Пшыдач: ААН распачне далейшыя дзеянні па прыцягненні да адказнасці вінаватых у злачынствах у Беларусі
Дакументацыя Міжнароднай платформы падсправаздачнасці для Беларусі (International Accountability Platform for Belarus, IAPB), якая фіксуе парушэнні правоў чалавека ў Беларусі, будзе прадстаўленая ў ААН, і менавіта арганізацыя Аб’яднаных Нацый узначаліць далейшыя дзеянні, накіраваныя на прыцягненне вінаватых да адказнасці.
Пра гэта расказаў намеснік міністра замежных спраў Польшчы Марцін Пшыдач, піша REFORM.by са спасылкай на польскія СМІ.
Нагадаем, платформа пачала працу 24 сакавіка. Яна ўяўляе сабой кааліцыю незалежных праваабарончых арганізацый, якія аб’ядналі намаганні для збору, апрацоўкі, праверкі і захавання доказаў сур'ёзных парушэнняў правоў чалавека і катаванняў у Беларусі перад прэзідэнцкімі выбарамі і пасля іх. Яна створана па рэкамендацыях дакладчыка ў рамках Маскоўскага механізму АБСЕ прафесара Вольфганга Бенедэка, яе дзейнасць падтрымліваюць 19 заходніх краін. Сабраная дакументацыя будзе выкарыстоўвацца ў будучых незалежных крымінальных расследаваннях і судовых разглядах у нацыянальных, рэгіянальных або міжнародных судах і трыбуналах.
Пшыдач падкрэслівае, што IAPB — гэта няўрадавая ініцыятыва.
«Хоць яна была створана і фінансуецца дзяржавамі, яна не залежыць ад урадаў гэтых дзяржаў. Гэта кааліцыя няўрадавых арганізацый, якія спецыялізуюцца на правах чалавека. Сярод іх ёсць беларускія арганізацыі, у тым ліку якія дзейнічаюць у краінах ЕС (у тым ліку ў Польшчы), якія ўжо маюць вопыт збору матэрыялаў, што дакументуюць парушэнні правоў чалавека ў Беларусі», — растлумачыў ён.
Намеснік міністра лічыць, што пакуль заўчасна ацэньваць працу IAPB.
«Гэта толькі што запушчаны праект, і яго рэальнае значэнне будзе вызначацца толькі тым, як нам удасца выкарыстоўваць назапашаны ім доказны патэнцыял. Аднак варта нагадаць, што 24 сакавіка былі запушчаныя два міжнародныя механізмы для збору інфармацыі і доказаў парушэнняў правоў чалавека, учыненых у Беларусі ў кантэксце леташніх прэзідэнцкіх выбараў» — кажа ён.
«Ад самага пачатку мы ў Польшчы хацелі стварыць механізм з міжнароднымі прававымі магчымасцямі. Адсюль і ініцыятыва, прадстаўленая ў Савеце па правах чалавека, якая завяршылася прыняццем адпаведнай рэзалюцыі і стварэннем інструмента ў офісе Вярхоўнага камісара ААН па правах чалавека. Ініцыятыва ў ААН — па аб’ектыўных прычынах — была звязана з рызыкай правалу, і, акрамя таго, відавочна, што ўкараненне механізму ў такой арганізацыі, як ААН, патрабуе часу. Вось чаму ў той жа час мы вырашылі разам з дзясяткам або каля таго партнёраў стварыць няўрадавую міжнародную платформу падсправаздачнасці для Беларусі. Цяпер яна пачынае працу. У яе ёсць фінансавыя і рэзервовыя магчымасці. У канчатковым выніку ўся дакументацыя IAPB будзе перададзена Арганізацыі Аб’яднаных Нацый, і менавіта арганізацыя Аб’яднаных Нацый распачне далейшыя дзеянні па прыцягненні вінаватых да адказнасці», — паведаміў Пшыдач.
Ён лічыць, што дынаміка падзей у Беларусі сёння адрозніваецца ад той, што назіралася некалькі месяцаў таму, адзначаючы пры гэтым палітычны крызіс, які ўзнік са жніўня мінулага года.
«Пратэсты працягваюцца, хоць і рознай інтэнсіўнасці і ў розных формах. Першапачаткова яны насілі масавы характар, але беспрэцэдэнтная жорсткасць сілавікоў аслабіла гэты візуальны пласт крызісу. Той факт, што дэманстрацыі сталі менш шматлікімі і носяць характар разрозненых пратэстаў, не азначае аднак, што рашучасць беларусаў аслабла або іх патрабаванні страцілі сваю значнасць», — лічыць намеснік міністра.
«Лукашэнка хоча застацца ва ўладзе любой цаной і не саромеецца выкарыстоўваць для гэтага любыя сродкі. Баюся, што ён таксама гатовы ахвяраваць будучыняй суверэннай і незалежнай Беларусі. Напэўна, ні ў каго няма сумневаў у тым, што Лукашэнка застаецца ва ўладзе толькі дзякуючы падтрымцы сілавых службаў і ведамстваў, і перш за ўсё дзякуючы падтрымцы Расіі — як палітычнай, так і фінансавай. Па розных прычынах гэты палітычны тэатр, які Лукашэнка таксама разыгрывае ў адносінах з Расіяй (і да якога ён таксама моцна хоча прыцягнуць Польшчу), на яго думку, умацоўвае яго. Але досвед гісторыі і логіка палітычных і сацыяльных працэсаў выракаюць яго на правал. І тут узнікае два пытанні: аб часе і стылі. Думаю, змены рана ці позна наступяць. Што тычыцца стылю — гэта шмат у чым залежыць ад уладаў Мінска. Па-ранейшаму актуальным застаецца шэраг знешніх фактараў, сфакусаваных у асноўным вакол магчымай дапамогі ў наладжванні ўнутранага дыялогу і вырашэнні крызісу цывілізаваным і дэмакратычным шляхам. З самага пачатку крызісу Польшча была асцярожная і падахвочвала выкарыстоўваць міжнародную дапамогу, каб сесці за стол перамоваў і пачаць дыялог. Мы лічым, што АБСЕ павінна згуляць тут сваю ролю», — заявіў прадстаўнік польскага знешнепалітычнага ведамства.