Ці трэба абавязваць мужчын сыходзіць «у дэкрэт»?

Каб стымуляваць мужчын больш адказна ставіцца да сям'і, двух тыдняў неаплачанага адпачынку недастаткова, лічаць эксперты.

man.jpg

Праект паправак у Працоўны кодэкс прадугледжвае ўвядзенне ў Беларусі кароткачасовага водпуску для бацькоў пры нараджэнні дзіцяці. Наймальнік будзе абавязаны прадаставіць работніку такі адпачынак.
Па бягучым заканадаўстве мужчына мае права пайсці ў паўнавартасны адпачынак па доглядзе за дзіцём да трох гадоў. Праўда, гэтым правам карыстаецца крыху больш за 1% бацькоў, якія маюць дзяцей да трох гадоў.
Акрамя таго, ва ўсіх работнікаў таксама ёсць права атрымаць неаплатны адпачынак па сямейных абставінах тэрмінам не больш за 30 дзён на працягу каляндарнага года (артыкул 190 Працоўнага кодэкса). Аднак паважлівасць прычын ацэньвае наймальнік.
Прапанаваныя ж папраўкі ў Працоўны кодэкс мяркуюць, што бацькам будзе прадастаўлена безумоўнае права на адпачынак да 14 дзён у першыя паўгода пасля нараджэння дзіцяці. Наймальнік, адпаведна, будзе абавязаны такі водпуск даць, хоча ён гэтага ці не хоча.
Пры гэтым заработная плата або кампенсацыя ў гэтыя два тыдні работніку прадастаўляцца не будзе. «Разам з тым у калектыўных дагаворах арганізацый і прадпрыемстваў можа прадугледжвацца як іншая працягласць гэтага водпуску (больш за 14 каляндарных дзён), так і яго аплата», — гаворыцца ў тлумачэннях Мінпрацы.

Чаму неаплатны і чаму толькі ў першыя паўгода?

Загадчыца сектарам сацыяльна-эканамічнай палітыкі Інстытута эканомікі НАН Беларусі Анастасія Баброва задаецца пытаннем, «чаму адпачынак для бацькоў будзе неаплатны і чаму яго можна выкарыстоўваць толькі ў першыя паўгода пасля нараджэння дзіцяці?»
«Калі мы стымулюем бацькоў да таго, каб яны надалі больш увагі сям'і, дарэчы прыйшоўся б аплачвальны дадатковы адпачынак. І было б лепш, калі б час, калі бацькі могуць узяць адпачынак, не абмяжоўваўся шасцю месяцамі пасля нараджэння, а можна было выбіраць. Напрыклад, нейкай сям'і зручней выкарыстоўваць такі водпуск у перыяд, калі жанчына выходзіць на працу, калі дзіця падрасце», — адзначыла эксперт.
Такім чынам, Анастасія Баброва лічыць спрэчным зацвярджэнне, што планаваная мера будзе стымуляваць бацькоў ісці ў адпачынкі:
«Было б больш эфектыўна ўвесці аплачаны абавязковы адпачынак, які тата павінен быў бы выбраць на працягу, напрыклад, першых трох гадоў жыцця. Безумоўна, нейкая доля бацькоў паставіцца безадказна да такога водпуску, аднак неабходна арыентавацца на пазітыўны вобраз сям'і».

Трэба дзяліць адпачынак па доглядзе за дзіцём паміж бацькамі

Як лічыць псіхолаг Лілія Ахрэмчык, два тыдні адпачынку для бацькоў — гэта дэманстрацыя волевыяўлення дзяржавы далучыць бацькоў да ўдзелу ў жыцці сям'і. Аднак гэта невялікі зрух, лічыць яна. Па-сапраўднаму дзейснай мерай было б увядзенне абавязковага водпуску па доглядзе за дзіцём на працягу, напрыклад, паўгода.
«Калі казаць пра раўнапраўе жанчын і мужчын, пра тое, каб жанчына не страціла кваліфікацыю за перыяд догляду за дзіцем, не выпала з сацыяльнага жыцця, а бацькі былі больш у сям'і, трэба дзяліць адпачынак па доглядзе за дзіцем паміж бацькамі», — упэўнена эксперт .
На яе думку, «калі адпачынак доўжыцца тры гады, адзін год павінен быць у бацькі». «Існуе асцярога, што не ўсе жанчыны змогуць ўтрымліваць сям'ю. Але калі пачаць з водпуску, магчыма, з часам можна прыйсці і да разгляду праблемы аплаты працы і перакосу ў памеры заробкаў жанчын і мужчын. Напрыклад, можна разгледзець варыянт падатковых ільгот», — сказала Лілія Ахрэмчык.
Напрыклад, у Швецыі працягласць водпуску па догляду за нованароджаным — 15 месяцаў. Калі бацькі хочуць выкарыстаць яго цалкам, кожны з іх павінен узяць хоць бы два месяцы. Дзякуючы гэтаму доля бацькоў, якія бяруць водпуск па доглядзе за дзіцём, складае каля 75%.
Лілія Ахрэмчык мяркуе, што калі б у Беларусі існаваў абавязковы адпачынак для бацькоў, то іх значнасць у сям'і і станоўчы ўплыў на дзяцей узраслі. І ў многіх сем'ях палепшыліся б шлюбныя адносіны: «Мне дзіўна чуць, калі жанчыны асцерагаюцца, што бацька дзіцяці не справіцца з сыходам за ім. Гэта ж дарослы чалавек!»
Пакуль жа ў Беларусі за норму часта прымаецца тое, што жанчына з'яўляецца хатняй прыслужніцай, няняй для дзяцей і пры гэтым спраўна ходзіць на працу і часам зарабляе не менш мужа. Вопыт псіхалагічных кансультацый дазволіў Ліліі Ахрэмчык зрабіць выснову пра тое, што часам мужчыны губляюць пачуццё рэальнасці за тры гады, на працягу якіх жанчына сядзіць дома з дзіцем:
«Жанчыны распавядаюць аб пачварных праявах мужчынскіх паводзін — іх партнёры наўпрост кажуць пра тое, што зарабляюць, значыць, жанчына павінна іх абслугоўваць. Пры гэтым мужчыны не ўдзельнічаюць у выхаванні дзіцяці, а жанчына, якая гэта робіць, забяспечвае побыт, догляд за мужам і дзіцём. Многія жанчыны трапляюць у гэты перыяд у сітуацыю псіхалагічнага гвалту. Яны распавядаюць, што імі панукваць: «Прынясі, падай, прыбяры. Што ты робіш ўвесь дзень? Чаму так выглядаеш, магла б у цырульню схадзіць, у спартзалу». Пры гэтым не падаюць ні часу, ні матэрыяльнай магчымасці гэта зрабіць», — адзначыла псіхолаг.
«Трэба быць развітым духоўным чалавекам, каб разумець, што жанчына з маленькім дзіцём стамляецца і мае патрэбу ў падтрымцы», — падкрэсліла Лілія Ахрэмчык.
Большасці сем'яў абавязковы «дэкрэтны» адпачынак бацькі даў бы магчымасць умацаваць адносіны, а мужчыну зразумець, што такое жыццё з маленькім дзіцем у абмежаванай прасторы. Для многіх гэта становіцца зразумелым толькі на практыцы.
«З аднаго боку, гэта манатоннае жыццё, з другога, гэта сапраўды шчасце бацькоўства. Наша псіхіка так пабудавана: у каго мы ўкладваемся, таго і любім. Так што чым больш мужчына накіруе на дзіця сваіх рэсурсаў: грошай, сіл — тым больш ён прывяжацца», — сказала на заканчэнне Лілія Ахрэмчык.
Паводле naviny.by