Як прадстаўнікам культуры і IT-сферы стварыць паспяховы бізнэс?

На мастацтве перспектыўна зарабляць, бо ў крэатыўных індустрыях людзей не выцесняць робаты.

IT-сфера застаецца адной з самых паспяховых у беларускай эканоміцы, але трымаецца некалькі наособицу. Пакуль стартапы і хакатоны растуць як на дражджах, у культуры часцяком захоўваюцца хранічныя праблемы: недахоп грошай, няўменне іх зарабляць без шкоды для культурнага прадукту, складанасці з сучаснай тэхналагічнай пакаваннем. Дапамагчы можа крэатыўная эканоміка.

Крэатыўная эканоміка размывае кансерватыўныя межы культуры

— Культурная спадчына павінна быць даступна ў лічбавым выглядзе і па вольнай ліцэнзіі, — кажа Джыл Казінс, выканаўчы дырэктар еўрапейскай электроннай платформы для культуры Europeana.
І гэта не дабрачыннасць: на адкрытым культурным прадукце можна зарабляць, бо мастацтва заўсёды прыцягвае трафік, а яго ўжо можна манетызаваць.
Гэта толькі адзін з прыкладаў таго, як злучэнне культуры і новых тэхналогій дазваляе ствараць новы прадукт з цікавай эканамічнай мадэллю. Такія ўзоры аб'ядноўвае канцэпт крэатыўнай эканомікі, дзе перасякаюцца бізнес-падыход, тэхналагічныя інавацыі і культурны бэкграўнд.
Напрыклад, гэта могуць быць мабільныя дадаткі. Эндру Эрскін, старэйшы партнёр брытанскай кампаніі Tom Fleming Creative Consultancy, на канферэнцыі Create IT распавядаў пра Clapping Music App. Гэта дадатак ператварае класічную кампазіцыю «Clapping Music» кампазітара Стывена Райху, амерыканскага заснавальніка музычнага мінімалізму, у гульню для смартфона, дзе кожны можа трэніраваць свой рытм.Як адзначае Эндру Эрскін, гэта не толькі папулярызуе музыку, але і размывае яе жорсткія кансерватыўныя межы (маўляў, аркестравая музыка не для простых людзей). Што ж тычыцца манетызацыі, то праз падобныя прыкладанні брытанскі эксперт прапануе арганізоўваць эксклюзіўныя платныя трансляцыі з культурных падзей.

На сусветнай культуры ў Беларусі можна зарабляць

Зрэшты, за паспяховым досведам кааперацыі культуры і IT не абавязкова ехаць у Брытанію. Арт-менеджэр Кацярына Саладуха успамінае праект «TheatreHD» ад Цэнтра візуальных і выканальніцкіх мастацтваў «АРТ Карпарэйшн», у межах якога праходзяць трансляцыі лепшых тэатральных пастановак — спектакляў, опер і балетаў. З галоўных сусветных пляцовак — лонданскага Каралеўскага Нацыянальнага тэатра, маскоўскага Вялікага тэатра ці нью-ёркскай Метрапалітэн-опера яны пераносяцца ў кінатэатры Мінска, Віцебска і Гомеля.З аднаго боку, тут відавочная велізарная адукацыйная роля: беларусы далучаюцца да самай сучаснай сусветнай культурнай спадчыны. Але ў Беларусі «TheatreHD» прасоўваюць цалкам камерцыйныя кінатэатры — напрыклад, адзіная прыватная сетка Silver Screen Cinemas або прэміяльны кінатэатр Falcon Буцік Кіно (там квіткі на тэатральныя трансляцыі паспяхова прадаюцца па 10 даляраў).
Ёсць і больш ўтылітарныя прыклады: як распавёў Сяргей Сяргеенка з EPAM, беларускія айцішнікі зусім не чужыя культуры: — Многія перамоўкі у нас былі названыя імёнамі беларускіх гарадоў, а рэлізы — імёнамі беларускіх пісьменнікаў.
IT-бізнэсмэны гатовыя падтрымліваць культурныя праекты. Вырашальную ролю тут можа гуляць асабісты інтарэс кіраўніка, ўласніка, таму зацікаўленым дзеячам культуры рэкамендуюць у першую чаргу прадаваць прадукт не кампаніі, а чалавеку, арыентавацца на яго захаплення. Правільны выбар можа стаць асновай для будучых праектаў крэатыўнай эканомікі.

Піяр у партызанскім краі

Чаму ж пакуль прыкладаў падобнай кааперацыі паміж культурай і IT мы ведаем у Беларусі не так шмат, што гэтаму перашкаджае?
— Калі кажуць аб IT, усіх залішне пераўзбуджае колькасць грошай у гэтай галіне, а мы краіна бедная, — іранізуе Аляксандр Васілевіч, дырэктар рэкламнага агенцтва Publicis Hepta Belarus.
У такой атмасферы айцішнікаў то ўспрымаюць як дойных кароў для іншых галін ( «ім жа не шкада даць на культуру, яны ж багатыя»), то банальна зайздросцяць поспеху — не самыя добрыя інгрэдыенты для пачатку плённага супрацоўніцтва.
А калі супрацоўніцтва ўсё ж атрымліваецца, гісторыямі поспеху яшчэ трэба дзяліцца з шырокай публікай, каб яны натхнялі навакольных брацца за падобныя інавацыйныя, амбіцыйныя справы. Пакуль гэта відавочна не моцны бок беларусаў:
— Ёсць беларуская студыя, якая прадала свой серыял Disney, але ніхто пра гэта не ведае, таму што навошта? Партызанскі край! — абураецца Аляксей Кручонак, арганізатар першага ў Беларусі музычнага хакатона Minsk Music Tech.
У такіх умовах з кааперацыяй ў цэлым, тым больш для новых галін, у нашай краіне справа ідзе складана.— Беларусь складаецца з астраўкоў, якія не тое каб ненавідзяць адзін аднаго, але не імкнуцца даведацца, — заключае Аляксандр Васілевіч.
Ва ўмовах такой добраахвотнай ізаляцыі і ўзаемнага недаверу складана стварыць інавацыйны прадукт на стыку двух індустрый, як таго патрабуюць рэаліі крэатыўнай эканомікі. Між тым, менавіта за ёй будучыня. — Гэта той рэдкі сектар, дзе людзей хутка не выцесняць робаты, — рэзюмуе Цім Уільямс, кіраўнік праграмы ЕС — Усходняга партнёрства «Культура і крэатыўнасць».
А гэта значыць, што калі беларуская культура і бізнес хочуць выжыць, то ўсе гэтыя цяжкасці ім трэба будзе пераадолець разам.
Паводле Заўтра тваёй краіны