The New York Times: Расійскія рабочыя, якім не плацяць зарплату, аб’ядноўваюцца і пратэстуюць
На Далёкім Усходзе настаўнікі выйшлі на страйк. На Урале — супрацоўнікі металургічнага завода. У Санкт-Пецярбургу, працоўныя аўтамабільных майстэрняў склалі інструменты. На аддаленай будаўнічай пляцоўцы ў Сібіру працоўныя намалявалі свае скаргі гіганцкімі белымі літарамі на дахах сваіх інтэрнатаў.
Пра хвалю страйкаў у Расіі піша Эндру Крамер у сваім артыкуле «Расійскія рабочыя, якім не плацяць зарплату, аб’ядноўваюцца і пратэстуюць супраць Пуціна», апублікаваным на сайце газеты TheNewYorkTimes.
«Паважаны Пуцін В.У.», напісана ў паведамленні. «Чатыры месяцы без зарплаты».
Пасля некалькіх месяцаў расчаравання, пацярпелых ад міжнародных санкцый эканомікі і падзення коштаў на энерганосьбіты, рабочыя па ўсёй Расіі пачынаюць пратэставаць з-за нявыплачанай заработнай платы і выходзяць на забастоўкі. Гэта першая агульнанацыянальная хваля пратэсту супраць эканамічнай палітыкі прэзідэнта Уладзіміра Пуціна.
Пратэсты ў большай частцы былі неарганізаваныя, паколькі прафсаюзы так і не сталі палітычнай ці эканамічнай сілай у сучаснай Расіі. Пры савецкай уладзе, прафсаюзы былі прыцягнутыя да кіравання.
Расійскія кампаніі, як правіла, пазбягаюць звальнення работнікаў у перыяд эканамічнага спаду, каб абмежаваць выхадную дапамогу — ці, каб пазбегнуць гневу чыноўнікаў, якія спрабуюць звесці да мінімуму ўзровень беспрацоўя ў сваіх акругах. І паколькі расійская эканоміка, па прагнозах, у гэтым і ў наступным годзе скароціцца яшчэ больш, многія працаўнікі не атрымліваюць заработнай платы або іх адпраўляюць на заводах на некалькі дзён непажаданых «вакацый».
Нявыплачаная заработная плата або запазычанасць па заработнай плаце, старая бяда Расіі, на 1 красавіка вырасла да 2,9 млрд. рублёў, або каля $56 млн, па дадзеных расійскай статыстычнай службы. Гэта на 15% больш, чым годам раней, але эксперты кажуць, што гэта па-ранейшым не ахоплівае сферу зрэзанай аплаты працы работнікаў, якія вымушаныя былі не працаваць у перыяд эканамічнага спаду.
Незадаволенасць з нагоды нявыплачанай заработнай платы на некаторы час удалося прыцішыць усплёскам нацыянальнага гонару пасля анэксіі Крыма год таму, і паўтаральнымі паведамленнямі на дзяржаўным тэлебачанні пра тое, што цяжкасці — гэта непазбежная цана, якую трэба заплаціць за адстойванне інтарэсаў Расіі. Забастоўкі, у любым разе, не асвятляліся шырока ў дзяржаўных сродках масавай інфармацыі.
Тым не менш, забастоўкі і пратэсты ў глыбінцы, як, напрыклад, велізарныя графіці прэзідэнту, ствараюць новую праблему для ўрада Пуціна, які апошніх 15 гадоў старшынюе з дапамогай эканамічнай экспансіі, якая базуецца на энергетыцы.
На працягу гэтага часу, большасць гучных антыўрадавых пратэстаў, у тым ліку так званы рух «Белая стужка» ў Маскве ў 2011 годзе, дзейнічалі па палітычных матывах, а не эканамічных. Яны сутыкнуліся з адпаведнымі палітычнымі мерамі з боку Крамля, такімі, як арышты і больш строгія законы аб арганізаваных мітынгах. Далей пацярпела ліберальная палітычная апазіцыя гэтай зімой пасля забойства выбітнага лідэра, Барыса Нямцова.
Але дзеянні рабочых ставяць на першае месца фінансавыя патрабаванні, і ў цяперашні час адбываюцца ў расійскіх прамысловых мястэчках, дзе ўрад наўрад ці лёгка зможа знайсці эканамічнае рашэнне для ўрэгулявання прэтэнзій, да таго часу, пакуль працягваецца спад, а цэны на нафту застаюцца на нізкім узроўні.
Рэгіянальныя газеты апісваюць страйк настаўнікаў у гэтым месяцы — у Забайкаллі, на мяжы з Кітаем — як першую такую акцыю настаўнікаў у Расіі за апошнія гады. Забастоўка працягвалася, нягледзячы на тое, што губернатар маліў настаўнікаў бясплатна працаваць з патрыятычных меркаванняў, гэта значыць можна выказаць здагадку, што нацыяналістычны гонар з-за анэксіі Крыма пайшоў на спад.
«Так, гэта сур’ёзна, калі заработная плата не выплачваецца, але не настолькі сур’ёзна, каб не выйсці на працу», настойваў губернатар Канстанцін Ількоўскі. Ён таксама сказаў, што федэральны ўрад затрымаў перавод падатковых паступленняў у рэгіён, у выніку чаго ўзніклі затрымкі з выплатамі.
У Уральскіх гарах, працоўныя Качканарскага металургічнага завода, які ўзбагачае ванадый, метал, які выкарыстоўваецца ў сталёвых сплавах, у сакавіку страйкавалі з-за звальненняў, запавольваючы працу шляхам дакладнага выканання ўсіх нормаў.
У суседнім горадзе Чэлябінску, менеджэры Чэлябінскага трактарнага завода, які мае багатую і легендарную гісторыю як узор прамысловасці камуністычнай эпохі, адправілі сваіх супрацоўнікаў дадому ў абавязковы адпачынак на адзін дзень у тыдзень, каб яны правялі яго ў сваіх кватэрах у зімовы час.
А недалёка ад мяжы з Эстоніяй, працоўныя зборачнага завода Форд абвясцілі забастоўку ў знак пратэсту супраць скарачэнняў, выкліканых змрочнымі перспектывамі аўтамабільнага рынку ў Расіі.
Дзеянні супадаюць з прагнозамі эканамістаў аб тым, што рэцэсія, выкліканая крызісам ва Украіне, і тым, што падалі цэны на нафту, прынясуць найбольшую шкоду Расіі ў сельскай мясцовасці і монагарадоў.
У гэтых месцах работнікі дзяржаўнага сектара, такія як настаўнікі і паштовыя работнікі, чыя заработная плата трапіла пад дзеянне мер жорсткай эканоміі ў гэтым годзе, складаюць большы працэнт насельніцтва, чым у гарадах, кажа Уладзімір Ціхаміраў, галоўны эканаміст BCS Financial Group.
Расійскія гарады з аднаго завода, так званыя монагарады, ледзь зводзілі канцы з канцамі ў лепшыя часы. Пасля абвалу рубля ў снежні, рост кошту імпартных камплектуючых ўдарыў па вытворцам, такім як аўтамабільныя зборачныя заводы.
«Калі іх не звольняць, рабочых могуць адправіць у неаплочваемы адпачынак з-за падзення попыту», сказаў Ціхаміраў.
Пратэст будаўнікоў у Сібіру стаў больш характэрным, таму што адбываецца ў прэстыжным месцы — на пляцоўцы новага нацыянальнага касмічнага цэнтра, касмадрома Усходні. Там, у глыбіні хвойнага лесу, удалечыні ад Транс-Сібірскай чыгункі, рабочыя ўкладвалі бетон і будавалі гіганцкія ангары для ракет яшчэ доўгі час пасля таго, як ім спынілі выплачваць зарплату ў снежні.
«Мы не бачылі ні капейкі са снежня», сказаў у тэлефонным інтэрв'ю Антон Цюрышаў, інжынер. Некаторыя людзі сышлі, але ён застаўся на сваёй працы, капаў тунэлі ў мерзлым грунце для камунікацыйных правадоў побач са стартавай пляцоўкай, спадзеючыся, што яму заплацяць. «Кампанія павінна была звольніць людзей, калі ў іх не было дастаткова грошай».
У цэлым, 1.123 супрацоўнікам галоўнага субпадрадчыка, будаўнічай кампаніі Pacific Bridge, не выплочвалі заробак са снежня. Большасць работ спыніліся 1 сакавіка, хоць дзясяткі супрацоўнікаў засталіся на месцах, каб ахоўваць абсталяванне. Іх пратэст прыняў форму гіганцкага паведамлення для Пуціна на дахах іх інтэрнатаў.
Рэдкая ўдача для расійскіх работнікаў: гэтым разам нехта, нарэшце, заўважыў паведамленне.
Пасля з’яўлення паведамлення, здымачная група расійскага дзяржаўнага тэлебачання прыехала, каб прасіць рабочых з’явіцца на тэлевізійным шоў з Пуціным у чацвер. За некалькі гадзін да шоу, генеральны падрадчык заплаціў каля 80% заработнай платы прыкладна за 70-ці супрацоўнікам, якія засталіся ў касмічным цэнтры, сказаў Цюрышаў. Падрадчык, Спецбуд, раней заплаціў частку заработнай платы за снежань ўсім работнікам.
«З-за абыякавасці да нас, мы былі проста ў адчаі і адважыліся на такі арыгінальны спосаб звярнуцца непасрэдна да Вас», сказаў Цюрышаў Пуціну на шоў, маючы на ўвазе знак, які намалявалі рабочыя. «Каб Вы ўбачылі нас і дапамаглі ў нашай сітуацыі, і ў вырашэнні нашай праблемы».
Пуцін сказаў, што ён клапоціцца аб тым, каб усёй групе выплацілі заробак у поўным аб'ёме.
«Гэта адзін з самых важных будаўнічых праектаў у краіне», сказаў ён аб новым касмічным цэнтры. «Не таму, што я ініцыяваў праект, а таму, што краіне патрэбна новая стартавая пляцоўка».
Перад шоў, начальнік папрасіў работнікаў зафарбаваць іх паведамленне, каб паказаць, што, па меншай меры, гэтая спрэчка вырашана. Цюрышаў адмовіўся гэта зрабіць, пакуль усім супрацоўнікам не будуць выплачаныя заробкі ў поўным аб'ёме. Але ў якасці кампрамісу, ён пагадзіўся змяніць надпіс на «Тры месяцы без зарплаты».