«Жаданні расійскай дзяржавы палягаюць у тым, каб беларусаў у Расіі не існавала»

Грамадства

Паводле афіцыйных вынікаў перапісу насельніцтва ў Расіі, які адбыўся ў 2021 годзе, у Расіі «знік» мільён беларусаў, піша на Радые Св*бода Алег Чайчыц. Цяпер афіцыйна беларусаў у Расіі прыкладна столькі ж, як расійскіх немцаў ці як малалікіх карачаеўцаў. Што гэта азначае?

o_2ko1jidy0.jpg


У канцы снежня ў Расіі падвялі вынікі перапісу насельніцтва, які адбываўся ў 2021 годзе. Яны красамоўна паказваюць стаўленне расійскай дзяржавы да беларусаў як да этнасу. Афіцыйная колькасць беларусаў у Расіі імкліва зніжаецца.

Паводле вынікаў перапісу, беларусаў у РФ у 2021 годзе пражывала не 1,2 мільёна, як у 1989 годзе, а ўсяго 208 тысяч чалавек. Прыкладна столькі ж, як амаль зніклых за ХХ стагоддзе расійскіх немцаў ці як малалікіх карачаеўцаў. І менш, чым крымскіх татараў. Паводле перапісу 2010 года афіцыйная колькасць беларусаў складала 521 тысячу чалавек, што ўжо тады здавалася абсурдна малой лічбай.

Карціна нараджае думкі пра генацыд ці этнацыд: куды мог падзецца цэлы мільён чалавек за трыццаць гадоў? Куды за дзесяць гадоў падзеліся трыста тысяч?

Гэта пры тым, што ўсе мінулыя гады не спыняўся пастаянны міграцыйны прыток беларусаў з Беларусі (называліся ацэнкі да 500 тысяч беларускіх працоўных мігрантаў, якія працавалі ў РФ да пандэміі). А быць намінальным беларусам у Расіі ў дастатковай ступені прэстыжна нават у найбольш кансерватыўна-савецкіх колах з сімпатыямі да рэжыму Лукашэнкі (бо Расія не Падляшша).

Не кажучы ўжо пра тое, што ўвесь Сібір і расійскі Далёкі Усход населеныя людзьмі з беларускімі і ўкраінскімі прозвішчамі, а Смаленшчына, Браншчына і паўднёвая Пскоўшчына на перапісах насельніцтва ў Расійскай імперыі недвухсэнсоўна пазначаліся як населеныя пераважна беларусамі.

Рэальная колькасць этнічных беларусаў у Расіі яўна ніяк не менш за паўтара-два мільёны, а з нашчадкамі беларускіх перасяленцаў мінулых стагоддзяў і карэннымі смаленчукамі гэтая лічба можа складаць і тры, і чатыры мільёны.

Але ж падобныя махінацыі адбыліся і з украінцамі: у 1989 годзе іх, згодна з афіцыйнымі дадзенымі, у РСФСР было 4 мільёны, у 2010-м — нібыта амаль два мільёны, а да 2021 году колькасць этнічных украінцаў раптам рэзка знізілася — да 884 тысяч. І гэта пасля масавай раздачы расійскіх пашпартоў жыхарам анэксаванага Крыму і акупаваных на той момант частак Данецкай і Луганскай абласцей!

У свой час высокапастаўлены расійскі беларус мне ў прыватнай гутарцы проста як відавочную і агульнавядомую рэч сказаў, што колькасць беларусаў у афіцыйных расійскіх перапісах штучна заніжаецца. Асабіста я не маю ў гэтым аніякага сумневу.


Расійская афіцыйная статыстыка не вартая даверу ў такой жа ступені, як і лічбы, што публікуе расійскі Цэнтрвыбаркам у якасці «вынікаў» сфальсіфікаваных расійскіх выбараў ці інфармацыя з вуснаў расійскіх афіцыйных асобаў. Рэальных лічбаў, хутчэй за ўсё, не мае і самое расійскае кіраўніцтва, якому чыноўнікі знізу рапартуюць толькі тое, што начальства хацела б пачуць.

Але апублікаваная інфармацыя, асабліва ў такой палітызаванай тэме, як этнічны склад, — гэта тое, што расійская дзяржава хацела апублікаваць, хацела прадставіць свету. Жаданні, пададзеныя як рэчаіснасць.

І жаданні расійскай дзяржавы, як можна пабачыць, палягаюць у тым, каб беларусаў у Расіі не існавала. Для пачатку хаця б на паперы, бо фэйкавая заніжаная лічба ў 208 тысяч будзе цяпер некрытычна тыражавацца па ўсіх даведніках, у тым ліку ў замежжы. На яе аснове будзе грунтавацца фэйкавая аналітыка, будуць рабіцца фэйкавыя высновы і грунтавацца палітыка, галоўнай сутнасцю якой будзе далейшае ігнараванне беларусаў.

У Расіі і так не існуе беларускай адукацыі, беларускіх тэрытарыяльных аўтаноміяў (у раннія савецкія часы такія былі), а татальная большасць арганізацый беларускае дыяспары — гэта зямляцтвы пажылых выхадцаў з БССР, якія займаюцца выданнем кніг пра Машэрава і адзначэннем 9 траўня. І далей пакуль што будзе толькі горш.

Расійскі шавінізм — галоўны вораг Беларусі і беларусаў. Тое, што ў Расіі невядома куды «знік» мільён беларусаў — непасрэднае наступства таго, што шавінізм зрабіўся часткай расійскай дзяржаўнай палітыкі.