«Грынпіс» знайшла небяспечныя цацкі, але яны засталіся на паліцах у Беларусі

"Грынпіс" выявіла, што 16 самых папулярных у Еўрапейскім эканамічным саюзе дзіцячых цацак утрымліваюць фталаты — хімічныя рэчывы, якія ўплываюць на структуру ДНК чалавека. Але праз месяц у нашых крамах па-ранейшаму можна ўбачыць усё тыя ж тавары. 

Галоўная гераіня любімага мультфільма «Свінка Пэпа» падорыць дзіцяці прыемныя эмоцыі і трохі фталатаў. А калі быць дакладнымі — тры выгляду фталатаў у цацках знайшлі брытанскі навуковы цэнтр «Грынпіс» і нямецкая аналітычная лабараторыя Eurofins Consumer Product Testing. Тавары для даследавання выбралі па выніках галасавання і кансультацый з бацькамі, у якіх прынялі ўдзел больш за 3000 чалавек. Пра вынікі гэтага пошукі напісалі многія СМІ.
З кожнай цацкі апрацаванымі прыладамі выразалі ўчасткі мяккага пластыка, загортвалі ў алюмініевую фальгу і адпраўлялі ў акрэдытаваную лабараторыю. Азнаёміўшыся з вынікамі, грамадскія арганізацыі з некалькіх краін пачалі кампанію «Сумленныя цацкі» і запатрабавалі забараніць у іх фталаты, змест якіх часам перавышана ў сотні разоў. Але пакуль усё па-ранейшаму.
У рэдакцыю Зялёнага партала ў канцы чэрвеня прыйшоў ліст:

Ілюстрацыя з даследавання. Тыя самыя цацкі

Тэхрэгламент не забараняе фталаты

Праблема не так простая. Па словах дырэктара Цэнтра экалагічных рашэнняў (ЦЭР) Яўгена Лабанава, заканадаўства ў большасці выпадкаў не забараняе змест такіх шкодных рэчываў, яно фіксуе толькі недапушчальнасць іх міграцыі ў навакольнае асяроддзе.
У тэхнічным рэгламенце Мытнага саюза «Аб бяспецы цацак» устаноўлены дапушчальныя ўзроўні міграцыі ў ваду і паветра для дымецілфталата, дыокцілфталата і дыэцілфталата, а таксама забарона на выкарыстанне дыбуцілфталата.
Для змены тэхрэгламенту патрэбны як мінімум ініцыятыва дзяржаўнага органа і час. Тэхрэгламенты сцвярджае Еўразійская эканамічная камісія — наднацыянальны орган ЕАЭС, у які ўваходзіць не толькі Беларусь.
ЦЭР і іншыя ўдзельнікі кампаніі «Сумленныя цацкі» звярнуліся туды з прапановай унесці адпаведныя змены ў тэхрэгламент, і камісія адгукнулася. Цяпер для яе рыхтуюць прыклады падобных дакументаў з іншых краін.

Як небяспечныя тавары трапляюць у Беларусь?

Згодна мэтам ЕАЭС, Беларусь удзельнічае ў стварэнні Адзінай эканамічнай прасторы разам з іншымі краінамі саюза. Сярод іх у тым ліку Расія, якая актыўна гандлюе з Кітаем.
Гандлёвы абарот паміж гэтымі краінамі вырас на трэць у вынікаў студзеня-сакавіка 2017 года. Імпарт склаў 8,44 мільярда даляраў ЗША, і гэта больш, чым у Беларусі за той жа перыяд (7 197 000 000 даляраў) з усіх краін-партнёраў. А ў 2015 годзе Кітай экспартаваў у Расію цацак больш чым на 610 мільёнаў даляраў.
Лічбы кажуць пра тое, што кітайскія цацкі маюць усе шанцы патрапіць у Беларусь (з Расеі мы атрымліваем 58% імпарту).

Зрэшты, у Беларусі ў курсе: менавіта кітайскія дзіцячыя тавары складаюць большую частку тых, якія ўжо забароненыя да рэалізацыі ў нас Гандлёвай камісіяй Міністэрства гандлю Рэспублікі Беларусь. Сярод іх, напрыклад, цацкі маркі «JIA LE TOYS», якія не  ўвайшлі ў даследаванне «Грынпіс».
Але даведацца меркаванне дзяржорганаў або даследчых інстытутаў з нагоды самага даследаванні не выйшла: Мінгандлю раіць спытаць у Дзяржстандарце, а тыя, роўна як ДУ «Рэспубліканскі цэнтр гігіены, эпідэміялогіі і грамадскага здароўя» і РУП «НПЦ гігіены», — у Міністэрстве аховы здароўя, звязацца з якім пакуль не ўдалося.
Мы таксама не ведаем, што ў даследчых лабараторыях Беларусі думаюць наконт лялек Isabella and the secret door. Для «Грынпіс» адна з іх была набытая ў Беларусі, зробленая ў Кітаі.
Утрыманне шкодных рэчываў у ёй перавышана больш чым у 300 разоў у параўнанні з нормамі ЕС. 

Пластмасавыя цацкі лепш не награваць

Так што пакуль застаецца ўважліва вывучаць спіс цацак, даследаваных «Грынпіс», спадзявацца, што ўнутраны кантроль Беларусі стане дасканалей, і выконваць правілы.

• Лепш пазбягаць лепш старых вырабаў або тых, якія маюць пашкоджанні і драпіны: пры награванні і працяглым выкарыстанні шкодныя рэчывы могуць пераходзіць звонку, нават калі першапачаткова гэтага не адбывалася.
  

• Для выкарыстання лепш выбіраць пластык з маркіроўкай «5» (поліпрапілен) і тавары з надпісамі «DPAfree», «Без БФА» або «Не ўтрымлівае бісфенол А».
  

• Па магчымасці варта ўстрымлівацца ад полікарбаната, маркіраванага трохвугольнікам, усярэдзіне якога літары PC, лічбы 7 (07) альбо надпіс «OTHER».
  

Мамы: дрэва экалагічна, але пластык лягчэй мыецца

Альтэрнатыва — экалагічныя цацкі, якія асацыююць першым чынам з такім матэрыялам, як дрэва. У Беларусі можна знайсці шмат драўляных цацак hand-made, з якімі часам важдаюцца і бацькі, напрыклад, замест спіннера. З дрэва робяць пампавалкі, канструктары, машынкі.
«Ёсць фірмы, якія прапануюць драўляныя цацкі-пазлы. Экалагічныя, але пластмаса лепш мыецца», — піша на спецыялізаваным форуме маладая мама Вольга.
Добрае таксама жалеза (але трэба звяртаць увагу на афарбоўку), тканіны і іншыя натуральныя матэрыялы.

Некаторыя крамы нават прапануюць звычайны кварцавы пясок з харчовым злучваючым дадаткам: ён трохі падобны на пластылін і не так моцна рассыпаецца, з яго прасцей будаваць замкі. Праўда, кілаграм такога шведскага пяску каштуе 33 рублі.
З пластыкавых цацак часта выбіраюць зробленыя на фабрыцы "Палессе": вытворца сцвярджае, што выкарыстоўвае толькі харчовыя фарбавальнікі.
«Мае крытэрыі пры выбары цацак — трывалая, якая развівае, экалагічная. «Палессе» адпавядаюць гэтым параметрах», — піша маці дваіх хлопчыкаў, таксама Вольга.

У цэлым жа, выбіраючы цацку, маладыя бацькі раяць адмовіцца ад яе, калі ёсць рэзкі або непрыемны пах, дрэнна нанесеная фарба і падобныя прыкметы няякасных вырабаў (напрыклад, з тонкай пластмасы, якая лёгка ломіцца) лепш пазбягаць. Новыя мяккія цацкі перад выкарыстаннем можна памыць.
У краме трэба прасіць сертыфікат на тавар, выбіраць праверанага вытворцу, асабліва пры замове праз інтэрнэт; дапамогуць таксама водгукі.

А яшчэ бяспечныя, якасныя і карысныя цацкі можна рабіць самому, лічыць мама двухгадовай дзяўчынкі Юлія Харук.
Анна Валынец, фота: eurasiancommission.org, pixabay.com, ragna.by, mediabrest.by, Юлия Харук
greenbelarus.info