Што зменіцца для Беларусі пасля змены ўлады ў Літве?

Літоўцы ўжо пачалі датэрмінова галасаваць у другім туры сваіх прэзідэнцкіх выбараў. Асноўны дзень галасавання — 26 траўня. Кандыдатаў засталося два — 44-гадовая экс-міністр фінансаў Інгрыда Шыманітэ і 54-гадовы эканаміст Гітанас Наўседа. Чаго чакаць Беларусі ад новага прэзідэнта Літвы?

Науседа і Шымон набралі па прыкладна 31% галасоў у першым туры, але Шыманітэ трохі вырвалася наперад у канцы падліку галасоў. Яе падтрымлівае тая ж партыя, што вылучала Далю Грыбаўскайтэ дзесяць гадоў таму - «Саюз бацькаўшчыны - Хрысціянскія дэмакраты». Наўседа - беспартыйны кандыдат. Ён уваходзіў у кіраўніцтва Банка Літвы і працаваў у бізнэсе.

Што яны казалі пра Беларусь

Галоўная праблема ў адносінах Мінска і Вільні добра вядомая - гэта БелАЭС. З-за яе ў Літвы нават атрымліваецца блакаваць некаторыя перамовы Беларусі з Брусэлем. Вільня дамагаецца спынення будаўніцтва атамнай станцыі і на заканадаўчым узроўні абвясціла яе пагрозай сваёй нацыянальнай бяспецы.
Перад першым турам выбараў, тэлеканалу «Белсат» удалося задаць абодвум будучым фіналістам гонкі пытанні аб адносінах з Беларуссю. Рыторыка Наўседы выглядае мякчэй.
Ён заявіў, што тэма БелАЭС не павінна поўнасцю зацямніць адносіны паміж Вільняй і Мінскам, таму што Літве важна захаваць Беларусь незалежнай ад Расіі.
- Перабудова энергетычнай або вытворчай сістэмы Беларусі, якая будзе карыстацца электрычнасцю з БелАЭС, павысіць узровень незалежнасці Беларусі ад Расіі. І гэта вельмі важна, каб мы маглі рэальна казаць пра незалежнасць беларускай эканомікі і незалежнасці яе энергетычнай сістэмы.
Інгрыд Шыманітэ падтрымала сённяшнюю пазіцыю Вільні, назваўшы яе «адзінай пазіцыяй, якую мы можам мець на Літве".
- Беларускія ўлады парушылі шэраг міжнародных законаў, пачынаючы ад выбару пляцоўкі. Міжнародныя інстытуты прызналі, што былі здзейснены парушэнні міжнародных канвенцый. Так што я не ведаю, як у гэтай краіне можна мець нейкую іншую пазіцыю па гэтай справе.
Палітык таксама заявіла, што ёсць умовы для таго, каб Літва і Беларусь былі добрымі суседзямі:
- Гэта беларускі падыход да дэмакратычных каштоўнасцяў, то, чаго мы тут, у Еўрасаюзе, не прымаем. Напрыклад, тое, што адбылося нядаўна ў Курапатах, - гэта вандалізм! Кіраваны дзяржавай вандалізм! Яшчэ адна ўмова - гэта пытанне вельмі шчыльнай ваеннай кааперацыі паміж Расіяй і Беларуссю.
Абодва кандыдаты не выключаюць кантактаў з Мінскам на вышэйшым узроўні, але Науседа зрабіў больш разгорнутае заяву на гэты конт:
- Мы б хацелі вельмі дружалюбных адносін, заснаваных на эканамічным развіцці, заснаваных на лагістыцы, заснаваных на транспартнай інфраструктуры. Я лічу, што ёсць шмат пытанняў, якія б мы маглі абмеркаваць на розным узроўні - міністэрстваў, міністраў, і магчыма, не магу гэта выключаць, магчыма, і на вышэйшым палітычным узроўні.
Шыманітэ сказала толькі, што не супраць «павітацца» з Лукашэнкам, калі ён прыедзе на цырымонію перапахавання парэшткаў Кастуся Каліноўскага.

Эксперт: Рыторыка можа змякчыцца, але агульнай пазіцыі - няма

Палітолаг з Інстытута міжнародных адносінаў і палітычных навук Віленскага універсітэта Віціс Юрконіс не прадказвае сур'ёзных зьменаў у адносінах Беларусі і Літвы пасля выбараў. Беларускае пытанне наогул не было цэнтральным у дэбатах кандыдатаў.
Эксперт падкрэслівае, што нягледзячы на ​​тое, што з дваіх кандыдатаў пра магчымую сустрэчу з беларускім прэзідэнтам казаў толькі Наўседа, яго суперніца «досыць прамая, і калі ёсць нейкі канкрэтная размова пра канкрэтныя праекты, яна будзе іх абмяркоўваць [з Лукашэнкам]».
- БелАЭС і цяпер не з'яўляецца тормазам для астатніх сфер супрацоўніцтва. Літва ўдзельнічае ў першым Twinning-праекце ў Беларусі, лічбы гандлю даволі аптымістычныя, калі паглядзець плынь людзей у абодва бакі - таксама ўсё нядрэнна. Часам нас асляпляе адно адзінае пытанне, а ўся карцінка не такая дрэнная.
Атамную станцыю пад Астраўцом, дадае палітолаг, у Літве ўспрымаюць як пагрозу нацыянальнай бяспецы, таму што няма даверу, што ўлады Беларусі «адказныя перад сваім народам і міжнароднымі стандартамі".
Акрамя таго, АЭС ўспрымаюць яшчэ і як выклік энергетычнай бяспекі, таму што гэта «расійскі праект за расійскія грошы». «Гэты курс не будзе мяняцца, таму што гэта стратэгічнае пытанне, нягледзячы на ​​тое, што думаюць беларускія ўлады», - дадае літоўскі эксперт.
Чаканні Мінска, што новая літоўская ўлада пасля ўводу БелАЭС ў эксплуатацыю, зменіць гнеў на літасць, не апраўданы, лічыць Юрконіс.
- Такая аргументацыя - з вобласці, што адзін чалавек вырашае. Усё ж такі было рашэнне парламента [аб прызнанні БелАЭС пагрозай нацбяспекі], пазіцыя ўрада, міжнародныя дакументы, якія Літва падпісала. Так, рыторыка можа змякчыцца, можа быць адна або іншая сустрэча. Але ў цэлым пазіцыя, што Астравецкая АЭС - пытанне энергетычнай і нацыянальнай бяспекі, застаецца, нягледзячы на ​​тое, хто будзе прэзідэнтам Літвы.
Паводле news.tut.by