«Партрэты паўстання» — да 150-годдзя расправы над Каліноўскім

Да 150-й гадавіны расправы над лідэрам паўстання 1863 года Кастусём Каліноўскім з друку выйшаў фотаальбом «Партрэты паўстання».



5b56a6c6_c0d2_420c_afd5_dc1d2f9529a3_w640_r1_s.jpg

У выданні сабрана блізу двух сотняў здымкаў непасрэдных удзельнікаў антырасійскага супраціву, а таксама асобаў, якія мелі дачыненне да тагачаснай кампаніі.


Складальнікі альбому — літаратуразнаўца, архівіст-археограф Язэп Янушкевіч, а таксама ягоная дачка Каміла, магістрантка Беларускай акадэміі мастацтваў. Спадар Язэп расказаў, як ідэя ўвасобілася ў рэальнасць:


«Ідэя ўзнікла летась увосень, а канчаткова аформілася ў Закапанэ, калі мне напісаў вядомы ангельскі беларусіст Джым Дынглі з прапановай удзельнічаць у навуковай канферэнцыі па Каліноўскаму, якая пры канцы сакавіка адбудзецца ў Лондане. То бок на дадатак да прэзентацыі «Кастусь Каліноўскі і роля яго шматмоўнай спадчыны» — а я на той час ужо выдаў збор ягоных лістоў на пяці мовах «Тварам да шыбеніцы» — узнікла ідэя зрабіць своеасаблівы альбом-выданне. Такім чынам, была прапанаваная тэма «Кастусь Каліноўскі і паўстанне 1863 году ў беларускім і еўрапейскім фоталетапісе».


Паводле суразмоўцы, разам з дачкой яны працавалі ў розных еўрапейскіх і беларускіх архівах, дзе знайшліся, без перабольшвання, эксклюзіўныя кадры беларускай гісторыі:


«Аднаму, бясспрэчна, гэта было б цяжка зрабіць, таму мне на дапамогу прыйшла дачка Каміла. Працавалі мы ў архівах і бібліятэках Літвы, Польшчы, Беларусі. У прыватнасці, навукоўцы мне падказалі пашукаць здымкі ў гарадзенскім архіве».


«Партрэты паўстання» выдадзеныя ўласным коштам у Ракаве, дзе і жыве Язэп Янушкевіч. Тым ня меней ён спадзяецца, што дзяржава ўсё ж зацікавіцца ўласнай гісторыяй:


«Пакуль што ўсё робіцца без дзяржаўнай дапамогі. Але на дзяржаўную ўвагу разлічваю падчас падрыхтоўкі другога выдання, паколькі там патрабуюцца разгорнутыя дыяграмы. А гэта надзвычай карпатлівая праца».


Выдаць альбом удалося якраз напярэдадні трагічнай даты: роўна 150 гадоў таму, 22 сакавіка 1864 году, Кастусь Каліноўскі быў публічна павешаны на гандлёвай плошчы Лукішкі ў Вільні. Агулам за ўдзел у паўстанні 128 чалавек былі пакараныя смерцю, 853 высланыя на катаргу, больш за 12 тысяч прымусова выселеныя, у тым ліку ў Сібір.

gdb.rferl.org__5d71c27a_ca3d_4_f5d9485a938fd1875a658912370bf50a.jpeg


gdb.rferl.org__5a26a1b8_32c7_4_4029777ef93b52c9d3dce3d30178f2ee.jpeg


gdb.rferl.org__ebcc3a8e_bb87_4_f0541b265d459d778ecaa3b2a18dbed1.jpeg