ЕАЭС — саюз без правілаў?

Калі пачнуць прыносіць дывідэнды інвестыцыі Беларусі ў ЕАЭС.

6 снежня на саміце ў Санкт-Пецярбургу публічная спрэчка паміж кіраўнікамі Беларусі і Расіі стала сапраўднай інфармацыйным падзеяй, чаго раней не бывала. Усе гады існавання Еўразійскі Эканамічны Саюз з’яўляўся перыферыйнай тэмай палітычных навін. ЕАЭС лічылі тэмай сумнай, праект альбо безнадзейным, альбо пракрамлёўскім... Нават калі згадваюць пра яго, часта проста блытаюць з ЕўрАзЭС, арганізацыі, якой ужо няма і якая была створана па ініцыятыве Казахстана. І цяпер, нарэшце, ЕАЭС апынуўся ў фокусе ўвагі дзякуючы публічнай спрэчцы.

Старшынства

Беларусь рыхтуецца да старшынства ў АДКБ у 2019 годзе і ў ЕАЭС у 2020 годзе.
Неабходна прызнаць, што апора на ўсходні вектар у знешняй палітыцы і эканамічным супрацоўніцтве была не заўсёды апраўданая, але разумеючы сітуацыйнасць падыходаў у палітыцы ўсіх акцёраў у Еўразіі ад ЕС і да Кітая складана паставіць гэта ў віну Мінску, які будаваў сваю дзяржаўнасць з нуля — прымат тактыкі над стратэгіяй. Але менавіта дзякуючы таму, што столькі гадоў Беларусь інвеставала ў развіццё саюза з Расіяй, ніхто так добра не разумее і не адчувае спецыфіку расійскага палітычнага і эканамічнага поля.
Выклікам сёння для Беларусі з’яўляецца як скарачэнне даходаў Масквы, так і скарачэнне магчымасцяў лобінга беларускіх інтарэсаў. Зніжэнне ролі даўніх партнёраў такіх як КП РФ, перабудова палітычнага поля, канфрантацыя Расіі з Захадам абмяжоўваюць поле для манёўру афіцыйнаму Мінску. Але за ўвесь гэты час развіцця двухбаковых адносін змянілася не толькі Расія і свет, але і Беларусь.
Soft-power Беларусі складзена ў яе бюракратычным капітале, у зніжэнні энергазатратнасці вытворчасці, у захаванні і капіталізацыі нацыянальнай школы стандартызацыі... усё, што тычыцца тэхналагічнага і тэхнічнага дыялогу з ЕС, можна смела запісаць у актыў Мінска. І апошняе: вырасла пакаленне новай нацыянальнай бюракратыі, якое не пакутуе старым ментальным карціраваннем. Чалавечы капітал у Беларусі выяўлены па рознаму, у тым ліку і ў бюракратычным вымярэнні. «Перакупаць» асобных асоб або цэлыя катэгорыі ва ўмовах скарачэння расходаў для Масквы будзе ўсё больш складана. Тым больш, што і ў Мінску за гэтым глядзяць ўсё больш пільна.
Такім чынам, старшынства як опцыя для рэалізацыі нацыянальных мэтаў сёння выглядае цалкам прывабна. Шапказакідальніцкія прыёмы або «разборкі па паняццях» у адносінах з саюзнікамі дрэнная опцыя для Расіі. Таму нягледзячы на ​​інтэрпрэтацыі спрэчкі кіраўнікоў дзяржаў у расійскіх СМІ, натуральна на карысць Уладзіміра Уладзіміравіча ў духу «ён раззлаваўся», «у вачах мільёнаў расейцаў Пуцін вышэй Лукашэнкі», ясна адно: расійскае старшынства ў ЕАЭС было слабым і вынікі выглядаюць бледна. Гэта ў сухім астатку. Яно і зразумела, адыходзячы год быў складаным для Расіі. Санкцыі, спіраль канфрантацыі раскручваецца, Трамп паводзіць сябе зусім не так, як чакалася, і відавочная рэцэсія эканомікі. На гэтым фоне ў плюсе толькі прэзідэнцкая кампанія. І, вядома, самае драматычнае — гэта пенсійная рэформа ў Расіі. Таму ўвага на такія праекты як ЕАЭС была па рэшткавым прынцыпе. І толькі прызначэнне новым амбасадарам у Беларусь і адначасова спецпрадстаўніком Прэзідэнта Расіі М.В. Бабіча паказвае, што Мінск усё-ткі важны для Масквы.


Для беларускага боку старшынства як у АДКБ, так і ў ЕАЭС вельмі важна. Нягледзячы на ​​невялікі патэнцыял краіны на фоне свайго ўсходняга суседа, Беларусь, доўга інвеставала ва ўсе еўразійскага праекты і хоча атрымліваць аддачу. І таму рыхтуецца да гэтага сур’ёзна, што дарэчы можа прынесці добрыя дывідэнды ўсім гэтым праектам.

Спрэчкі, даўнія і не вельмі

4 снежня канал «Расія 24» прадставіў інтэрв’ю з кіраўніком Беларусі падчас якога была фактычна анансаваная пазіцыя, з якой ехаў кіраўнік дзяржавы на саміт у Санкт-Пецярбург. Галоўнай праблемай А.Р. Лукашэнка пазначыў не вонкавыя фактары, не санкцыі, не стан акопнай вайны, а ўнутраныя праблемы — «... усё ўмеем, але не ўсё робім», «мы самі ствараем праблемы, ствараем бар’еры ў гандлі». На сакраментальнае пытанне: што рабіць? ён адказаў, што трэба выконваць, то што падпісалі. Такі асноўны лейтматыў беларускай пазіцыі — Саюз па правілах.
У чым, уласна, спрэчка? Гаворка не толькі пра газ і нафту. Гаворка пра ўвесь комплекс адносін. Страты ад увядзення мытных тарыфаў за ўвесь тэрмін іх дзеяння на сёння складаюць, паводле слоў кіраўніка Беларусі, ад 150 да 200 млн. даляраў. Сутнасць спрэчкі па іх заключаецца ў тым, што ўсе бакі хочуць адзінай стаўкі раз і назаўжды, але Беларусь супраць такога спрошчанага падыходу, паколькі транзіт — гэта для Мінска сур’ёзны рэсурс. Па меркаванні беларускага боку, тарыфы і квоты варта пералічваць на аснове статыстычных дадзеных 3-х гадоў. З такім падыходам не згодныя Казахстан і Расія. На сёння ўжо відаць, што квота беларускага боку павінна быць павялічана на 1%.
Што тычыцца стварэння адзінага энергетычнага рынку, то гэты шырокі комплекс пытанняў, відавочна будзе вырашацца тактычна, паколькі 2019 год павінен быў стаць годам падрыхтоўкі дакументаў для яго функцыянавання, але відавочна, што пакуль гаварыць або анансаванні няма чаго... а дэбаты ідуць неабыякія і як заўсёды за зачыненымі дзвярыма. І гэта ўвогуле праблема ЕАЭС, што на паверхні інфармацыі мала, працэс непразрысты, рашэнні ў падобных умовах відавочна прымаюцца як дамоўленасці пакетныя, дзе пачатак і дзе канец не ясна.
Таму публічная спрэчка — гэта яшчэ і магчымасць збольшага ўбачыць перамоўную карціну.
Трэці комплекс пытанняў — гэта ўласна інстытуцыянальная недастатковасць ЕАЭС. Бар’еры, выключэнні і абмежаванні, якія сталі «пагалоскай», сталі аб’ектам усялякіх актыўнасцяў. Напрыклад, Расія працягнуўшы ў рамках старшынства ў ЕАЭС «змаганне з ветракамі» паўторнага або новага ўвядзення бар’ераў і выключэнняў, не выступіла з неабходнай ініцыятывай інстытуцыйнага ўзмацнення ЕЭК у кампетэнцыі якой і павінна гэта ўваходзіць. З такой ідэяй цяпер выступае беларускі бок. Відавочна, што з ростам паўнамоцтваў павінны быць уведзены меры адказнасці. Але гэта, мабыць, цяжка ўявіць, як гэта нехта будзе над расійскімі дзяржаўнымі інстытутамі, што вынікае з усіх рэплік расійскіх СМІ. І тут узнікае пытанне — як пабудаваць Саюз, дзе відавочная асіметрыя выказана ва ўсім? І ці Саюз гэта? І тады няма такога паняцця як Саюзная права? А значыць тады якое права? Права моцнага? Але ж гэта менавіта тая логіка, якой кіруецца Адміністрацыя Трампа... значыць у канчатковым выніку паглынанне слабога моцным, а не пошук саюзнікаў меў добрую волю, са сваім soft-power, які будзе інвестыцыяй для ўсяго саюза.
Паводле nmnby.eu