Павел Усаў: Дыялог з Захадам у цяперашнім выглядзе кансервуе беларускую мадэль на доўгія часы

Афіцыйны Мінск гатовы абмяркоўваць усё, што заўгодна, але не гатовы і не збіраецца мяняць сваю ўнутраную палітыку, лічыць эксперт.

22-24 студзеня намеснік старшыні Парламенцкай асамблеі АБСЕ, спецпрадстаўнік па Усходняй Еўропе Кент Харстэд сустракаўся ў Мінску з кіраўніком дзяржавы Аляксандрам Лукашэнкам, старшынёй Цэнтрвыбаркама Лідзіяй Ярмошынай, міністрам замежных спраў Уладзімірам Макеем, прадстаўнікамі апазіцыі, праваабаронцамі, дыпламатамі еўрапейскімі. Кароткія вынікі візіту: Кент Харстэд шкадуе, што працэс рэфармавання выбарчага заканадаўства Беларусі не прасоўваецца наперад, заклікае беларускія ўлады актывізаваць намаганні па правядзенні рэформаў; таксама заклікае працягнуць працу па пытанні адмены смяротнага пакарання. На сустрэчы з праваабаронцамі Харстэд атрымаў інфармацыю аб парушэннях уладамі выканання правоў і свабоды грамадзян. Аляксандр Лукашэнка ў адказ на заклікі еўрапейскага госця сказаў, што «мы гатовыя да абмеркавання любых праблем і пытанняў (...) будзем іх абмяркоўваць, будзем на іх рэагаваць».
«Як звычайна, добрыя словы пры адсутнасці якіх-небудзь рэальных дзеянняў, перспектыў ці нават тэндэнцый да таго, што ў Беларусі будзе нешта змяняцца», — адзначыў у інтэрв'ю Thinktanks.by аналітык Цэнтра палітычнага аналізу і прагнозу (Варшава) Павел Усаў, кажучы аб выніках візіту чарговага еўрапейскага чыноўніка ў Мінск.

Апазіцыя

На думку Паўла Усава, беларуская апазіцыя па-ранейшаму спрабуе ствараць ілюзію «ўплыву на нейкія працэсы, звязаныя з дыялогам паміж Беларуссю і Еўрапейскім саюзам і міжнароднымі арганізацыямі і структурамі». «Маўляў, нас слухаюць, хоць на самай справе апазіцыю ўжо даўно ніхто з заходніх палітыкаў не слухае, не чуе і не звяртае ўвагі на заявы і дэкларацыі з яе боку, — лічыць Павел Усаў. — Самы яркі таму прыклад — гэта адмена санкцый супраць Беларусі два гады таму. Пазіцыя часткі дэмакратычнай супольнасці з нагоды неабходнасці працягу санкцый была цалкам праігнараваная Захадам, Захад убачыў іншае вакно магчымасцяў, на Захадзе палічылі неабходным ратаваць аўтарытарны рэжым Беларусі ад агрэсіўнай Расіі. Абсурднае рашэнне аб выратаванні, па маім перакананні, але ён выдатна паказвае, наколькі маргінальны і мінімальны ўплыў беларускай апазіцыі на прыманне ў Брусэлі рашэнняў. Так, апазіцыю запрашаюць, ды, з апазіцыяй сустракаюцца, але гэта абсалютна фармальныя і нічога не вырашаючыя сустрэчы, калі гаворка ідзе аб прыняцці ключавых рашэнняў. Больш за тое, апазіцыя прымушае, скажам так, па гуляць па правілах улады — дастаткова ўспомніць папярэднія парламенцкія выбары, апазіцыя не змагла іх байкатаваць, бо байкот вёў бы за сабой пазбаўленне фінансавай падтрымкі апазіцыі ад заходніх фондаў».

Афіцыйны Мінск і Брусель

«Тут мы назіраем рэверансы, паклоны, хвалебныя песні і дыфірамбы і з таго, і з іншага боку, — адзначае аналітык. — Яно зусім зразумела: Захаду трэба пацверджанне поспеху абвешчанага два гады таму дыялогу, таму ўсе гэтыя абяцанні ад Лукашэнкі, Ярмошынай і Макей і ўспрымаюцца як плён новай палітыкі. Хоць калі паглядзець на ключавыя палітычныя рашэнні, ключавыя дзеянні ўлады, то ніякіх зменаў, ні на ёту ў перыяд вось гэтага ўмоўнага пацяплення не адбылося. Бо ўзровень рэпрэсій застаецца тым жа: як толькі ўзнікае нейкая ўнутраная пагроза — улада неадкладна прымяняе ўсю машыну рэпрэсіі. Успомнім вясновыя пратэсты, «справу патрыётаў», затрыманні і штрафы журналістам. А Захад накіраваны на збліжэнне, на нейкі дыялог, але пры гэтым у яго няма механізму кантролю і ўздзеяння ў тым выпадку, калі Мінск дэманструе зваротныя дыялогу дзеянні. Еўропа, як і Мінск, зацікаўлена ў нейкай меры ў ілюзіі поспеху дыялогу, якога на самай справе няма».
На думку Паўла Усава, пакуль у абсалютным выйгрышы толькі толькі Мінск, бо «у Захада, акрамя магчымасці размаўляць з Лукашэнкам і прадстаўнікамі ўлады, іншыя механізмы ўздзеяння на палітычны рэжым у краіне і няма». «У прынцыпе, еўрапейскія палітыкі і шукаць гэтыя іншыя механізмы не жадаюць — асноўная праблемай для Еўропы, вядома ж, застаецца Украіна, ну а Беларусь — меншае зло на сёння ў іх успрыманні. Таму Мінску і дастаткова заяваў і абяцанняў «абмяркоўваць любое пытанне» для таго, каб падсілкоўваць гульню Брусэля, якая называецца дыялог, без якіх-небудзь рэальных зменаў сістэмы», — мяркуе Павел Усаў.
На думку аналітыка, «сітуацыя з Беларуссю закансервуюць на доўгі час, калі не адбудзецца якіх-небудзь узрушэнняў, аж да крывавых». «Я думаю, што аўтарытарны беларускі рэжым на доўгія гады ўпішацца ў сістэму бяспекі Еўропы, ніякіх намераў з боку Захаду нейкім чынам дэмакратызаваць Беларусь не будзе наогул. Пры гэтым Мінск разумее, што за сталымі заявамі Захаду пра неабходнасць рэформаў выбарчага заканадаўства, адмены смяротнай кары, выканання правоў і свабод чалавека ніякіх рэальных крокаў у імкненні ўздзейнічаць на ўлады Беларусі не адбудзецца, — упэўнены Павел Усаў. — Рэальных зменаў у Беларусі ад гэтага безразважнага (з боку Захаду) дыялогу няма і не будзе. Беларуская ўлада паказвае сваю поўную няздольнасць да трансфармавання».