Класкоўскі: Спадары «протапарламентарыі», прачніцеся! Вы б'ецеся за пусты мех

Цяперашні стан дэмакратычных сіл пакідае жадаць лепшага. На фоне адсутнасці магчымасцей паўплываць на сітуацыю ў Беларусі розныя палітыкі заняліся мышынай валтузнёй, спрабуючы адхапіць кавалак уяўнай улады — у той час як улады рэальнай не прадбачыцца.

Каманду Святланы Ціханоўскай пакінуў адзін з ключавых гульцоў — Валерый Кавалеўскі. Між тым Каардынацыйная рада (КР) новага склікання ніяк не збярэцца на паўнавартаснае пасяджэнне — там капітальныя ўнутраныя разборкі. Крызіс у шэрагах тых, каго ўмоўна аб'ядноўваюць гумовым паняццем «дэмакратычныя сілы», падобна, мацнее.

Тым часам набліжаецца чарговая канферэнцыя «Новая Беларусь». На гэтым мерапрыемстве ў Вільні на пачатку жніўня, як заяўлена, будуць абмяркоўвацца стратэгічныя прыярытэты дэмакратычнага руху на 2025 год. І фон для падзеі вымалёўваецца, мякка кажучы, не вясёлкавы, піша Аляксандр Класкоўскі на «Позірку».

«Пашпарт новай Беларусі» падвісне яшчэ мацней?

Чаму сышоў Кавалеўскі? Тое, што гэты вымуштраваны дыпламат паведаміў у Фэйсбуку пра «разыходжанні ў стратэгічным бачанні шляхоў дасягнення мэтаў дэмакратычнага руху», ужо шмат пра што гаворыць. Зразумела, што гэта разыходжанні не з Васем Пупкіным.

Яшчэ адзін момант: менавіта Кавалеўскі ўспрымаўся як рухавік ідэі «пашпарта новай Беларусі» (ПНБ). Яшчэ на пачатку чэрвеня ён спрачаўся з намеснікам старшыні Аб'яднанага пераходнага кабінета (АПК) Паўлам Латушкам, які заявіў, што гэты праект «пакуль падвісае».

У дэмакратычных сілах завёўся свой Лукашэнка?

Зрэшты, гэта было відаць і без Латушкі. Апублікаваны ў свой час графік праекта зрываецца. Пакуль невядома ні пра адну краіну ЕС, якая ўпісалася б за гэты дакумент.

І нават з тэхнічным бокам справы выйшаў скандал. Пасля публікацыі журналісцкага расследавання Дэпартамент дзяржаўнай бяспекі Літвы заняўся ацэнкай інфармацыі пра сувязі з Мінскам літоўскай фірмы «Garsas Pasaulis», якой меркавалася аддаць пячатку ПНБ.

Цяпер лёс праекта, у якім і так многія зняверыліся, становіцца яшчэ больш туманным. Між тым, яго прэзентацыя стала, бадай, галоўнай «фішкай» леташняй канферэнцыі «Новая Беларусь». Падобна да таго, што год праз (калі да жніўня не здарыцца нейкага цуду) хваліцца ў гэтым плане будзе няма чым. Калі так, то гэта стане ударам па рэпутацыі ўсёй каманды Ціханоўскай.

Абвастраецца кадравая праблема

Акрамя ўсяго іншага, у гэтай каманды абвастраюцца кадравыя праблемы.

Дагэтуль нікога не знайшлі на «расстрэльную» пасаду ўмоўнага ценявога міністра ўнутраных спраў пасля таго, як з яе «сышлі» Аляксандра Азарава. А было гэта амаль год таму. Яшчэ даўжэй — з лістапада 2022-га — вакантнае месца ўмоўнага міністра эканомікі, пакінутае (таксама не без скандалу) Таццянай Зарэцкай.

«Барацьба за будучыню сышла ў партэр і аказалася барацьбой за рэсурсы»

Так, замест Кавалеўскага выконваць абавязкі прадстаўніка АПК па міжнародных справах Ціханоўская аператыўна прызначыла таксама экс-дыпламата Уладзіміра Астапенку. Але, пры ўсёй павазе, ці акажцца замена раўнацэннай? І хто пацягне няўдзячны праект ПНБ?

Асяроддзе Ціханоўскай у асноўным фармавалася па гарачых слядах падзей 2020 года, калі многім верылася, што перамены блізкія. Цяпер, у разгар лютай контррэвалюцыі, знаходзіць ахвотных запрагацца ў воз перамен, які захраснуў, напэўна, будзе ўсё цяжэй.

«Б'юцца за пусты мех»

КР таксама стваралася ў 2020-м — як думалася, для перамоваў пра транзіт улады. Аказалася, што ў кіраўніка рэжыму на гэты конт іншае меркаванне, і ён яго навязаў самым брутальным чынам.

Цяпер злыя крытыкі называюць КР «чамаданам без ручкі». У любым выпадку, на сённяшні дзень патрэбныя сур'ёзныя доказы.

Дарэчы, зняцця Азарава дамогся ў свой час менавіта ранейшы склад КР. Можа, і было за што, але вось толькі іншымі дасягненнямі за час сваіх паўнамоцтваў КР-2 не бліснула. Затое гэтыя самыя паўнамоцтвы падоўжыла — з той прычыны, што сама ж сарвала тэрміны выбараў у КР-3.

Яны ў выніку прайшлі са спазненнем на тры месяцы (бо спачатку думаўся «наш адказ Чэмберлену» — лютаўскім «бязвыбарам» рэжыму). Да таго ж, 6723 прагаласаваўшых — менш за 0,1% беларускіх выбаршчыкаў — не тая лічба, якой можна моцна ганарыцца нават з улікам суровых умоў.

Узурпацыя ўлады ці гульня ў дэмакратыю? Што робіць Латушка з Каардынацыйнай радай

Зразумела, што праціўнікаў рэжыму непараўнальна больш. Так, многіх, асабліва ў Беларусі, стрымаў страх. Але таксама шмат каму загразлая ва ўнутраных разборках КР стала ў прынцыпе нецікавай.

Прычым буры ў шклянцы вады працягваюцца. Старая і новая плеяды членаў гэтай структуры вядуць эпахальную бітву за рэгламент, у перыпетыях якой стаміліся разбірацца нават спецыяльна заточаныя эксперты. А ўжо асноўная маса прадэмакратычна настроеных беларусаў даўно адключылася ад гэтай мыльнай оперы. І я лічу за лепшае пашкадаваць увагу чытачоў.

Факт той, што тэрміны першага пасяджэння новага складу таксама сарваныя (спроба стартаваць 12 чэрвеня правалілася). А калі пачнецца канструктыўная праца, загадваць наогул наўрад ці хто возьмецца.

Так, кожная групоўка, якая ламае зараз дзіды ва ўнутраных разборках, прывядзе вам мільён аргументаў, чаму яна мае рацыю, а апаненты — не. Але каму гэта, па вялікім рахунку, цікава?

Спадары «протапарламентарыі», прачніцеся! Ацаніце маштабы вашай пясочніцы і ступень яе ўплыву на Беларусь. Хопіць ужо паўтараць, якая ў вас там крутая школа парламентарызму, праводзіць паралелі з падзелам уладаў у развітых дэмакратыях і да т. п.

Спроба адлюстроўваць дзяржаву, выбудоўваць разгалінаваную сістэму органаў улады ў выгнанні добрая ўсім, акрамя аднаго — адсутнасці самой улады.

У мяне асабіста пры назіранні за іншымі баталіямі круціцца на языку хвосткі беларускі фразеалагізм: б'юцца за пусты мех.

Ліхалецце заганяе ў пастку маргіналізацыі

Па ідэі, «Новая Беларусь-2024» закліканая даць хоць нейкі зарад пазітыву тым, хто, скажам так, застаецца неабыякавым да ідэі палітычных перамен у краіне. Думаецца, арганізатарам важна па выніку як мінімум прадэманстраваць паразуменне ўдзельнікаў у ключавых пытаннях.

Але куды важней — што акажацца ў канцэптуальным сухім астатку. У наступным годзе — прэзідэнцкія выбары (ці тое, што імі называецца). Проста паставіць іх у ігнор, як гэта было з «адзіным днём галасавання» ў мінулым лютым, немагчыма.

Гэтага не зразумеюць ні беларускія праціўнікі Лукашэнкі, ні заходнія партнёры дэмсіл. І колькі ні кажы, што гэта фарс, чарговае самапрызначэнне дыктатара, пытанне легітымнасці Ціханоўскай абвострыцца.

Франак Вячорка: Беларуская рэвалюцыя не прайграная — яна не завершаная

Слабенькая стратэгія кшталту «двух крыжыкаў», якую прапанавалі супернікам рэжыму для выкарыстання на рэферэндуме 2022 года, на прэзідэнцкіх выбарах тым больш не пракоціць. Прапаноўваць віртуальнага альтэрнатыўнага кандыдата, чарговага «Яську-гаспадара» — наогул курам на смех.

А моцнай стратэгіі, калі не прыляціць у Дразды (рэзідэнцыю Лукашэнкі) які-небудзь чорны лебедзь, паклаўшы руку на сэрца, проста не прыдумаць. Рэжым закатаў у асфальт усю крамолу ўнутры краіны і цалкам завязаў сябе на Маскву, якая пакуль зусім не разбураецца. Паспрабуй вазьмі такі бастыён.

Разумныя людзі і не стануць патрабаваць, каб Ціханоўская ўрывалася ў дыктатуру на джыпе з кулямётам. Зразумела, што апазіцыя не можа скокнуць вышэй за пояс. Але хаця б не займацца так горача самаразбурэннем маглі б?

Калі хтосьці скажа, што аўтар малюе залішне песімістычную карціну, то калі ласка — не забараняецца намаляваць аптымістычную. Толькі ці многіх натхняць натужны пафас, бадзёрасць, якімі лідары дэмсіл і так залішне грашылі пасля таго, як стала відавочна, што бой 2020 года прайграны?

Так, гэта напэўна не апошні бой. Але наколькі будзе гатовая да праславутага «акна магчымасцей» цяперашняя палітычная эміграцыя, якую жорсткае ліхалецце заганяе ў пастку міжусобіц і маргіналізацыі?