Хто найбольш патрэбны беларусам: праваабаронцы, ваяры ці грамадзянская супольнасць?
Даследаванні, якія праводзяць сацыёлагі, паказваюць, што беларускае грамадства зацікаўленае ў існаванні розных — і разнастайных — ініцыятыў.
— Працуем далей над артыкуламі, якія мы прысвяцілі аналізу беларускага дэмакратычнага руху, — піша Генадзь Коршунаў на «Цэнтры новых ідэй». — Гэтым разам давайце звернем увагу на тое, як прадэмакратычная частка беларускага грамадства ацэньвае дзейнасць найбольш публічных і вядомых ініцыятыў, праектаў і суполак.
Традыцыйна мы зробім гэта на базе звестак з двух даследаванняў, якія сумесна праводзіліся «Цэнтрам новых ідэй» ды ініцыятывай «Народнае апытанне» (цяпер — «Ёсць пытанне»). Першае даследаванне праводзілася з 9-га да 17-га чэрвеня 2024 года (у ім прынялі ўдзел 975 чалавек). Другое даследаванне праводзілася за год да першага — з 18-га да 29-га чэрвеня 2023 года (выбарка склала 1226 рэспандэнтаў).
Глядзіце таксама
І ў адным, і другім даследаванні задавалася некалькі аднолькавых пытанняў, датычных той тэмы, што мы сёння ўздымаем. Адно з такіх пытанняў тычылася таго, якія грамадскія ініцыятывы і суполкі рэспандэнты ведаюць. Атрымалася наступная градацыя:
Пра дзейнасць каго з наступных грамадскіх ініцыятыў і суполак Вы ведаеце?
- «Кіберпартызаны» — 90% (2023), 93% (2024)
- Полк імя Кастуся Каліноўскага — 94% (2023), 93% (2024)
- Праваабарончы цэнтр «Вясна» — 89% (2023), 89% (2024)
- «Беларускі Гаюн» — 72% (2023), 78% (2024)
- BySol — 72% (2023), 75% (2024)
- ByPol — 87% (2023), 75% (2024)
- План «Перамога» — 75% (2023), 69% (2024)
- BelPol — 67% (2024)
- ByHelp — 65% (2024)
- Дадатак «Новая Беларусь» — 34% (2023), 56% (2024)
- «Сумленныя людзі» — 46% (2023), 50% (2024)
- Платформа Politzek.me — 42% (2023), 49% (2024)
- INeedHelpBy — 41% (2024)
- «Стоп Прапаганда» — 20% (2024)
- Рух «ДвижБот» — 9% (2023), 13% (2024)
Некаторых пазіцый летась не было ў спісе ініцыятыў і арганізацый, таму даныя за 2023 год адсутнічаюць.
Першыя тры месцы, як і ў мінулым годзе і, фактычна, з тым жа самым узроўнем вядомасці, займаюць полк імя Кастуся Каліноўскага (у якога, дарэчы, днямі змянілася кіраўніцтва), «Кіберпартызаны» і праваабарончы цэнтр «Вясна». Іх ведаюць практычна 9 з 10 апытаных, і нават больш. Адзначым, што гэтыя ініцыятывы і арганізацыі часцей адзначалі рэспандэнты з дыяспары, чым з Беларусі.
Глядзіце таксама
Пра дзейнасць каго з наступных грамадскіх ініцыятыў і суполак Вы ведаеце?
- Полк імя Кастуся Каліноўскага — 96% (2023), 96% (2023, дыяспара), 88% (2024), 96% (2024, дыяспара)
- «Кіберпартызаны» — 88% (2023), 95% (2023, дыяспара), 86% (2024), 97% (2024, дыяспара)
- Праваабарончы цэнтр «Вясна» — 86% (2023), 94% (2023, дыяспара), 79% (2024), 94% (2024, дыяспара)
- «Беларускі Гаюн» — 66% (2023), 83% (2023, дыяспара), 64% (2024), 85% (2024, дыяспара)
- BySol — 63% (2023), 88% (2023, дыяспара), 52% (2024), 85% (2024, дыяспара)
- ByPol — 85% (2023), 91% (2023, дыяспара), 52% (2024), 85% (дыяспара)
- План «Перамога» — 71% (2023), 85% (дыяспара), 63% (2024), 72% (2024, дыяспара)
- BelPol — 53% (2024), 73% (2024, дыяспара)
- ByHelp — 49% (2024), 73% (2024, дыяспара)
- Дадатак «Новая Беларусь» — 18% (2023), 62% (2023, дыяспара), 21% (2024), 73% (2024, дыяспара)
- «Сумленныя людзі» — 42% (2023), 57% (2023, дыяспара), 42% (2024), 53% (2024, дыяспара)
- Платформа Politzek.me — 31% (2023), 63% (2023, дыяспара), 30% (2024), 58% (2024, дыяспара)
- INeedHelpBy — 52% (2024), 85% (2024, дыяспара)
- «Стоп Прапаганда» — 19% (2024), 21% (2024, дыяспара)
- Рух «ДвижБот» — 7% (2023), 14% (2023, дыяспара), 9% (2024), 15% (2024, дыяспара)
За імі ідуць «Беларускі Гаюн», ByPol, BySol і план «Перамога» — іх ведаюць двое з траіх апытаных. І, як у папярэднім выпадку, асноўную долю ведаў тут дэманструюць прадстаўнікі беларускай дыяспары.
Адносна другой групы варта звярнуць увагу на тое, што цягам года «Беларускі Гаюн» стаў крыху больш вядомым (+6 п.п.). Распазнавальнасць BySol засталася на практычна тым жа ўзроўні, што і была. А вось ByPol згубіў 10 п.п. Хутчэй за ўсё, гаварыць менавіта пра тое, што пра іх забыліся, не выпадае. Тут мы маем выпадак не «забыцця», а «адмаўлення» праз падзеі з электаральнай рассылкай у плане «Перамога». Пра гэта гаворыць у тым ліку і «забыццё» пра план «Перамога», які за год згубіў 6 п.п. Больш ні адна з ініцыятыў ці арганізацый свой узровень вядомасці цягам года не панізіла.
Трэцяя група – BelPol, ByHelp, дадатак «Новая Беларусь», «Сумленныя людзі» і платформа Politzek.me. Іх ведаюць палова ці крыху болей апытаных. У гэтай групе адзначым платформу «Новая Беларусь», якая дзякуючы арганізацыі выбараў у Каардынацыйную раду 3-га склікання падвысіла сваю пазнавальнасць на 22 п.п.
У чацвёртую групу, прадстаўнікі якой вядомыя меней чым палове апытаных, трапілі NeedHelpBY, «Стоп Прапаганда» і рух «ДвижБот».
Глядзіце таксама
Другі момант, на які мы звярнулі ўвагу, — гэта пытанне пра карыснасць гэтых арганізацый і ініцыятыў для Беларусі. Тут мы маем нешта даволі падобнае да градацыі вядомасці ініцыятыў, але з важнымі асаблівасцямі.
Першая група — полк імя Кастуся Каліноўскага, «Кіберпартызаны» і ПЦ «Вясна» — застаюцца і лідарамі паводле карыснасці для Беларусі.
А вось у другой групе, карыснасць прадстаўнікоў якой прызнаюць больш за палову апытаных, адносна мінулага года мы маем значныя змены. Па-першае, тут застаюцца «Беларускі Гаюн» і BySol, у якіх ацэнкі карыснасці падвысіліся на 9 і 11 п.п. адпаведна. Па-другое, сюды трапляюць ByHelp і BelPol, пра якія не пыталі ў мінулым годзе. Па-трэцяе, з групы выпалі ByPol і план «Перамога». У ByPol’а ацэнкі карыснасці для Беларусі ўпалі ў 2 разы, у плана «Перамога» — на траціну.
Ацэнкі астатніх ініцыятыў і арганізацый — INeedHelpBY, «Сумленныя людзі», «Стоп Прапаганда», рух «ДвижБот» — бачныя ніжэй.
Дзейнасць якіх з наступных ініцыятыў і суполак Вы ацэньваеце як карысную для Беларусі?
- «Кіберпартызаны» — 81% (2023), 89% (2024)
- Праваабарончы цэнтр «Вясна» — 81% (2023), 83% (2024)
- Полк імя Кастуся Каліноўскага — 83% (2023), 82% (2024)
- «Беларускі Гаюн »— 66% (2023), 73% (2024)
- BySol — 56% (2023), 67% (2024)
- ByHelp — 53% (2024)
- BelPol — 50% (2024)
- Дадатак «Новая Беларусь» — 27% (2023), 49% (2024)
- Платформа Politzek.me — 38% (2023), 41% (2024)
- «Сумленныя людзі» — 46% (2023), 50% (2024)
- INeedHelpBy — 41% (2024)
- План «Перамога» — 45% (2023), 30% (2024)
- ByPol — 55% (2023), 28% (2024)
- «Стоп Прапаганда» — 24% (2024)
- Рух «ДвижБот» — 9% (2023), 13% (2024)
Напрыканцы згадаем яшчэ адно пытанне, хаця яно і не з ліпеньскага, а з чэрвеньскага даследавання. Гэта пытанне пра беларускіх ветэранаў расійска-ўкраінскай вайны (і з палка імя Кастуся Каліноўскага, і з іншых баявых адзінак УСУ). Мы пацікавіліся, ці трэба аказваць падтрымку былым беларускім добраахвотнікам.
Глядзіце таксама
Як Вы лічыце, ці трэба аказваць падтрымку былым добраахвотнікам палка імя Кастуся Каліноўскага?
- Так, дапамога неабходная — 61% (агулам), 52% (па Беларусі), 65% (па дыяспары)
- Так, дапамога хутчэй неабходная — 28% (агулам), 30% (па Беларусі), 27% (па дыяспары)
- Цяжка сказаць — 9% (агулам), 15% (па Беларусі), 6% (па дыяспары)
- Не, дапамога ім хутчэй не патрэбная — 1% (агулам), 0% (па Беларусі), 2% (па дыяспары)
- Не, дапамога дакладна не патрэбная — 1% (агулам), 3% (па Беларусі), 0% (па дыяспары)
Як мы бачым, пераважная большасць апытаных (амаль 90%) выказваюцца за неабходнасць дапамогі былым ваярам. Прычым так лічаць і рэспандэнты з Беларусі, і з дыяспары.
А што датычна пытання пра тое, якая менавіта дапамога патрэбная, то тут, паводле меркаванняў апытаных, мусіць быць комплекс, куды варта ўключаць перадусім псіхалагічны, медыцынскі, юрыдычны і фінансавы складнікі. А ў дадатак да іх пажадана ўлічваць пытанні працаўладкавання і адукацыі.
Калі дапамога былым добраахвотнікам неабходная, то, як Вы лічыце, якая дапамога патрэбная ў першую чаргу?
- Псіхалагічная — 81%
- Медыцынская — 64%
- Юрыдычная (з дакументамі) — 63%
- Фінансавая — 61%
- Працаўладкаванне — 50%
- Адукацыйная (новая спецыяльнасць) — 41%