультаваць некалькі разоў на месяц і г. д.

Па заробках Польшча мяне вельмі моцна здзівіла. Пасля выліку ўсіх падаткаў польскі лекар-спецыяліст атрымлівае ў сярэднім 10 тысяч долараў чыстымі ў месяц толькі на адной працы! Так, вы не недачулі, сума не ў злотых, а ў доларавым эквіваленце. І гэта, паўтаруся, не адзінкавыя ўнікальныя спецыялісты, а звычайныя ўрачы, якія скончылі рэзідэнтуру.

Я перш за ўсё буду абапірацца не на тое, што мне хтосьці з іх распавядаў пра свае заробкі, а на аплату, якую прапануюць бальніцы, абвяшчаючы вакансіі. Зразумела, што ў розных ваяводствах яна розная, у сярэднім 160-200 злотых у гадзіну.

У буйных гарадах спецыялістам прапануюць больш, дапусцім, у Варшаве я бачыў прапановы з аплатай 300 і больш злотых за гадзіну. Памножце гэтую лічбу на 8 працоўных гадзін і 20 дзён. Дадайце да гэтага дзяжурствы, якія тут аплачваюцца вельмі высока. За дзяжурствы можна літаральна атрымаць «другую зарплату».

Падчас кавіду спецыялісты ў дзень атрымлівалі да тысячы долараў. У мяне ёсць знаёмыя лекары ў Чэхіі, Германіі, Аўстрыі, і ў іх заробкі меншыя, чым у польскіх лекараў.

Лукашэнка зладзіў чарговы тэатр. Раскрычаўся на чыноўнікаў, што медыкі не хочуць працаваць і з'язджаюць

— А як жа агульнавядомы факт, што польскія дактары масава з'язджаюць у іншыя краіны?

— Я таксама задаваў гэтае пытанне многім, уключаючы свайго загадчыка аддзялення. Такія заробкі тут былі не заўсёды, іх сталі падымаць, калі пачаўся вялікі адток спецыялістаў.

І працэс павышэння заробкаў медыкам працягваецца. Я гэта магу пацвердзіць асабіста. За час працы ў Польшчы мне ўжо некалькі разоў падымалі заробак, і гэта выглядае зусім не так, як у Беларусі.

Апошні раз зусім нядаўна мой заробак зноў павялічыўся, адразу амаль на 200 долараў (з вылікам падаткаў). Прыемная дробязь, калі на Новы год прафсаюз, у які я не ўступаў і нічога не плачу, дорыць 100 долараў. Адразу ўспамінаеш, як беларускі прафкам, у які я здаваў грошы штомесяц, дарыў на Новы год паштоўкі з пірожным.

Масавы адток кадраў з польскай медыцыны спыніўся, але спецыялісты працягваюць з'язджаць, таму што свабодны чалавек заўсёды шукае, дзе лепш. І цяпер палякі ў асноўным пераязджаюць у краіны, дзе лепшая сацыяльная абарона на пенсіі. Дапусцім, нядаўна адна дзяўчынка з нашага аддзялення з'ехала ў Швейцарыю.

Што тычыцца мяне, то я тут пакуль «наогул ніхто», нягледзячы на свой велізарны стаж і сур'ёзную кваліфікацыю. Я — asystent medyczny.

Трэба сказаць, што для выхадцаў з краін СНД палякі зрабілі даволі прымальныя ўмовы. Мы можам заставацца асістэнтамі ўвесь час, калі нас усё задавальняе, а можам на працягу пяці гадоў здаць экзамены. Яны даволі складаныя, і перыядычна іх яшчэ больш ускладняюць.

Гэта экзамены, каб пацвердзіць дыплом, пасля якіх мы таксама можам паступіць у рэзідэнтуру. Яе з улікам стажу і кваліфікацыі могуць скараціць. Я таксама рыхтуюся да гэтага іспыту.

Пакуль у якасці асістэнта ўсё роўна атрымліваю значна больш, чым меў у Беларусі як лекар. Зразумела, што ёсць класіфікацыя асістэнтаў розных спецыялістаў, але ў сярэднім мы атрымліваем ад 1,5 тысячы долараў у першыя тры месяцы, калі працуем пад наглядам.

А далей заробак будуць падымаць. Праз два гады працы з чатырма дзяжурствамі ў месяц у мяне выходзіць 3 тысячы долараў чыстымі. Падатак у неспецыялістаў значна большы, чым у спецыялістаў. Ну і паколькі ў мяне застаецца вольны час, я падзарабляю яшчэ некалькі гадзін у іншым месцы.

Магу сказаць, што магчымасці тут добрыя для любога ўзроўню, а пацверджаны дыплом адкрывае проста неабмежаваныя перспектывы. Дарэчы, перапрацоўкі тут таксама могуць быць, але яны вельмі добра аплачваюцца. Наогул тут доктар разумее, дзеля чаго ён столькі вучыўся.

«З таго, што бачу, беларускія лекары ўсё ж такі больш адказна ставяцца да пацыентаў»

— Што можаце сказаць пра ўмовы працы?

— Тут у прынцыпе ў медыцыну ўліваюцца даволі вялікія грошы. У звычайным «szpitalu» невялікага раённага гарадка ўзровень абсталявання пераўзыходзіць бальніцу ў беларускай сталіцы. Аб сувымерных райбальніцах наогул маўчу.

Я працую ў маленькім горадзе, дзе няма і 100 тысяч насельніцтва. І ў нас ёсць апарат, які ў Мінску наогул быў адзін на ўвесь горад. Што яшчэ ўразіла — атмасфера ў самім аддзяленні. У Беларусі мы ўсе былі нейкія напружаныя, а тут лекары, ды і ўсе медыкі, спакойныя, я б нават сказаў расслабленыя.

Такога паняцця, як «пайсці на дыван» да начальніка, не існуе. «Пяціхвілінак» з разборамі, на якія ў РБ ганяюць усіх запар кожны дзень, тут няма. У нашым шпіталі «пяціхвілінка» праходзіць раз на тыдзень, але на яе ходзяць толькі загадчыкі аддзяленняў. Пра што яны там кажуць, астатнім невядома. Гэта значыць, вярнуўшыся, ніхто не сыпле загадамі, пагрозамі і не зрываецца на падначаленых.

«Чаргу на пратэзаванне кантралюе КДБ». Дзе цяпер дактары са «справы артапедаў»?

Аднак, калі быць аб'ектыўным, то не ўсе параўнанні на карысць польскай аховы здароўя. З таго, што я бачу, нашы лекары ўсё ж такі больш адказна ставяцца да пацыентаў. Магчыма, адбіваецца тое, што ў Польшчы колькасць прынятых пацыентаў часцяком адбіваецца на зарплаце.

Бракуе індывідуальнага падыходу, усім запар прызначаюць кучу абследаванняў. Калі ў Беларусі пацыент наогул можа не дапытацца нейкага даследавання, то тут у чалавека можа забалець жывот — і яму прапануюць адразу ўсе магчымыя УГД і КТ у прыдачу.

Частка прызначаных даследаванняў наогул бескарысныя. Таму чэргі на іх большыя, чым у Беларусі, нягледзячы на наяўнасць апаратуры. Але гэта тычыцца страхавой медыцыны. У прыватным медцэнтры, якіх тут вельмі шмат, абслугоўванне значна хутчэйшае.

Я быў сведкам некаторых урачэбных, скажам, касякоў, якія ў Беларусі апраўдана сталі б сапраўдным надзвычайным здарэннем, а тут не выклікаюць нават нараканняў.

Наогул я бачыў толькі аднаго лекара, які не падчас абавязковага абыходу, а дадаткова прыходзіць і глядзіць сваіх пацыентаў, проста так, таму што яго гэта хвалюе. І гэты лекар — беларус.

Дзеля справядлівасці варта адзначыць, што палякі ставяцца менавіта да беларускіх спецыялістаў вельмі добра.

Чаго мне не хапае ў сваёй клініцы, дык гэта ўзаемасувязі — паміж калегамі, паміж рознымі спецыялістамі, хірургамі, дыягностамі і г.д. Калі працаваў у Беларусі, я ведаў практычна ўсіх у сваёй бальніцы, мог патэлефанаваць у любое аддзяленне, любому загадчыку або лекару пацыента, удакладніць, што мяне цікавіць.

Тут няма такой практыкі. Усе адасобленыя. Таму калі ў цябе ёсць нейкія пытанні адносна пацыента, пра іх трэба ці забыцца, ці пачынаць даследаваць самому спачатку. У электронныя карткі, на жаль, уносяць далёка не ўсё. Часцяком пацыенты лечацца ў розных установах, і іх базы паміж сабой не ўзаемадзейнічаюць.

— А беларусаў у польскіх шпіталях шмат сустракаеце?

— Канкрэтна ў маім шпіталі шмат, некалькі дзясяткаў дакладна, толькі ў нашым аддзяленні трое.