Перамагчы Напалеона дапамог вулкан

Перамозе войскаў саюзнікаў над Напалеонам у бітве пры Ватэрлоо 18 чэрвеня 1815 года дапамагла падзея, якая адбылася за 13 тысяч кіламетраў ад месца бітвы.

Так лічыць аўтар новага даследавання. Ён сцвярджае, што дажджы і бездараж, якія зрабілі цяжкім рух напалеонаўскіх войскаў і якія згулялі на руку яго супернікам, былі выкліканыя вывяржэннем вулкана Тамбора ў Інданэзіі, якое пачалося 5 красавіка таго ж года.
Уплыў гэтага вывяржэння, аднаго з найбуйнейшых у гісторыі чалавецтва, на клімат у маштабах усёй планеты даўно вядомы навукоўцам. Вялізныя масы вулканічнага попелу і сярністыя газы, выкінутыя вулканам у атмасферу, узмацнілі адбітак сонечных прамянёў і выклікалі значнае пахаладанне. Падзенне сярэднегадавой тэмпературы ў некаторых рэгіёнах Еўропы і Паўночнай Амерыкі дасягала трох градусаў Цэльсія. У Еўропе ў 1816 годзе маразы адзначаліся да сярэдзіны ліпеня. 1816 год у выніку ўвайшоў у гісторыю як «год без лета» (année sans été), «тысяча восемсот да смерці змёрзлых» (eighteen hundred and froze to death) або «год беднасці» (Poverty Year). На працягу некалькіх гадоў з-за халадоў значна ўпалі ўраджаі, і ў многіх рэгіёнах пачаўся голад.
Але ў дадзеным выпадку навукоўцы кажуць не пра гэтыя з'явы, а пра іншы механізм, дзякуючы якому вулкан мог паўплываць на надвор’е ў Еўропе хутка, на працягу двух-трох месяцаў. Мэцью Гендж (Matthew Genge) з Імперскага каледжа ў Лондане мяркуе, што неабходна ўлічыць моцныя электрамагнітныя палі, якія нараджаюцца пры такім магутным вывяржэнні вулкана. Дзякуючы ім адмоўна зараджаныя часціцы вулканічнага попелу, адштурхоўваючыся адзін ад аднаго, дасягнулі іёнасферы Зямлі (вышынь ад 80 да 1000 кіламетраў). «Эфект вельмі падобны на тое, як два магніта адштурхваюцца адзін ад аднаго, калі іх полюсы супадаюць», — піша Гендж. У выніку іх распаўсюджвання ў іёнасферы, на думку вучонага, на працягу некалькіх тыдняў пасля вывяржэння ў Еўропе пачаліся моцныя ліўні, якія перашкодзілі хуткаму перасоўванню напалеонаўскіх войскаў і спрыялі паразы імператара пры Ватэрлоо.
Аўтар адзначае, што яго гіпотэзу цяжка пацвердзіць метэаралагічнымі дадзенымі, паколькі ў 1815 годзе іх фіксавалася яшчэ вельмі мала. Але ён звяртае ўвагу на тое, што падобныя эфекты можна заўважыць пры вывяржэнні вулкана Кракатау 1883 года, калі назіранні сіноптыкаў вяліся рэгулярней.
Паводле Pro Science