Украінскія праваслаўныя пераходзяць на новы каляндар

Праваслаўная царква Украіны (ПЦУ) сёння зацвердзіла поўны пераход на новы каляндар — ужо з 1 верасня.

Мітрапаліт Епіфаній пераводзіць ПЦУ на новы каляндар

Мітрапаліт Епіфаній пераводзіць ПЦУ на новы каляндар

Архіерэйскі сабора ПЦУ ў Кіеве прыняў рашэнне перайсці на новы царкоўны каляндар.

«Раней казалі польскія (каталіцкія) і ўкраінскія (праваслаўныя) святы, а сёння кажуць — украінскія і маскоўскія. Новы каляндар будзе ўкраінскім, а хто застанецца на старым, — крыху па маскоўскім». Пра гэта распавёў BBC мітрапаліт Сімяон Вінніцкі.

Праваслаўная царква Украіны (ПЦУ) — самая масавая рэлігійная арганізацыя краіны — сёння зацвердзіла поўны пераход на новы каляндар. Раней аб такім жа рашэнні паведаміла Украінская Грэка-Каталіцкая Царква.

Такім чынам, з 1 верасня большасць украінскіх хрысціянаў могуць па-новаму святкаваць рэлігійныя святы.

Каляды будуць 25 снежня, а не 7 студзеня. Такім жа чынам будуць перанесены і іншыя святы — Пакровы (1 кастрычніка), Вадохрышча (6 студзеня) і Мікола (6 снежня).

Але гэта не будзе тычыцца Вялікадня і некаторых іншых святаў, у прыватнасці Тройцы.

Чаму менавіта Вялікдзень будуць адзначаць па-старому?

Рашэнне аб пераходзе на новы каляндар ПЦУ прыняла на Архіерэйскім саборы — сходзе ўсіх епіскапаў. Ён праходзіць 24 траўня ў Кіеве ў царкве Кіева-Пячэрскай лаўры і павінен завяршыцца ў другой палове дня.

Адзін епіскап прагаласаваў супраць пераходу, яшчэ адзін — устрымаўся.

Фармальна пераход яшчэ павінен быць зацверджаны памесным саборам царквы 27 ліпеня 2023 года з удзелам свецкіх асобаў. Аднак, як паведаміў ВВС кіраўнік ПЦУ мітрапаліт Епіфаній і шэраг іншых епіскапаў, пытанне ўжо вырашана, пераход адбудзецца з 1 верасня.

Пераход на новы каляндар быў цяжкім крокам, які не рабіўся дзесяцігоддзямі

Вернікі баяліся, што людзі не прымуць рэформу і будуць святкаваць па-старому. Ці штат хто пяройдзе ва УПЦ Маскоўскага патрыярхату, які, як і Расійская праваслаўная царква, супраць правядзеньня каляндарнай рэформы.

Аднак пасля поўнамаштабнага ўварвання Расіі гэтае пытанне набыло палітычную афарбоўку і большасць украінцаў выказаліся за такі крок. Гэтае пытанне пачалі ўспрымаць як рух "Геть від Москви!" «Прэч ад Масквы!»

Розніца паміж старым юліянскім і новым грыгарыянскім календаром складае 13 дзён.

Свецкая Украіна, як і большасць іншых краін, ужо больш за 100 гадоў жыве па больш дакладным грыгарыянскім календары, уведзеным у XVI стагоддзі.

Цяжкае рашэнне

«Фэйсбук-актывісты не пойдуць у храмы», — заявіў ВВС Украіна кіраўнік новастворанай ПЦУ мітрапаліт Епіфаній яшчэ ў 2019 годзе.

У той час пераход на новы каляндар выглядаў фантастыкай, якую падтрымлівалі, на погляд царквы, пераважна толькі тыя, хто не хадзіў у храмы.

У ПЦУ баяліся, што большасць вернікаў не прыме рэформу і пойдзе ў цэрквы УПЦ МП у старыя часы. Для апошніх каляндарная рэформа таксама была б аргументам супраць пераходу іх парафій у новую аўтакефальную ПЦУ.

Апытанні грамадскай думкі пацвердзілі такія асцярогі — 15% украінцаў тады падтрымалі пераход на новы каляндар. Цяжка было абгрунтаваць неабходнасць змены звычак састарэласцю юліянскага календара і аргументамі, што так жыве амаль увесь хрысціянскі свет.

Большасць праваслаўных цэркваў жывуць па новым календары, а старым пакуль карысталіся толькі цэрквы ва Украіне, Руская праваслаўная царква, Сербская і Грузінская праваслаўныя цэрквы. Са старых патрыярхатаў ім карыстаецца толькі Ерусалімскі.

Яшчэ пры Парашэнку дзяржава зрабіла першыя крокі да рэформы календара — тады ўвялі выхадны дзень на Каляды 25 снежня.

Вялікае вайсковае ўварванне 24 лютага 2022 года і адназначная падтрымка РПЦ дзеянняў Пуціна і расійскай арміі кардынальна змяніла настроі ўкраінцаў.

Да чыста тэхнічных каляндарных аргументаў дадаліся палітычныя — трэба рухацца з Масквы ў бок Еўропы. У тым ліку і ў справе рэлігійных святаў.

Ужо ў канцы 2022 года сацапытанні паказалі змяненне стаўлення ўкраінцаў. За рэформу календара і адмену старых парадкаў ужо выказаліся амаль палова апытаных, супраць — толькі 31%.

Менавіта гэта падштурхнула царкоўнікаў да дзеянняў.

«У 2019 годзе я казаў, што на працягу пяці гадоў мы зможам перайсці, калі грамадства будзе гатовае. І гэты час надышоў, грамадства гатовае, мы праводзім каляндарную рэформу. Але гэта будзе без прымусу, парафіі, якія хочуць, могуць застацца жыць па старым календары. Але з часам усе будуць на новым календары», — распавёў Бі-бі-сі Украіны мітрапаліт Епіфаній на пачатку гістарычнага сабора.

У лютым 2023 года Украінская Грэка-Каталіцкая Царква (УГКЦ), якая дамінуе ў Галіцыі і мае некалькі тысяч парафій і мільёны вернікаў, першай зрабіла поўны пераход.

Нягледзячы на тое, што УГКЦ падпарадкоўваецца Папе Рымскаму, яна захавала праваслаўныя традыцыі і стары каляндар, якога яна трымалася да канца як сімвал незалежнасці і ўкраінскасці.

Кіраўнікі УГКЦ Святаслаў і ПЦУ Епіфаній нават правялі некалькі сустрэч па «ўзгадненні рэформы календара».

Вернікамі ПЦУ сябе называюць 54% украінцаў, 8% — у УГКЦ і толькі 4% УПЦ МП. Пры гэтым ПЦУ налічвае каля 8-9 тысяч прыходаў, а УПЦ — каля 10 тысяч.

Праваслаўная царква Украіны абмяркоўвала праблему — і 24 траўня канчаткова прыняла такое ж рашэнне

Праваслаўная царква Украіны абмяркоўвала праблему пераходу, і сёння — 24 траўня — канчаткова прыняла такое ж рашэнне.

Летась наважыліся дазволіць пераход усім ахвотным парафіям — іх было каля сотні. Цяпер амаль уся царква прыняла рэформу.

Але дыскусіі там былі гарачымі. Епіскапы з усходу і цэнтра краіны па-ранейшаму насцярожана ставяцца да таго, што частка паствы ўсё ж можа перайсці ва УПЦ. Аднак такая пагроза не выглядае для іх такой крытычнай, як некалькі гадоў таму.

І гэта пацвярджаюць даныя апытання. Большасць украінцаў называюць сябе праваслаўнымі — 72%. Тры чвэрці з іх ідэнтыфікуюць сябе з ПЦУ і пераважна падтрымліваюць рэформу.

Затое падтрымка УПЦ МП сярод усіх праваслаўных упала да надзвычай нізкага ўзроўню ў 5-6%.

У «Дыі» было створана спецыяльнае апытанне (нерэпрэзентатыўнае), падчас якога 58% насельніцтва падтрымалі рэформу календара.

Нават людзі, якія не ходзяць у царкву, могуць паслухаць лідараў цэркваў, якія падтрымліваюць, і святкаваць дома па-новаму.

Паводле Украінскай службы BBC