Затрыманая пенсіянерка: «Міліцыянты прызнаваліся, яны супраць таго, што з намі робяць»

«Ці было мне страшна? Мне 83 гады, у мяне рак лёгкіх, стан здароўя ў мяне цяжкі, я памру і без іх. Але тое, што яны мне дапамагаюць такім чынам, гэта будзе пляма на іх» — кажа мінчанка Наталля Дзмітрыеўна Семянькова.

14 снежня яна апынулася сярод групы затрыманых на плошчы Незалежнасці пенсіянераў, якіх даставілі ў РУУС, а потым больш за сем гадзін трымалі ў халодным ангары без крэслаў, вады і ежы.

Як сто бабуль праспявалі «Ялінку» і вельмі напалохалі сілавікоў

— Ля елкі на плошчы мы размаўлялі адзін з адным, вадзілі карагод і спявалі «У лесе нарадзілася ялінка», — пералічвае Наталля Дзмітрыеўна свае «злачынствы» карэспандэнту «Салідарнасці».

Яна прызнаецца, што таксама ўсе крычалі «Жыве Беларусь!» і «Нашы ўнукі лепш за ўсіх!». Але ў пратаколе, які яе прымусілі падпісаць пасля ў Ленінскім РУУС, яна пакажа, што гэтыя лозунгі, на яе думку, не з’яўляюцца правакацыйнымі.

Спяваючых бабуль міліцыянты некалькі разоў папярэджвалі, што іх «мерапрыемства несанкцыянаванае» і прасілі разысціся. Бабулі працягвалі спяваць і вадзіць карагоды.

— Большасць з нас былі жанчыны рознага пенсійнага ўзросту, усяго чалавек сто. Мы не маглі ўявіць, што яны спалохаюцца ста бабуль, якія спяваюць «Ялінку», і былі ўпэўненыя, што да такой ступені наша беззаконне не апусціцца, — распавядае жанчына.

Але пачуўшы пра тое, што адбылося потым, у многіх на вочы наварочваюцца слёзы.

— Пад'ехаў «чорнымі хмарамі» АМАП. Уздоўж дарогі яны выставілі аўтобусы ў шэраг. Нас узялі ў кола, мы вырашылі трымацца разам, сталі ў счэпку і думалі, што нікога не дамо выхапіць. Але яны не хапалі, а адціскалі нас да аўтобусаў. У гэты час адна жанчына ўпала, у яе пачалася істэрыка. Мы прасілі іх, майце сумленне, выпусціце яе. Яе выпусцілі, у астатніх ніякай магчымасці выйсці з атачэння не было. Наадварот, калі яны нас атачалі, мы чулі, як яны перагаворваліся паміж сабой і крычалі: «Нікога не выпускаць».

Ці было мне страшна? Мне 83 гады. У мяне рак лёгкіх, стан здароўя ў мяне цяжкі, я памру і без іх. Але тое, што яны мне дапамагаюць такім чынам, гэта будзе пляма на іх, — уздыхае Наталля Дзмітрыеўна.

25 чалавек, сярод якіх яна апынулася самай старэйшай, даставілі ў РУУС Ленінскага раёна.

— Нас высадзілі ў нейкі халодны ангар ці гараж. Там быў стол і адно крэсла, на якім мы сядзелі па чарзе. Сярод нас было толькі два мужчыны, астатнія бабулі. У прыбіральню нас вадзілі ў сам РУУС пад канвоем.

Сумкі адабралі, з іх усё вытраслі і перапісалі. Выхад з ангара ахоўвалі двое міліцыянтаў, хоць ніхто з нас уцякаць не збіраўся. Наогул, ніхто не скардзіўся і не ныў. Мы, вядома, стаміліся, змерзлі, грэліся ля адзінай батарэі па чарзе, хто мог — хадзілі, астатнія абапіраліся аб сцены — успамінае жанчына.

У аднаго мужчыны застаўся «няўлічаны» тэлефон, і яна змагла паведаміць унуку пра сваё затрыманне. У халодным ангары Наталля Дзмітрыеўна знаходзілася з 15 да 22 гадзін.

За ўвесь гэты час, кажа яна, ніхто з супрацоўнікаў РУУС не пацікавіўся самаадчуваннем затрыманых, не прапанаваў вады ці ежы. Затое ўсіх па адным зводзілі ў РУУС, каб сфатаграфаваць. Пратаколы падпісаць прынеслі прама ў ангар.

— Яны прынеслі і крэслы... для сябе. Усе міліцыянты былі маладымі. Але не ўсіх можна назваць звер’ем. Мы размаўлялі з нашымі ахоўнікамі. Яны прызналіся, што супраць таго, што з намі робяць. Але казалі, што ўсё ж такі мы парушылі закон і за гэта прадугледжана пакаранне — распавядае жанчына.

Каля РУУС яе сустракалі валанцёры і ўнук з нявесткай.

— Унук пажартаваў: «Ну, бабуля нагулялася!». Затое я пабыла з аднадумцамі! — не сумуе Наталля Дзмітрыеўна.

Кажа, што вярнулася дадому вельмі стомленая, але на наступны дзень крыху аднавілася.

У адказ на пытанне, ці пойдзе яна яшчэ гуляць па сваім горадзе і спяваць песні, смяецца: «А хто мне можа гэта забараніць?»

— Я ўдзельнічала ва ўсіх падзеях, якія праходзілі ў Беларусі з 1991 года, была на плошчы ў 2010 годзе, калі нас таксама атачылі на марозе і хапалі, — дзеліцца жанчына.

Прызнаецца, што не збіраецца маладушнічаць і апаганьваць памяць мужа, доктара філасофскіх навук Уладзіміра Нікіфаровіча Семянькова, узнагароджанага ордэнам Чырвонага Сцяга і медалём «Партызану Айчыннай вайны» I-й ступені. Яго імя ўнесена ў Кнігу памяці Беларусі.

Сама Наталля Дзмітрыеўна 40 гадоў выкладала на Архітэктурным факультэце БНТУ, таму зараз захапляецца студэнтамі і радуецца таму, што выгадавала годную змену.

У цяперашні час жанчына чакае позву ў суд.

Алег Волчак: Праваабаронцаў вельмі турбуе дэфармацыя супрацоўнікаў унутраных органаў

— Тое, што адбылося, можна кваліфікаваць як з маральнага, так і з прававога пункту гледжання. Наколькі я разумею, сустрэча бабуль і спяванне імі песняў не з’яўляецца ні пікетам, ні масавым мерапрыемствам. Хіба Мінск сёння забаронены для прагулак па горадзе самотна або ў калектыве людзей!? — абураны тым, што адбылося, кіраўнік праваабарончага цэнтра «Прававая дапамога насельніцтву» Алег Волчак.

Ён пракаментаваў «Салідарнасці» як можна расцэньваць тое, што здарылася з Наталляй Дзмітрыеўнай Семяньковай з пункту гледжання закона.

— Паводле адміністрацыйнага заканадаўства, праваахоўныя органы маюць права затрымаць чалавека на перыяд да трох гадзін, а потым павінны альбо адпусціць, альбо перавесці ў ЦІП да суда. У дадзеным выпадку абмежаванне волі, якое доўжылася значна даўжэй трох гадзін, было незаконным.

Калі на працягу гэтых трох гадзін не быў складзены пратакол аб адміністрацыйным затрыманні, гэта кваліфікуецца як злоўжыванне службовымі паўнамоцтвамі.

Пракурор Ленінскага раёна павінен правесці праверку па факце неправамернага затрымання людзей сталага ўзросту, падчас якога яны былі пазбаўленыя права на абарону, права звязацца са сваякамі, і іх свабода была абмежаваная.

Родным не павінны тэлефанаваць крадком, іх на працягу трох гадзін абавязаны апавясціць самі супрацоўнікі РУУС.

Калі хто-небудзь з затрыманых пасля вымушаны быў звярнуцца за медыцынскай дапамогай, гэта таксама фіксуецца.

Міліцыянты таксама павінны былі вывучыць стан здароўя затрыманых, беручы пад увагу іх узрост. Памяшканне, у якім іх трымалі, не прызначана для правядзення працэсуальных дзеянняў. Ёсць рабочы кабінет, актавая зала, урэшце.

Акрамя таго, супрацоўнікі Ленінскага РУУС падвергнулі жыццё затрыманых пенсіянераў небяспецы, калі адпусцілі іх адных у позні час сутак без суправаджэння.

Акрамя пракурораў, дзеяннямі гэтых праваахоўнікаў павінна зацікавіцца служба ўласнай бяспекі. У адваротным выпадку гэта можна расцэньваць як бяздзейнасць уладаў па парушэнні канстытуцыйных правоў чалавека, — лічыць Волчак.

Перажываючы за сталага ўзросту, якія падвяргаюцца рэпрэсіям людзей, ён са шкадаваннем адзначыў, што ў беларускіх законах няма артыкула пра тое, што «да сталых людзей трэба ставіцца па-чалавечы».

— Але я магу расказаць, як гэта адбываецца ў Дэнверы, дзе быў па абмене досведам. Там у паліцэйскім участку для людзей, якія знаходзяцца звыш трох гадзін, абавязкова прадугледжаны гарбата-кава і бутэрброды. І дадому ў позні час нікога не адпускаюць аднаго, усіх падвозяць на паліцэйскіх машынах — падзяліўся былы следчы.

Факты арышту пенсіянераў, якія сталі часткай прававога дэфолту ў нашай краіне, ён лічыць недапушчальнымі.

— Арышт — гэта крайняя мера не толькі для пенсіянераў, але для ўсіх людзей. У Расіі, напрыклад, ёсць рашэнне Канстытуцыйнага суда, згодна з якім арышт могуць прызначыць толькі ў тым выпадку, калі іншыя меры адміністрацыйнага ўздзеяння не прынеслі выніку.

Для таго, каб справядліва вызначыць пакаранне, абавязкова збіраецца характарызуе матэрыял: копіі пасведчанняў — пенсійных, па інваліднасці, медкарта, заслугі, характарыстыкі з месцаў мінулай працы, месца пражывання і іншае.

На падставе гэтых матэрыялаў мера адказнасці можа быць змякчана аж да спынення справы. Наколькі я ведаю, па Наталлі Дзмітрыеўне ніхто ніякі матэрыял, які яе характарызуе, не збірае — сумняваецца ў справядлівасці маючага адбыцца суда Волчак.

Вывучыўшы гісторыю жанчыны, праваабаронца зрабіў яшчэ адну несуцяшальную выснову.

— Вядома, усіх праваабаронцаў вельмі турбуе дэфармацыя супрацоўнікаў унутраных органаў. Як можна ўнукам складаць на сваіх бабуль-прабабуль такія пратаколы! Да 83 гадоў яшчэ дажыць трэба! Не ў кожнага ёсць такія бабулі. А калі на судзе ў яе з сэрцам што-небудзь здарыцца, няўжо ім не страшна? — здзіўляецца Волчак.