Генадзь Коршунаў: Чаму галоўным ворагам беларускай улады з'яўляецца беларускі народ?

Экс-дырэктар Інстытута сацыялогіі ў Мінску, праграмны дырэктар адукацыйнай ініцыятывы «Беларуская Акадэмія» і старшы эксперт «Цэнтра новых ідэй» Генадзь Коршунаў разважае ў сваім тэлеграме «Што думаюць беларусы» пра тое, што на самай справе мае на ўвазе ўлада, калі прапануе народу плаціць за суверэнітэт.

img_3052_logo_2.jpg

— Большасць з прадстаўнікоў улады абсалютна шчыра лічыць, што асновай і базісам незалежнасці Беларусі з'яўляецца персанаж пад імем Аляксандр Лукашэнка. Светапоглядная база вертыкалі ўлады асабліва персаналізаванай — фактычна гэта сярэднявечна-манархічнае мысленне, у аснове якога ляжыць суверэн. У такой парадыгме тэрыторыя мае незалежнасць тады, калі ёсць гэты самы суверэн, у кім яна і ўвасабляецца, — лічыць Генадзь Коршунаў.

Менавіта таму, кажа сацыёлаг, калі хтосьці з чыноўнікаў ці праўладных экспертаў кажа, што Аляксандр Лукашэнка з'яўляецца гарантам незалежнасці і суверэнітэту, хутчэй за ўсё, ён менавіта так і думае. Па гэтай жа прычыне нарадзілася фраза аб тым, што Беларусі патрэбны калектыўны Лукашэнка. У гэтых людзей няма разумення, што адзінай крыніцай суверэнітэту з'яўляецца народ, як гэта зафіксавана ў Канстытуцыі.

— Таму, калі Наталля Качанава кажа, што калі б не было Аляксандр Лукашэнкі, то мы страцілі б Беларусь, маецца на ўвазе, што яны страцілі б тую мадэль, якую яны бачаць адзінай правільнай. А паколькі іншых яны не разумеюць, гэта зламала б іх карціну свету. У сувязі з гэтым яны перажываюць экзістэнцыяльны страх перад тым, што нібыта пагражае іх існаванню.

З іншага боку, ёсць іншае разуменне суверэнітэту і незалежнасці, калі крыніцай улады бачацца людзі, працягвае Генадзь Коршунаў. Менавіта гэта абстрактнае веданне ў 2020 годзе ў Беларусі раптам набыло для беларусаў сілу.


— Фактычна 2020 год адзначыўся сутыкненнем гэтых дзвюх розных мадэляў разумення суверэнітэту. Таму ў нейкім сэнсе ўнутры Беларусі ідзе вайна за суверэнітэт, за разуменне таго, якім ён павінен быць. У логіцы ўладнай мадэлі суверэн забяспечвае суверэнітэт, захоўваючы сябе. Пры гэтым ён можа пры неабходнасці гуляць па чужых правілах. А ў іншай мадэлі ён некалькі разоў на працягу таго года аддаў народ, а цяпер абсалютна маніпулятыўна ўсё больш здае суверэнітэт [іншай краіне].

Бо тое, што адбываецца, — гэта свайго роду вайна ідэй, а для прыхільнікаў улады самая вялікая пагроза — гэта тыя, хто гэтыя ідэі вызнае. У рыторыцы большасці прадстаўнікоў улады гучаць фразы пра калектыўны Захад і лялькаводаў. Фармальна выносячы "ворагаў" за мяжу дзяржавы, яны як бы кажуць, што народ проста памыліўся, як той казаў, яму мазгі запудрылі, адзначае сацыёлаг.

— Але мы бачым, што змагаюцца яны менавіта з народам, перш за ўсё з тымі людзьмі, хто ў Беларусі думае неяк не так, — з той часткай грамадства, якая пачала самастойна думаць, дзейнічаць, адчуваць і арганізоўвацца без аглядкі наверх. Для іх "ворагі" — гэта тыя, хто не гатовы з пенай у рота даказваць, што наша ўлада лепшая за ўсіх. Ворагаў бачаць нават у тых, хто трапляе ў разрад нявызначаных (не падтрымлівае ні пратэст, ні ўлады), таму што яны не выступаюць за ўладу, якая ўсё больш патрабуе пацверджання сваёй легітымнасці і права суверэна на яго ролю, — кажа Генадзь Коршунаў.

Калі згадаць пытанне аб тым, ці гатовыя беларусы плаціць за суверэнітэт і незалежнасць, то гэта размова не пра грошы, адзначае эксперт. У ім маецца на ўвазе патрабаванне пацвердзіць лаяльнасць, прызнаць, што гэтыя паняцці факусуюцца на адной персоны.

— Яны бачаць, што няма лаяльнасці, прызнання, таму і ідзе напампоўка ідэяй аб тым, што ёсць толькі адзін пункт, дзе гэты суверэнітэт увасабляецца. Улада патрабуе прызнання гэтай пункту адзіна магчымым.