Міжнародная Амністыя: Улады Беларусі спрабуюць схаваць забойства пратэстоўца

Беларускія ўлады спрабуюць схаваць забойства мірнага пратэстоўца паліцыяй, высунуўшы сур’ёзныя крымінальныя абвінавачванні супраць ключавога сведкі, заявіла сёння Amnesty International.

Аляксандр Кардзюкоў быў са сваім сябрам і таварышам Генадзем Шутавым да таго часу, пакуль апошні не быў застрэлены паліцыяй у цывільным 11 жніўня пасля мірнага мітынгу ў заходнім горадзе Брэсце. Зараз Аляксандру прад’яўленае абвінавачванне ў замаху на забойства супрацоўніка міліцыі, якое прадугледжвае максімальнае пакаранне ў выглядзе пажыццёвага зняволення, гаворыцца ў паведамленні аўтарытэтнай праваабарончай арганізацыі.

«Няма ніякіх доказаў таго, што Аляксандр Кардзюкоў удзельнічаў у гвалтоўных дзеяннях або выступаў за іх. Ён з’яўляецца вязнем сумлення, які пераследуецца выключна за мірнае ажыццяўленне сваіх правоў чалавека, уключаючы свабоду мірных сходаў, і за апраўданне пазасудовага пакарання Генадзя Шутава. Ён павінен быць неадкладна і безумоўна вызвалены», — заявіла Мары Стратэрс, дырэктар Amnesty International па Усходняй Еўропе і Цэнтральнай Азіі.

«Беларускія ўлады павінны адказаць за абуральныя парушэнні правоў чалавека, уключаючы масавыя арышты і масавы гвалт у дачыненні да мірных дэманстрантаў, якія мелі месца падчас падаўлення іншадумства вакол аспрэчваемых вынікаў выбараў», — гаворыцца ўзаяве.

Як адзначае АІ, у цяперашні час больш за 1000 чалавек незаконна пераследуюцца за свае палітычныя погляды ў ходзе з працягам рэпрэсій, выкліканых масавымі пратэстамі ў жніўні. Пратэсты ўспыхнулі пасля афіцыйнага абвяшчэння аб пераабранні Аляксандра Лукашэнкі.

Стрэл у патыліцу

Згодна з відэа, апублікаваным «Медыязонай», Генадзь Шутаў і Аляксандр Кардзюкоў сядзелі на лаўцы непадалёк ад месца правядзення мітынгу 11 жніўня, калі да іх падышлі трое паліцэйскіх у цывільным. На кадрах дакладна не відаць, што адбылося далей, але менш чым праз хвіліну Генадзю стрэлілі ў патыліцу. Ён памёр 19 жніўня.

Аляксандр збег за некалькі імгненняў да таго, як пачуліся стрэлы, але быў арыштаваны 14 жніўня і першапачаткова абвінавачаны ў супраціве паліцыі. Аднак, па словах яго сястры, 2 снежня абвінавачанне было зменена на замах на забойства.

Міністэрства ўнутраных спраў настойвала ў прэс-рэлізе, што «група агрэсіўных грамадзян, узброеных металічнымі прутамі, напала на супрацоўнікаў паліцыі. Іх не спынілі папераджальныя стрэлы. Афіцэры выкарыстоўвалі агнястрэльную зброю, каб абараніць сваё жыццё і здароўе».

Аднак гэтыя сцвярджэнні супярэчаць відэазапісам, паказанням сведак і медыцынскім запісам, атрыманых Amnesty International, якія паказваюць, што Генадзь Шутаў быў застрэлены ззаду.

Дачка Генадзя, Анастасія Баранчук, распавяла Amnesty International: мясцовыя жыхары сказалі, што адзін з афіцэраў спытаў мужчын, за каго яны галасавалі на выбарах. Яе бацька адказаў: «За [Святлану] Ціханаўскую», кандыдата ад апазіцыі.

Па словах Баранчук, яе бацьку тады загадалі ўстаць на калені і легчы. Як толькі ён апусціўся на калені, афіцэр ударыў яго пісталетам па лбе, а затым стрэліў яму ў патыліцу. Сведкі паведамілі, што чулі ў агульнай складанасці тры стрэлы.

Сям’я Генадзя Шутава запатрабавала расследавання ягонага забойства. Аднак 3 верасня Следчы камітэт, самастойны дзяржаўны орган па расследаванні цяжкіх злачынстваў, накіраваў ім ліст, у якім гаварылася, што «падстаў для ўзбуджэння крымінальнай справы па артыкуле 139 (забойства) недастаткова».

«Я думаю, што яны [Следчы камітэт] ведаюць, хто забіў майго бацьку, — сказала Баранчук. — Але яны нічога не зробяць. Толькі калі ў нашай краіне нешта зменіцца, яны пакараюць забойцу».

Масавыя пераследы

Мясцовыя і міжнародныя праваабарончыя арганізацыі сабралі сотні паказанняў сведак-зняволеных, якія падвяргаліся катаванням і іншым відам жорсткага абыходжання. На сённяшні дзень беларускія ўлады не распачалі ніводнага расследавання ў дачыненні да супрацоўнікаў праваахоўных органаў.

Паводле ацэнак праваабарончай арганізацыі «Вясна», супраць тых, хто выйшаў на вуліцы мірна пратэставаць, была ўзбуджана каля 1000 крымінальных спраў. Дзясяткі людзей ужо былі асуджаныя ў выніку палітычна матываваных і несправядлівых судовых працэсаў, прычым большасць з іх атрымалі пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі.

Выпадкі ўключаюць у сябе:

— 51-гадовая Наталля Хершэ прысуджаная 7 снежня да двух з паловай гадоў пазбаўлення волі за супраціў пры арышце і зняцце балаклавы з супрацоўніка АМАПа;

— Максім Паўлюшчык асуджаны на два гады 8 снежня за надпіс«мы не забудзем» на тратуары;

— Стэфан Лазавік, 27 гадоў, прысуджаны 1 снежня да 12 месяцаў турэмнага зняволення за тое, што намаляваў на аўтобусным прыпынку лозунг, які нібыта абражае Лукашэнку;

«Беларусь сутыкаецца з самым сур’ёзным крызісам у галіне правоў чалавека за ўсю сваю гісторыю пасля здабыцця незалежнасці», — заявіла Мары Стратэрс.

«Мы заклікаем міжнародную супольнасць актывізаваць свае намаганні па дакументаванні грубых парушэнняў правоў чалавека, учыненых беларускімі ўладамі. Вінаватыя павінны быць прыцягнутыя да адказнасці ў ходзе справядлівага судовага разбору, а ахвярам і іх сем’ям павінны быць прадастаўленыя правасуддзе і эфектыўныя сродкі прававой абароны».