Сямідзесяцігадовыя дыктатары. Дасье ў карыкатурах

 З дапамогай графікаў паглядзелі, якія сусветнавядомыя дыктатары здолелі сустрэць свой 70-гадовы юбілей пры ўладзе.

Робер Мугабе, кіраўнік Зімбабвэ, адзначыў 70-годдзе ў 1994-м. Менавіта ў гэты час сфармаваныя ўрадавай партыяй банды пачалі захоп зямель у белага насельніцтва. У сваю чаргу прэзідэнт аб’явіў расісцкую праграму гвалтоўнага «чорнага перадзелу», якая прывяла да міжнароднай ізаляцыі Зімбабвэ і катастрафічна пагоршыла сітуацыю ў краіне. Зрэшты, сам Мугабе заставаўся пры ўладзе яшчэ 23 гады. У лістападзе 2017-га вайскоўцы ўвялі ў сталіцу краіны бронетэхніку і патрабавалі адстаўкі Мугабе. 21 лістапада 2017 спікер парламента Зімбабвэ паведаміў, што Роберт Мугабэ пакінуў пасаду. Дыктатар памёр праз два гады. 

Францыска Франка, дыктатар Іспаніі з 1939 года, сустрэў сваё 70-годдзе ў 1962-м годзе. На гэты момант ягоны рэжым, здавалася, знаходзіўся ў зеніце. Узамен на стварэнне ваенных баз NATO на тэрыторыі Іспаніі сюды пайшоў паток замежных інвестыцый, эканоміка стала развівацца вельмі хуткімі тэмпамі. Пачаўся «іспанскі эканамічны цуд», які вывеў Іспанію са стану адной з самых бедных краін Еўропы на ўзровень цалкам развітой еўрапейскай краіны. Аднак гэта ўзмацніла ў структурах улады пазіцыі фракцыі тэхнакратаў, якія не бачылі для сябе перспектываў пры дыктатуры. Яны не змаглі зрынуць Франка, які памёр у 1974 годзе, аднак здолелі пасля яго сыходу хутка закласці інстытуты дэмакратыі і інтэграваць Іспанію ў еўрапейскі праект.

Хосні Мубарак, прэзідэнт Егіпта з 1981 года. Хосні віншавалі з 70-годдзем у 1998-м. Круглую дату Мубарак, напэўна, адзначаў з аптымізмам. За кошт наяўнасці ў краіне ісламісцкага экстрэмісцкага падполля, чыёй ахвярай стаў папярэдні прэзідэнт, грамадства гатова было заплюшчваць вочы на ​​фокусы аўтакрата. Напрыклад, ён прыдумаў спосаб пераабірацца не на выбарах, а на рэферэндумах. Прычым, галасаванне праходзіла па адзінай кандыдатуры, якая высоўвалася падкантрольным прэзідэнту парламентам. З іншага боку, улада прапаноўвала час ад часу грамадству пернікі. Напрыклад, былі амніставаныя сотні апазіцыянераў. Зрэшты, вырашыць сацыяльныя праблемы такая схема не дазволіла. У студзені 2011 года ў Егіпце пачаліся масавыя маніфестацыі супраць 30-гадовага рэжыму ўлады Мубарака. Неўзабаве вайскоўцы далі зразумець Мубараку, што яму час сыходзіць. На наступны дзень, 11 лютага, Мубарак пайшоў у адстаўку. Карыкатура прасвечаная тым падзеям. 

Муамар Кадафі, «братэрскі правадыр» Вялікай Сацыялістычнай Народнай Лівійскай Арабскай Джамахірыі. Вось так называўся тытул дыктатара, які адзначыў свой 70-ты дзень нараджэння ў 1981-м. На гэты момант Кадафі ўжо 12 гадоў знаходзіўся ва ўладзе, і, трэба прызнаць, шмат каго ў свеце літаральна дастаў. Яго няўдалыя памежныя канфлікты Лівіі з Егіптам і Чадам, падтрымка замежных баевікоў і меркаваная адказнасць за выбух над Локербі ў Шатландыі рабілі Лівію ўсё больш ізаляванай у свеце. Асабліва варожыя адносіны склаліся з Ізраілем, ЗША і Брытаніяй, што прывяло да бамбардзіроўкі Лівіі Злучанымі Штатамі ў 1986 годзе і эканамічным санкцыям. У пачатку ХХІ стагоддзя краіна пачала збліжацца з Захадам. Аднак у разгар «арабскай вясны» 2011 года ўспыхнулі пратэсты супраць паўсюднай карупцыі і беспрацоўя. Сітуацыя перарасла ў грамадзянскую вайну. Урад Кадафі быў зрынуты, а сам Кадафі схоплены і забіты баевікамі апазіцыі.

Кім Ір Сэн, паўночна-карэйскі дыктатар, стваральнік вучэння Чучхе, чыё 70-годдзе прыпала на 1982 год. На той момант у паўночнай Карэі была канчаткова ўсталявана таталітарная сацыялістычная персаналісцкая дыктатура з цэнтралізаванай планавай эканомікай. Аднак наўрад дыктатар святкаваў юбілей у вельмі экзальтаваным настроі. Справа ў тым, што менавіта ў гэты час стаў відавочны адзін факт. Калі раней узровень жыцця на поўначы быў крыху вышэйшы, чым у Паўднёвай Карэі, то цяпер ішлі адваротныя працэсы. Паўднёвая Карэя ператварылася ў эканамічную дзяржаву, якая абапіралася на японскія і амерыканскія інвестыцыі, ваенную дапамогу і ўнутранае эканамічнае развіццё, у той час як Паўночная Карэя ўваходзіла ў стан стагнацыі, а затым і ўпаду, які фактычна працягваецца да гэтага часу.

Антоніу Салазар, фармальна прэм'ер Партугаліі, а фактычна дыктатар. Шампанскае з прычыны ўласнага 70-годдзя Салазар адкаркоўваў у 1969-м. Гэта быў вельмі незвычайны дзень нараджэння. Келіхі падымалі за здароўе прэм'ера Салазара, які насамрэч ужо прыкладна год знаходзіўся ў ізаляцыі з-за ментальных праблем. Краінай кіравалі іншыя людзі, а міністры рабілі выгляд, што ён па-ранейшаму пры ўладзе. Спецыяльна для Салазара нават выпускалі ў адным экзэмпляры газету, якая падавала яму толькі «правільныя» навіны. У рэальнасці ўсё было «няправільна». Вайна за калоніі дорага абышлася эканоміцы краіны і справакавала хвалю эміграцыі насельніцтва, якое хацела пазбегнуць вайсковага прызыву, Краіна знаходзілася ў зацяжным крызісе, што абумовіла хуткі крах рэжыму.

Вось невялікі спіс аўтакратаў і дыктатараў, якія адзначалі «дзень варэння» ў статусе лідараў сваіх краін. Цяжка сказаць, наколькі рубежнай была гэта дата ў іх біяграфіях, але зразумела адно: ажыццяўляць ранейшы кантроль над сітуацыяй і разумець бягучыя працэсы пасля 70-ці гадоў ім станавілася ўсё цяжэй.