Былы следчы і палітвязень Яўген Юшкевіч: Я жыву ў СІЗА вальней, чым тыя, хто мяне сюды пасадзіў

Яўген Юшкевіч на Валадарцы вучыць сукамернікаў асновам праграмавання. «Салідарнасць» сабрала 10 цытат з яго лістоў, адрасаваных каханай дзяўчыне Валерыі Эйсмант.

Яўген Юшкевіч у 2017 годзе звольніўся з пасады старэйшага следчага аддзела па расследаванні па эканамічных злачынствах Упраўлення Следчага камітэта па Мінску, а ў 2020-м стаў распрацоўшчыкам і ініцыятарам праекта bychange.me, які дапамагаў у навучанні, перападрыхтоўцы сілавікоў, дзяржслужачых і людзей, звольненых або якія пайшлі з працы па меркаваннях сумлення.

Яго абвінавачваюць паводле арт. 342 («Арганізацыя і падрыхтоўка дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак, альбо актыўны ўдзел у іх») і арт. 289 («Акт тэрарызму»). З 19 красавіка знаходзіцца пад вартай.

— Я для сябе і пра сябе зразумеў дакладна — паламаць мне нічога не паламаюць. Наадварот, зробяць мне біяграфію. А захочуць мяне закатаць — закатаюць, я ж проста змяніў парадыгму — цяпер я не «часова ў СІЗА», цяпер я тут жыву. І жыву вальней, чым тыя, хто мяне сюды вызначыў. Знаходзіцца ў СІЗА ў цяперашні час — гэта амаль як «быць на фронце» — пахвальна.

— Шчыра, я ўжо не ведаю, як жыць нармальным жыццём. Проста забыўся. Але калі адгружаны мне такі досвед — буду выкарыстоўваць яго як яшчэ адзін універ.

— Супакойваю сябе тым, што я пражыў ужо вельмі цікавае, актыўнае, шалёнае жыццё, якое, можа, 10 іншых людзей і не пражылі. Чаго ў ім пакуль не было — багацця і дабрабыту. Так хочацца гэтых рэчаў дасягнуць ужо, але пакуль усё ідзе ў процілеглы бок.

— Яшчэ восенню 2020 года хацеў з адным хлопцам запусціць праект па адпраўцы матэрыялаў для навучання і ментарства зняволеных па розных дысцыплінах. Але аналіз і запуск праекта пастаянна пераносіўся — і вось мяне затрымліваюць першы раз.

— У СІЗА я сядзеў і думаў: «Вось выйду — дакладна зраблю». На той момант у краіне было яшчэ 150 палітвязняў. Выйшаў — то адны праблемы, то іншыя, стала не да гэтага. І бах — я зноў тут. І зноў разумею, што самае страшнае тут — гэта дэградацыя. Разумных людзей вельмі мала. А неразумныя — неразумныя настолькі, што страшна ўявіць. І зноў тыя ж праблемы. Вось так я стаў ахвярай сваёй арганізацыйнай ляноты. І проста мару, каб такі праект існаваў і працаваў. Мараль гэтай байкі настолькі простая, што яе можна нават не агучваць.

— Сніўся міні-кашмар, што па неасцярожнасці здзейсніў злачынства, якое караецца пазбаўленнем да дзесяці гадоў. Прачынаюся — упс, а рэальнасць трохі круцей :). Але мне стала лягчэй, бо ў сне было сапраўднае злачынства, а не вось гэта вось усё.

— Пачаў навучаць нашу моладзь тут матэматыцы і асновам праграмавання. Выкладаў другасную і 16-рычную сістэмы злічэння, біты, байты, памяць, працэсары. Добра, што сам я гэта добра ў двух універах вучыў. Так бы наўрад ці змог на пальцах тлумачыць іншым.

Так што тут я і выкладчык матэматыкі з інфарматыкай (дзякуй мехмату), і бібліятэкар (толькі я кнігамі займаюся), і фармацэўт (у мяне больш за ўсё медыкаментаў:))

— А ў астатнім працягваю жыць: радуюся траве, восам, бульбачцы з салам, таму, што ёсць дзе ляжаць, ёсць ТБ, ёсць ты ў лістах, ёсць нявызначанасць будучыні — можа, там усё добрае толькі?

— Час паціху сыходзіць, і я забываю нават усякія густы, пахі, віды. Свет звужаны да камеры. Знайсці нармальную кнігу — рэдкая ўдача. Прачытаў «1984», і адчуванне, што нічога новага не даведаўся. Яшчэ главы 90–91 «У крузе першым» проста адрыўна моцныя і рэалістычныя, а прайшло 80 гадоў, не памянялася ні-чо-га.

— Усякія дробязі зусім па-іншаму тут ацэньваюцца. Першы час слёзы наварочваліся ад кожнай перадачы, цяпер ужо прывык да іх. Але часам, калі глядзіш на нейкую дробязь накшталт дзвюх пачак цыгарэт, думаеш: «Гэта ж 7 рублёў, гэта амаль 1/100 зарплаты маёй мамы, ды яшчэ і час выдаткаваны на куплю гэтых пачак». Акуратна складваеш і захоўваеш гэтыя 40 цыгарэт, таму што родныя табе іх куплялі.

Памятаю, быў у дзіцячым лагеры, дзе быў хлопец-сірата, у яго была толькі сястра. І вось яна перадала яму пачку круасанаў. І ён хадзіў з гэтай пачкай не менш за тыдзень, не адкрываў нават. Тады мы з братам думалі, што ён проста вар'ят, а цяпер я сам такі ж. І толькі праз 20 гадоў зразумеў, што было ў галаве таго хлопца.