Віктар Марціновіч: Дзе твая флюараграфія, Эндзі?
Крытыкі паспелі назваць Грыневіча «беларускім Эндзі Уорхалам» — у найлепшых каланіяльных традыцыях, згодна з якімі жыхары перыферыі абавязкова мусяць суадносіць сваіх майстроў з прадстаўнікамі метрапольных, «вялікіх», культур.
Лічыцца, што Руслан Вашкевіч працуе з масавай свядомасцю наступным чынам. Наш позірк сутыкаецца з адным з ягоных твораў, напрыклад, з карцінай «Нягледзячы ні на што»
крыніца – СityDog.by
ці з «Мостам»,
крыніца – СityDog.by
мы бачым гэтыя хопераўскія інтэр’еры, гэтыя лінчаўскія профілі, гэты хічкокаўскі маркоўны загар, і нашае бессвядомае запускае інтэрпрэтацыйную гульню, рэжысёрам якой з’яўляецца ў дадзеным выпадку мастак. Але няшмат хто з крытыкаў, якія выказаліся пра Вашкевіча, усведамляе цікавую падмену, якая адбываецца падчас той інтэрпрэтацыі. Гэтыя выявы, якія бяруцца быццам бы з «тэхніколаравай» гамы фільмаў 1960-х, адсылаюць да нашых ранніх успамінаў, да нашага дзяцінства ды юнацтва, якое мы бавілі нібыта ў хопераўскіх інтэр’ерах, сярод лінчаўскіх профіляў. І гэта напаўняе гледача пачуццём уласнай высакароднасці, быццам ён не жэр школьныя пончыкі ў звычайнай мінскай савецкай СШ №… быццам не летаваў у піянерлагеры «Зубраня» і не хадзіў пад гукі горна ў сваё сталенне.
То бок жанчына ў блузцы і шэрай спадніцы, з дасканалай фрызурай, мужчына ў швэдры колеру кавы з малаком на трэцім плане «Нягледзячы ні на што»… усе яны – асобы, якіх нам няма чым пазнаваць. Пазнае іх нейкі няісны суб’ект, якому вельмі прыемна падаваць сябе як нашае эга.
І такі падман можа быць вельмі прыемным для кампрадорскіх бізнесменаў, якія самі сябе запэўнілі ў тым, што іх бізнес паспяховы таму, што ў іх ёсць дыплом Харкаўскага аддзялення Лонданскай школы эканомікі, набыты ў Маскве за вялікія грошы. А не таму, што іх бацька працаваў у Галоўным гаспадарчым упраўленні і можа прадашыць нармалёва, і любы канкурэнт, які з’яўляецца каля «выпускніка» Харкаўскага аддзялення Лонданскай школы эканомікі, адразу разрываецца на часткі кантралюючымі органамі.
Але пра выставу Руслана Вашкевіча «Канал Культура», якая цяпер праходзіць у «Доме карцін», напісана ўжо дастаткова. Звернемся да падзеі, якая застаецца па-за ўвагай масавага гледача і пра якую вось ужо тыдзень размаўляюць адмыслоўцы.
Вельмі сімптаматычна, што пра гарадзенца Сяргея Грыневіча я першы раз пачуў не ў Маскве, якая ў пытаннях мастацкага густа з’яўляецца шмат у чым другасным горадам, а ў Цюрыху, дзе ў Грыневіча рэзідэнцыя і дзе мастак вядомы значна шырэй за Мінск. Выстава «Цёмны пакой» – вялікі куратарскі поспех прыватнай галерэі ДК на вул. Герцана.
Крытыкі паспелі назваць Грыневіча «беларускім Эндзі Уорхалам» – у найлепшых каланіяльных традыцыях, згодна з якімі жыхары перыферыі абавязкова мусяць суадносіць сваіх майстроў з прадстаўнікамі метрапольных, «вялікіх», культур. Зноў жа, лічыцца, што Сяргей Грыневіч працуе ў стылі поп-арту, і гэта яшчэ адзін тэзіс, з якім я б не пагадзіўся.
Поп-арт апелюе да масавай культуры ды юзае папулярныя вобразы, валарызуючы іх сур’ёзнымі маніфестацыямі. Грыневіч робіць нешта прынцыпова іншае. Вы не пабачыце ў яго хічкокаўскіх профіляў (у гэтым сэнсе Вашкевіч – больш пра поп-арт, чым Грыневіч), персанажаў коміксаў ці шматкроць паўтораных Мэрылін Манро (угашаная Кейт Мос
Сяргей Грыневіч. Kate Moss flying. Крыніца: artdk.by
зусім не пра тое). Тут ёсць канцэптуалізацыя вобразаў штодзённасці. Прычым вобразаў нашых, беларускіх (чым, уласна, Грыневіч і цікавы швейцарскім куратарам). Ён інтэрпрэтуе штодзённасць фенаменалагічна, займаючыся хутчэй эйдатычнай рэдукцыяй, чым поп-аплікацыяй. Таму, калі пагуляцца з вамі ва ўлюбёную дурату мастацтвазнаўцаў, я б назваў Грыневіча фенаменалагічным канцэптуалістам і, спадзяюся, у пекле мастацтвазнаўцаў мне ўжо вылучанае асобнае месца за гэта.
Разгледзім, як Грыневіч канцэптуалізуе беларускую штодзённасць, на прыкладзе вялікага акрылавага палатна «WILHELM CONRAD RÖNTGEN»
Сяргей Грыневіч WILHELM CONRAD RÖNTGEN, фота аўтара
Гэтая даволі простая карціна на першым узроўні ўспрыняцця можа выклікаць павярхоўную ўсмешку: маўляў, ну вось, і самога Рэнтгена прасвяцілі ягоным жа рэнтгенам. Другі ўзровень уступае праз пэўнае інтэрпрэтацыйнае намаганне, калі (мне для гэтага спатрэбілася размова з куратарам) разумееш, што Рэнтген – гэта не пра вынаходніцтва X-прамянёў. А пра нашую, беларускую, штодзённасць. Штогод кожны беларускі студэнт мусіць праходзіць сканаванне рэнтгенам. Кожны кіроўца падчас замены правоў раз на 5 гадоў мусіць прадставіць дзяржаве склад уласнай грудной клеткі. Так, амаль дадаісцкі ў сваёй звычайнасці жарт ператвараецца ў развагу над рэпрэсіўнымі практыкамі цялеснасці, у якія ўсе мы ўцягнутыя.
«Дуэль»,
Сяргей Грыневіч. Дуэль. Фота аўтара
у якой два юнакі страляюцца заправачнымі пісталетамі, канцэптуалізуе руціну тэлевізійных навін, у якіх ужо працяглы час паказваюць адну нафатвую разборку.
Some more beer? –
Сяргей Грыневіч. Some more beer. Фота аўтара
гэта такі тыповы злепак свядомасці беларуса на выездзе ў Вестфалію, беларуса, для якога ўся Нямеччына – вось такое п’янае Some more beer?
На выставе ёсць надзвычай цікавы дыптых пра «Касю і Басю» – дзвюх па-рубенсаўску адметных дзяўчат, якія (і тут зноўку патрэбнае намаганне, каб гэта зразумець) увасабляюць два вельмі пэўных будынкі ў Гародні, у якіх цэнтруецца арт-жыццё нашага заходняга Лісабона. Паўсядзённасць тут выяўленая ў мастацкім вобразе – можа, і не такім ужо прыгожым, але вельмі харызматычным у сваёй эратычнай млявасці. Пагодзімся з тым, што Галерэю «Ў» давялося б увасабляць у зусім іншым дзявочым вобразе (як на мяне, гэта была б ссушаная чарнявая сцерва з зялёнымі вачыма, якія зіхацяць бутэлечным колерам уначы).
Пакой, імем якога названая выстава, месціцца амаль ля ўвахода.
Сяргей Грыневіч. Мадэлі. Фота аўтара
У ягоным цэнтры знаходзяцца два крэслы ў стане прагнай злучкі – у прынцыпе, з улікам аднаполасці гэтых істот можна сказаць, што нам паказаная сцэна дужа вычварэнскіх любошчаў. Істотна, што гэта не аб’екты з Ikea, а старая савецкая мэбля, ванітна-жоўценькі колер якой пазнае любы былы піянер. Па сценах пакоя развешаныя выявы кахання крэслаў у самых розных паваротах, гэта проста нейкія ілюстрацыі з мэблевай «Камасутры». Гэта па-вынаходніцку непрыстойна, гэта весела, гэта гарэзна.
Сяргей Грыневіч. Мадэлі. Фота аўтара
І вось калі выходзіш з галерэі і скочыш у мінскае метро, калі дзядзька на кантролі выварочвае твой заплечнік і ты становішся ў чаргу на эскалатар, цябе раптоўна наведвае думка, што бессвядомае нашага горада – гэта два крэслы, што любяцца ў цёмным пакоі схаванага за лабірынтам вуліц дамка.