Чаму ў правінцыі расце армія прыхільнікаў рэформаў

Але і тых, хто ўсё яшчэ спадзяецца на апеку дзяржавы, па-ранейшаму шмат.

Рост цэн і нізкі ўзровень даходаў — галоўныя праблемы для жыхароў невялікіх гарадоў, а ў бізнесу на першым месцы стаіць вялікая колькасьць стратных прадпрыемстваў.
А сярод лідэраў па актуальнасці выклікаў стаіць пытанне рэструктурызацыі прадпрыемстваў, паказала рэспубліканскае апытанне эканамічных каштоўнасцяў.
— Для большасці гэта стала відавочным, — кажа аўтар даследавання сацыёлаг Даследчага цэнтра ІПМ Дар’я Урбан.

Гэтая праблема стала настолькі відавочнай, што пра яе актуальнасці кажуць не толькі бізнесмены, але і наёмныя работнікі, у тым ліку тых, хто працуе на дзяржпрадпрыемствах.
— Трэба было выбраць паміж двума варыянтамі: стратныя і неканкурэнтаздольныя прадпрыемствы павінны субсідавацца дзяржавай або жыццяздольнасць прадпрыемстваў павінна вызначацца вытворчасцю канкурэнтаздольнай прадукцыі. І 49,8% рэспандэнтаў выбралі другі варыянт, — адзначыла Дар’я Урбан у каментары Заўтра тваёй краіны.
Амаль такі ж важнай практычна ва ўсіх рэгіёнах называюць праблему беспрацоўя.

Чым горш эканамічная сітуацыя, тым вышэй чаканні рэформаў

Прыхільнікаў рынкавых рэформаў становіцца ўсё больш ва ўсіх рэгіёнах. Але ў Магілёўскай вобласці колькасць людзей, якія падзяляюць каштоўнасці рынкавай эканомікі, самая высокая — 83% апытаных. За 10 гадоў іх стала ў чатыры разы больш.
— У Магілёве нам казалі, што там не вельмі добрая абстаноўка для развіцця бізнесу і ў цэлым для насельніцтва. Эканамічныя праблемы — рост коштаў, беспрацоўе — у рэгіёне адчуваюць больш востра. Магчыма, таму мясцовыя жыхары больш арыентаваны на значныя змены, — тлумачыць эксперт.

Галоўныя праблемы для мясцовых жыхароў — рост коштаў (91% рэспандэнтаў), пагроза страты працы і беспрацоўе (каля 50%), высокія цэны на жыллёва-камунальныя паслугі і нізкія даходы (амаль 47%).
У Віцебскай вобласці ўсе праблемы жыхары ацанілі ніжэй, чым у сярэднім па краіне. Прыхільнікаў рынкавай эканомікі з 2008 года тут стала ў пяць разоў больш.

Больш за ўсё рост коштаў адчуваюць жыхары Гомельскай вобласці.
Прыхільнікаў рэформаў у вобласці ўсяго траціна насельніцтва і бізнесу, а 63% — прыхільнікі дзяржаўнага рэгулявання.
— Там размешчана значная колькасць дзяржаўных прадпрыемстваў, дзе працуе высокі працэнт насельніцтва. Адпаведна, у крызісных сітуацыях яны больш разлічваюць на абарону з боку дзяржавы, — тлумачыць Дар’я Урбан.

Разам з гамяльчанамі вялікая колькасць прыхільнікаў дзяржаўнага рэгулявання ў Мінскай вобласці (61%), выключаючы жыхароў сталіцы.
— Магчыма, гэта звязана з тым, што большасць прадпрымальнікаў працуе на Мінск. Плюс у сталіцы і паблізу яе людзі адчуваюць больш свабоды, таму што тут адкрываецца больш магчымасцяў, — лічыць эксперт.
Паколькі прынцыпы рынкавай эканомікі бліжэй да сталіцы пачалі працаваць раней, канкурэнцыя там больш жорсткая, для насельніцтва ёсць большы выбар як у занятасці, так і ў атрыманні розных паслуг, то і патрэба ў зменах або рынкавых рэформах не так актуальная.
Брэст і Гродна, быўшы прыгранічнымі раёнамі, у большай ступені арыентаваныя на працу за мяжой і на знешнія рынкі. Гэта адбіваецца на адчуванні мясцовых жыхароў і прадпрымальнікаў эканамічнай сітуацыі ў рэгіёне. Традыцыйна мясцовыя жыхары паказваюць на рост коштаў і праблемы на рынку працы. У гэтых галінах трохі больш прыхільнікаў дзяржаўнага рэгулявання эканомікі, чым рынкавых адносін.

Патрэбныя сувязі — галоўная прыступка да багацця

Адзначаючы якасці, якія патрэбныя для таго, каб стаць багатым у Беларусі, жыхары Гродзенскай вобласці на першае месца паставілі наяўнасць патрэбных сувязяў, прадпрымальнасць і шанцаванне.
— Па апісанні гарадзенцамі багатага чалавека атрымліваецца амаль партрэт кантрабандыста. Галоўнымі ўмовамі для дасягнення багацця яны называюць наяўнасць сувязяў, прадпрымальнасць і шанцаванне, — адзначае сацыёлаг.

Хоць выгадныя сувязі бачыць галоўнай умовай для зарабляння грошай нават больш за палову насельніцтва краіны, толькі ў Магілёўскай вобласці на першае месца рэспандэнты паставілі працавітасць, у Мінскай — розум, а ў Мінску — прадпрымальнасць і дзелавую хватку.

Рэгіёны незадаволеныя тым, як дзяржава спраўляецца са сваімі функцыямі

У цэлым па Беларусі даследаванне паказвае значны рост прыхільнікаў рынкавай эканомікі. Але чаканні ў дачыненні да дзяржавы таксама застаюцца высокімі.
— Людзі пакуль не разумеюць, што рынкавая эканоміка не гарантуе працаўладкаванне, вялікі круг бясплатных паслуг, стабільнасці. А ў нас яшчэ працуе старая мадэль чаканняў ад дзяржавы, але пры гэтым расце разуменне, што лепш бы перайсці да рынкавых адносінаў, — адзначае Дар’я Урбан.
Беларусы, мяркуючы па апытаннях, ўсё ж прытрымліваюцца варыянту рынкавай эканомікі з высокай ступенню сацыяльнай абароненасці.
Па-за залежнасці ад адукацыі, узроўню даходаў і ўзросту практычна ўсё насельніцтва лічыць, што дзяржава павінна забяспечваць добрыя стыпендыі, прадастаўляць магчымасць зарабляць, гарантаваць працаўладкаванне, дапамагаць пры куплі жылля.
— Гэта сведчыць аб высокай ступені патэрналізму. Але не толькі. Магчыма, дзяржава традыцыйна моцна перацягвае на сябе ўсе гэтыя функцыі. Таму грамадства па-ранейшаму чакае, што ўсе праблемы вырашыць дзяржава, — адзначае Дар’я Урбан.
З аднаго боку, у насельніцтва захоўваюцца максімальна высокія чакання ў дачыненні да дзяржструктур, з другога — задаволенасць якасцю выканання дзяржавай сваіх функцый даволі нізкая.
— Вельмі нізкія адзнакі атрымалі пункты аб гарантыях працаўладкавання, высокіх стыпендыях. Ды і практычна па ўсіх пунктах ацэнкі выканання дзяржаўных функцый нашмат ніжэй, чым чакання іх якасці, — рэзюмуе аўтар даследавання.
Паводле Заўтра тваёй краіны