Шушкевіч: Дзяржаўныя грошы пажыраюць структуры, якія наводзяць страх на людзей

Чаму фінансаваць навуку — гэта так важна і адкуль узяцца сродкам на падтрымку навукоўцаў?

Аляксандр Лукашэнка, выступаючы 13 снежня на II з'ездзе навукоўцаў Беларусі, паабяцаў да канца года падпісаць указы аб павелічэнні заробкаў і забеспячэнні жыллём супрацоўнікаў навуковых арганізацый.
Член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Станіслаў Шушкевіч не верыць, што пасля гэтага ўзровень дабрабыту навукоўца адразу ж падскочыць.
— Магчыма, будзе касметычнае павелічэнне, адпаведнае абясцэньванню рубля, але ў нешта больш сур'ёзнае я не веру, — кажа прафесар. — Дзяржаўныя грошы пажыраюць тыя структуры, якія наводзяць страх на людзей, каб яны падпарадкоўваліся гэтай уладзе. Спадзявацца на адчувальнае павелічэння асігнаванняў на навуку нельга.

Фінансаванне выключна малое

— Зараз фінансаванне навукі выключна малое, паўпрацэнта да ВУП азначае, што навука будзе разбурацца, што ўжо і адбываецца, — прагназуе былы прэзідэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Аляксандр Вайтовіч.
Грошы, сказаў кіраўнік дзяржавы, будуць, калі будзе вынік.
— Мы не настолькі багатыя, каб марнаваць рэсурсы на бясплодную дзейнасць, — падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка. — Дзяржава выдзяляе на патрэбы навукі роўна столькі, колькі можа сабе дазволіць.
На першым з'ездзе вучоных у лістападзе 2007 года было заяўлена пра неабходнасць павышэння навукаёмістасці ВУП да 2020 года да 3%.
— У мінулым годзе яна складала толькі 0,5%, — адзначае экс-кіраўнік акадэміі. — Цяпер у канцэпцыі развіцця навукі запісана, што ўжо да 2040 годзе трэба будзе павысіць гэты паказчык да 3%.
Паводле слоў кіраўніка дзяржавы, ва ўсім свеце навуковыя арганізацыі выкарыстоўваюць уласныя рэсурсы, актыўна прыцягваюць сродкі прадпрыемстваў, інвестараў, венчурныя фонды. У Беларусі ж доля сродкаў арганізацый на даследаванні і распрацоўкі ўсяго каля чвэрці. З 2007 года яна знізілася больш чым на 14%.
Пры наяўнасці магутнага бізнесу, магутнай эканомікі была б і магутная навука, без якой магутная эканоміка развівацца не можа, лічыць Станіслаў Шушкевіч.
— А цяперашняя беларуская эканоміка не знойдзе гэтыя грошы, ім няма адкуль узяцца, — лічыць ён.
Па словах Аляксандра Вайтовіча, з-за таго, што сітуацыя ў навуцы цяжкая, заробкі нізкія, шматлікія навукоўцы, якія адчуваюць, што могуць быць канкурэнтаздольныя за мяжой, імкнуцца з'ехаць з краіны.
— І тут нічога не зробіш, свет адкрыты, — канстатуе Аляксандр Вайтовіч.
Зараз сярод дактароў навук высокі адсотак пенсійнага ўзросту. Сярэдняе пакаленне, па словах экс-кіраўніка акадэміі, «вымытае, таму што ў 1990-я гады вельмі многія сышлі». А маладыя людзі аддаюць перавагу абароне за мяжой, паколькі гэта ідзе толькі ў плюс пры пошуку працоўнага месца.
Па словах Станіслава Шушкевіча, у Беларусі яшчэ засталіся людзі, якія жывуць навукай, ёсць шмат добрых навуковых школаў, таленавітыя людзі.
— Шкада, што яны жывуць на ўзроўні, надыходзячым да ўзроўню беднасці, — наракае эксперт, але ў той жа час адзначае, што цяперашняя сітуацыя «не нашмат горш, чым была ўвесь час».
Паводле Заўтра тваёй краіны