«Збор падаткаў за першую кватэру — гэта імітацыя бурнай дзейнасці»
Колькасць падаткаплацельшчыкаў, якія стаяць на ўліку ў Мінску, толькі за апошнія паўгода вырасла больш чым на 500 тысяч чалавек! Паўмільёна — гэта ўражлівы прырост. Што ж адбылося і ці будзе ад гэтага карысць?
Калі вывучыць статыстыку ў рэтраспектыве, можна ўбачыць, што колькасць плацельшчыкаў падаткаў у краіне расце няўхільна, канстатуе тэлеграм-канал «Нашы грошы». Найбольш інтэнсіўна гэта адбываецца ў сталіцы і Мінскай вобласці (што цалкам прадказальна — гэтыя рэгіёны з'яўляюцца драйверамі росту беларускай эканомікі). Так, у Мінску ў пачатку 2019 года было зарэгістравана 377 тыс. дзеючых падаткаплацельшчыкаў, за два гады іх колькасць вырасла да 408 тысяч. Потым сітуацыя памянялася кардынальна: са студзеня 2021 па студзень 2022-га паказчык рэзка падскочыў на траціну, да 640 тыс., а пасля, усяго за шэсць месяцаў, паказчык паляцеў у космас, — да 1 млн. 155 тысяч.
Падобная сітуацыя, праўда, не ў такіх маштабах, назіраецца і ў рэгіёнах. За сталіцай і Мінскай вобласцю ў спісе лідараў па прыросце падаткаплацельшчыкаў Брэсцкая (студзень 2022 — 671 тыс., а ліпень 2022 — 858 тыс.) і Гомельская (студзень 2022 — 585 тыс., ліпень 2022 — 826 тыс.) вобласці.
За кошт каго адбываецца гэты рост? Плацельшчыкі падаткаў падзяляюцца на тры катэгорыі: арганізацыі, ІП і фізічныя асобы. Прычым арганізацыі і ІП плацяць падаткі, як правіла, у адным месцы, а фізічныя асобы могуць гэта рабіць адразу ў некалькіх. Мы бачым, што за апошнія паўгода прыросту па арганізацыях і ІП практычна няма. Ільвіная доля новых аб'ектаў падаткаабкладання — менавіта фізічныя асобы.
Хутчэй за ўсё, адбіваюцца апошнія падатковыя новаўвядзенні — гаворка ідзе пра людзей, якія пачынаюць плаціць падаткі на аўто (раней за аўто спаганялася дзяржпошліна, а не падатак), а таксама падаткі на першую кватэру.
Здзіўляцца не прыходзіцца. Мы ўжо прывыклі, што чым горш сябе адчувае з эканамічнага пункту гледжання дзяржава, тым больш актыўна яна залазіць у кішэню грамадзян. У такім працэсе «раскулачвання» вельмі важна, каго «раскулачваюць», якім чынам і наколькі відавочная выгада для грамадства ў цэлым ад новага падатку. Калі ўрад не можа выразна адказаць на гэтыя пытанні, узнікаюць праблемы. Такія, напрыклад, як пасля ўвядзення «падатку на дармаедаў».
Фармулёўка, з якой уводзіўся падатак на першую кватэру, гучала як «выраўноўванне ўмоў падаткаабкладання». Нібыта раней у казну плацілі толькі ўладальнікі дамоў і тыя, у каго было 2 кватэры і больш, а цяпер грошы прынясуць усё.
Узнікае пытанне: ці сапраўды новыя падаткі прынясуць карысць? Бо для таго каб іх сабраць, спатрэбіцца адчувальна выдаткавацца: хтосьці павінен знаходзіць уладальнікаў кватэр, сачыць за тым, каб яны не ўхіляліся ад выплаты. Спатрэбіцца распрацаваць новае праграмнае забеспячэнне, зрабіць новыя бланкі, формы справаздачнасці і гэтак далей. Уяўляеце аб'ём новай нагрузкі на падатковыя інспекцыі сталіцы, у якіх за паўгода з'явілася на траціну больш «кліентаў»?
Колькі на гэта спатрэбіцца дадатковых працоўных сіл? Якія фінансавыя і часовыя выдаткі прыйдзецца панесці? Гэтага мы сказаць не можам. Але затое можам выказаць здагадку, колькі атрымаецца атрымаць «бруднымі» (без уліку выдаткаў). Гаварылася, што падатак у сярэднім складзе 30-50 рублёў з кватэры ў год. У Мінску нерухомасць даражэй, чым у рэгіёнах, так што будзем лічыць па верхняй планцы. Шляхам нескладаных вылічэнняў атрымліваем, што за 2022 год паступленні ад новых падаткаплацельшчыкаў за сваю кватэру складуць у Мінску каля 25 млн руб. Лічба для простага грамадзяніна вялізная, але ў маштабах бюджэту сталіцы яна не ўражвае. А гэта ж — самы багаты рэгіён.
Таму наўрад ці збор падаткаў за першую кватэру — выдатны план. Хутчэй, гэта імітацыя бурнай дзейнасці. Людзі лічаць новыя падаткі, падатковая займаецца пошукам і выяўленнем неплацельшчыкаў, урад спрабуе зразумець, ці ўдалося ў выніку нармальна зарабіць. Усе нібыта пры справе. А галоўнае — у гарачцы рашэння гэтай і дзясяткаў новых бессэнсоўных праблем усё менш часу застаецца задумацца, што эканамічная мадэль у краіне цяжка хварэе на фундаментальным узроўні.