Беларуска на год паехала ў Германію працаваць няняй: могуць лёгка крыкнуць «Закрый рот»

У верасні Ганна Аляхно з'ехала ў Нямеччыну па праграме Au-Pair — яна дазваляе год правесці ў іншай краіне ў якасці няні. Пра несупадзенне чаканняў і рэальнасці, недахоп грошай паненка распавяла ў інтэрв'ю.

Што за праграма?

Аб праграме Ганна даведалася падчас навучання ва ўніверсітэце, але паехаць змагла толькі пасля двухгадовай адпрацоўкі ў бабруйскай гімназіі. Дзяўчына сама зарэгістравалася на сайце, шукала сям'ю і краіну, піша Myfin.
— Патрабаванняў у праграмы не шмат: трэба быць маладзей за 30 гадоў, без дзяцей і мужа і з базавымі ведамі мовы той краіны, куды збіраешся ехаць. Я выбірала паміж ЗША, Вялікабрытаніяй і Нямеччынай. Патрапіць у Брытанію складана: трэба вельмі шмат дакументаў для візы і грошай на пераезд. Са Штатамі прасцей, але ў Au-pair у ЗША абавязкова павінны быць правы кіроўцы, а ў мяне іх няма. Таму спынілася на Нямеччыне.
Для візы спатрэбілася запоўненая анкета, страхоўка, працоўная кніжка, матывацыйны ліст і дамова з прымаючай сям'ёй. У пасольстве Ганну чакала сумоўе з консулам: дзяўчына расказвала, чаму вырашыла ўдзельнічаць у праграме, чаго чакае ад паездкі і што яна ведае пра сям'ю, якая прымае.
— Выбіраць першую якая трапіла сям'ю сапраўды не варта — гэта пытанне бяспекі, — папярэджвае Ганна. — Я дакладна ведала, да каго хачу прыехаць. Па-першае,

— мне як выкладчыку моў хацелася мець зносіны з носьбітамі нямецкай. З-за гэтага я не паехала ў Берлін, дзе жыве шмат міжнародных сем'яў.
Другі важны фактар — месца пражывання. Некаторыя трапляюць у невялікія вёскі без транспартных зносін, адкуль немагчыма самастойна выехаць. Адзіны спосаб — падарожнічаць з гасцявой сям'ёй, а гэта няёмка.Трэці фактар — узрост і колькасць дзяцей. З трыма я б не справілася, з малымі — таксама. Шукала сям'ю, дзе дзеці ўжо маглі размаўляць і паклапаціцца аб сваёй гігіене.
Усё склалася ідэальна: Ганна адправілася да сям'і немцаў з дочкамі шасці і сямі гадоў. Жывуць яны ў Вольфсбургу — невялікім горадзе побач з Гамбургам і Магдэбургам з выдатнымі транспартнымі зносінамі. Усе выдаткі, звязаныя з пераездам, Ганна аплачвала сама: 75 еўра за візу і каля 100 еўра за квіткі. Па прыездзе Ганне падарылі буклет ад мясцовага муніцыпалітэта — у ім быў набор бясплатных квіткоў у музеі, тэатр і іншыя месцы ў горадзе.

«Табе могуць крычаць „Пайшла прэч!“»

Перад працай з Au-Pair заключаецца кантракт з умовамі працы. Афіцыйна ўдзельнік праграмы працуе не больш за 30 гадзін у тыдзень: даглядае дзяцей і дапамагае па хаце. Гэта прапісваецца ў кантракце, але ўсё залежыць ад дамоўленасці з сям'ёй.
— Лічу, мне пашанцавала, таму што недзе яшчэ і прыбіраюць у доме. У мяне такога няма. За паўгода я толькі пару разоў працавала да позняга вечара, звычайна вызваляюся каля сямі. Вольнага часу шмат, і для мяне гэта галоўны плюс праграмы. Пасля доўгіх гадоў суцэльнай вучобы і працы 24/7 у мяне нарэшце ёсць час на сябе.
Вось як выглядае тыповы дзень Ганны: яна прачынаецца ў 6:30, збірае і адводзіць у школу дзяцей, потым гуляе з гаспадарскім сабакам. Пасля 16:00 трэба завесці дзяцей дадому, пагуляць з імі, а ўвечары — пакласці спаць.
Праз месяц жыцця ў сям'і дзяўчыну чакала непрыемнае адкрыццё. Калі дзеці прывыклі да яе, пачалі капрызіць і лаяцца:

— Іх бацькі хацелі, каб я стала дзяўчынкам як старэйшая сястра. Але я для іх хутчэй як прыслуга: яны часта загадваюць «Падай» ці «Зрабі», не разумеюць, чаму я прашу іх аб ветлівасці ці адмаўляю ў нечым.Калі іх адчытваеш, яны ўступаюць у сварку і пачынаюць крычаць — не толькі на мяне, але і на бацькоў. Такога я не чакала — думала, лёгка наладжу кантакт з дзецьмі. Настаўніцкі досвед таксама не дапамог. Так, у школе дзяцей шмат, але там ёсць арганізаванасць і рамкі. А дома паводзіны дзяцей мяняюцца.

Колькі атрымлівае і марнуе ўдзельнік праграмы

У месяц Ганна атрымлівае 280 еўра кішэнных грошай — больш крыніц даходу ў яе няма. Гэтая сума не пераглядалася з дакавідных часоў, а 280 еўра ў Германіі ў 2017 і 2023 годзе — гэта зусім розныя сумы. На думку Ганны, з папраўкай на цяперашнія цэны ідэальная сума чаявых для Au-pair — у раёне 500 еўра. Тут варта абмовіцца: нават з такімі чаявымі сям'я, якая прымае, сур'ёзна эканоміла б на паслугах няні. Яе праца ў Германіі каштуе ў сярэднім 10 еўра ў гадзіну — гэта значыць мінімум 1600 еўра ў месяц.
Чаявыя Ганна імкнецца не расходаваць поўнасцю. З абавязковых марнаванняў — 15 еўра на аплату тэлефона, 4 еўра на абслугоўванне банкаўскай карткі і каля 10-15 еўра на касметычныя і бытавыя сродкі. Рэшту 240 еўра дзяўчына планавала расходаваць на падарожжы. Перашкодзілі цэны на транспарт — за некалькі гадоў яны «ўзляцелі да нябёсаў».
— Білет у Гамбург і назад каштуе 50 еўра. Сярэдні кошт абеду — 15 еўра. Калі ехаць на пару дзён, трэба закласці мінімум 25 еўра на хостэл. Разам: 100-150 еўра за выходныя. У Берлін яшчэ даражэй: 80 еўра за білеты ў абодва бакі, 30 еўра на хостэл, за два дні выйдзе расходаў на 200 еўра. Можна зэканоміць, калі ездзіць з гасцявой сям'ёй. Спачатку я так і рабіла, а цяпер згаджаюся ўсё радзей — выкарыстоўваю магчымасць пабыць дома без дзяцей. А свае тыднёвыя вакацыі ў Чэхіі на Каляды я аплаціла са зберажэнняў, якія прывезла з Беларусі.
Гасцявая сям'я аплачвае ежу, праязны па горадзе — 87 еўра ў месяц — і моўныя курсы. На іх штомесяц выдзяляецца 50 еўра. Гэты бюджэт несупастаўляльны з цяперашнімі коштамі ў Нямеччыне, кажа Ганна.
— Мае бюджэтныя курсы абышліся ў 280 еўра за чатыры месяцы. Я прапаноўвала кампенсаваць кошт, але гэта сям'я без праблем аплаціла ўсю суму. Пашанцавала.

Цяжкасці адаптацыі

Ганна заўсёды была камунікабельнай, да таго ж вучылася за мяжой. Таму і не падазравала, што ў новым доме могуць узнікнуць праблемы з адаптацыяй. Першы час усё ішло добра, але калі лёг флёр першых уражанняў, стала цяжка.
— Au-pair не жыве асобна, яна займае пакой у чужым доме. Даводзіцца абвыкнуць да чужога ўкладу жыцця, банальна да сілкавання. Сям'я не падладжваецца пад твой узровень мовы - як хочаш, так і размаўляй. Таму ехаць з мінімальнымі ведамі мовы нерэальна.
Але мы і не маем зносіны як сябры. Гасцявая сям'я не стане табе роднай. Нашыя зносіны — асабліва працоўныя, не вельмі частыя. А болей тут нікога няма. Я спадзявалася знайсці сяброў на курсах нямецкай, але прыдатныя здолела знайсці толькі ў анлайн-фармаце.
У выніку складваецца непрыемная сітуацыя, тлумачыць Ганна. Кола зносін Au-pair абмяжоўваецца гасцявой сям'ёй, калі здараецца праблема, то ты застаешся з ёй сам-насам. Пасля першага месяца ў Германіі Ганна адчула вострую адзіноту.
— Ратавалі толькі моўныя курсы, дзе я так ці інакш мела зносіны з людзьмі, і акаўнт на TikTok — я завяла яго, каб паказваць жыццё Au-pair.

"Ад гэтай праграмы не атрымліваеш таго, чаго чакаеш"

Калі Ганна рыхтавалася да паездкі, не раз чула пра мінусы праграмы, якія потым адчула на сабе. Але на энтузіязме проста не ўспрымала інфармацыю, прызнаецца дзяўчына, а зараз яна б нікому не раіла гэтую праграму. Паводле яе слоў, ёсць некалькі мэт, за якімі едуць па праграме Au-pair, і ні адна з іх не выконваецца.
— Мэта першая — вывучыць мову. Здаецца, што ты будзеш жыць у асяроддзі, вучыць мову на курсах і давядзеш веды да дасканаласці. Але моўнае асяроддзе Au-pair — гэта дзеці. Яны гавораць з памылкамі, перакручваюць словы і выкарыстоўваюць вельмі простыя фразы, якія дарослым не патрэбныя. Мова паляпшаецца толькі дзякуючы курсам. А іх можна праходзіць і дома.
Мэта другая — зразумець культуру. Але, зноў жа, Au-pair абмежавана гасцявой сям'ёй. Якую выснову аб краіне ў цэлым можна зрабіць па адной-адзінай сям'і? У сацсетках нават крыўдзяцца, калі глядзяць мае ролікі: маўляў, я кажу няпраўду. А я проста расказваю, як усё ўладкавана ў людзей, да якіх я прыехала.
З вандроўкамі для Au-pair таксама ёсць цяжкасці. Можа не хапаць грошай, можа не быць транспарту і банальна не хапаць часу — бо графік Au-pair цалкам залежыць ад сям'і.
— Я згодна, што падарожжа ў Еўропу з Беларусі каштуе ў некалькі разоў даражэй. Але чаявых на актыўныя паездкі не хапае. Калі ваша мэта — паглядзець краіну, то выберыце іншую праграму. Бяспека Au-pair таксама выклікае пытанні. Кантракт з сям'ёй, якая прымае, не мае юрыдычнай сілы. Калі прыезджы раптам з'едзе з сям'і, з ім ніхто нічога не зробіць. І наадварот, калі сям'я выганіць Au-pair, яе не чакаюць ніякія штрафы.
— Асабіста знаёмая з Au-pair, якіх выганялі з дому і адразу ж знаходзілі іншую няню. І іх ніхто не караў, а чалавеку даводзілася шукаць сабе жыллё ў чужой краіне без грошай. Калі ты не зладзіў з прымаючай сям'ёй, адзінае выйсце — спадзявацца на пасольства. Так што з гэтага пункта гледжання праграма сапраўды не дапрацаваная.

"Упэўнена на 99%, што вярнуся дадому"

Яшчэ адна прычына для паездкі Au-pair — застацца ў новай краіне назаўжды. Па словах Ганны, за гады нават склалася класічная схема: спачатку прыехаць як Au-pair, затым на год стаць сацыяльным валанцёрам, а потым паступіць у Studienkolleg — нешта сярэдняе паміж школай і ўніверсітэтам. Студэнт адначасова і вучыцца, і працуе за грошы.
— Калі ёсць нават невялікае жаданне застацца, гэта зрабіць нескладана. Я б раіла адразу пачынаць з валанцёрскай праграмы. Так можна адразу патрапіць у разнастайнае нямецкае і дарослае асяроддзе. Грошай плацяць больш, а жывеш ты асобна.
Разумею тых, хто жадае застацца ў Нямеччыне. Я бачу, што пенсіянеры тут жывуць у дастатку. Напрыклад, бабуля і дзядуля ў маёй гасцявой сям'і працавалі інжынерам і настаўнікам пачатковых класаў, і для іх не праблема патраціць 500 еўра з пенсіі на пуцёўку ў іншую краіну.
Сама Ганна вырашыла пасля заканчэння праграмы вяртацца дадому. Яна дапускае, што з перспектывай на будучыню ёй было б лепш застацца ў Нямеччыне. Але пакуль гэта здаецца ёй пагоняй за не сваёй марай з незразумелай мэтай. Ганна прызнаецца: не думала, што думка аб пераездзе будзе так біць па самаацэнцы і амбіцыям.
— Іміграцыя альбо гартуе, альбо саслабляе, і я гэта адчула на сабе.

Калі я пераеду, давядзецца пачаць усё з нуля. Пайсці ў студэнцтва з яго недахопам грошай, бяссоннымі начамі і нявызначанасцю ў жыцці. Паступаць ва ўніверсітэт? У мяне няма ўяўлення, на што я б гатова была патраціць яшчэ пяць гадоў. А вучыцца без мэты — навошта?
У Беларусі ўсё інакш: я ведаю, як і кім мне працаваць, што такое самастойнае жыццё, незалежнасць і нядрэнны заробак. Хутчэй за ўсё, я з'еду назад. Так, гэта будзе крок назад, але, магчыма, толькі ён і дазволіць мне зрабіць некалькі крокаў уперад.