Імпартазамяшчэння не будзе — праядзім усё

Алілуя! На носе снежань, і міністры фінансаў Беларусі і Расіі падпісалі міжурадавае пагадненне аб выдаткаванні Беларусі крэдыту на імпартазамяшчэнне, размовы пра які ішлі з вясны. Цяпер засталося паглядзець, як гэтыя грошы мы асвоім.

bcad683d32f9af9fec67b51f9c102243_scaled.jpg


Усяго Беларусі выдзеляць 105 млрд расійскіх рублёў. Пагадненне прадугледжвае, што імпартазамяшчальныя кааперацыйныя праекты будуць рэалізоўвацца на тэрыторыі Беларусі. Бакі пацвердзілі гатоўнасць пачаць фінансаванне 12 праектаў.

Усяго ўзгоднена 14 праектаў на суму 1,5 млрд долараў. Сем з іх на суму 330 млн долараў будуць запушчаны да канца года. Чакаецца, што будзе наладжана вытворчасць мікраэлектронікі, падшыпнікаў вялікага радыуса і святлатэхнікі, а таксама іншых камплектуючых. Крэдытаваць праекты будуць «Беларусбанк» і «Банк развіцця» на сродкі Расіі.

Заслону таямніцы па адным з такіх праектаў прыадчыніў прэм'ер Беларусі Раман Галоўчанка. З ягоных слоў, першым прадпрыемствам, якое атрымае грошы, стане «Гомсельмаш».

«Гомсельмаш, хутчэй за ўсё, будзе першым праектам, які рэальна пачне працаваць у рамках, ну ці мадэрнізацыя тэхнічная, перааснашчэнне якога пачнецца ў рамках вось тых крэдытных рэсурсаў... Ну вось сёння я паставіў задачу, каб бізнес-план «Гомсельмаша» і адпаведны пашпарт былі завершаны да канца года, і мы маглі пачаць выбарку рэсурсаў», — сказаў ён.

Паводле яго слоў, праект звязаны са складанымі тэхнічнымі вузламі для сельскагаспадарчай тэхнікі, імпарт якіх ад сусветных вытворцаў цяпер немагчымы. «Гэта такія важныя вузлы, як рэдуктары, бартавыя скрынкі перадач, гэта значыць складаныя тэхнічныя вузлы. І зараз мы каля 50-60 вырабаў, ну камплектаў, так іх назавём, у месяц накіроўваем у Растоў, расійскаму вытворцу, але стаіць задача павялічыць гэты выпуск. Як вось дырэктар дакладваў, што выйдзе на 200-300 такіх камплектаў, але задача павялічыць у разы вытворчасць іх, у тым ліку як для ўласных патрэб, так і для патрэб расійскага вытворцы», — сказаў прэм'ер.

Адразу ж узнікаюць пытанні. Першае: з якіх часоў рэдуктар стаў «складаным тэхнічным вузлом»? Другое: калі Галоўчанка «сёння паставіў задачу» па бізнес-плане, значыць, раней на прадпрыемстве на гэты «імпартазамяшчальны крэдыт» не разлічвалі і дакументы не падрыхтоўвалі. То-бок грошы з'явіліся — трэба асвоіць. Трэцяе пытанне: а 60 «вырабаў» у месяц — гэта дакладна ўзровень «Гомсельмаша»?

Наогул, «Гомсельмаш» — гэта яскравы прыклад кіравання «моцных гаспадарнікаў». Прадпрыемства, якое раней «з нуля», з этапу распрацоўкі і да канчатковага прадукту стварала свае камбайны, цяпер гандлюе «камплектамі». Разнастайныя «мадэрнізацыі», стварэнне «холдынгаў» і іншыя мерапрыемствы прывялі да хранічнай стратнасці некалі моцнай і перспектыўнай вытворчасці.

У 2020 годзе Лукашэнка наведаў «Гомсельмаш» і вельмі хваліў кіраўніцтва прадпрыемства за тое, што яны, маўляў, скарацілі складскія запасы на траціну, павялічылі экспарт амаль на 20%, абяцаў «Гомсельмашу» ўсялякую падтрымку і іншае, як ён любіць абяцаць. Аднак у тым жа 2020-м чыстая страта прадпрыемства перавысіла 407 млн рублёў (годам раней было толькі мінус 31,4 млн).

Думаю, нікому не трэба тлумачыць, што атрымліваецца па факце. Па факце, гэтае зніжэнне складскіх запасаў і рост экспарту, пра якія хваліліся Лукашэнку, адбываліся з-за таго, што прадпрыемства прадавала прадукцыю ніжэй за сабекошт. Адсюль і велічэзныя чыстыя страты. Але галоўнае — «паказчыкі» Лукашэнку давялі, і «зняцця галоў» не адбылося.

І яшчэ пытанне, якім будзе імпартазамяшчэнне на «Гомсельмашы». Сёлета гомельскія выданні звярнулі ўвагу, што прадпрыемства прадае патрыманыя камбайны. Завод, які займаецца вытворчасцю камбайнаў, прадае патрыманыя камбайны — гэта, падаецца, цікавы нюанс. Аднак фішка ў тым, што гэта былі камбайны кітайскай вытворчасці з налепленымі на іх лагатыпамі беларускага машынабудаўніка «Palesse».

Купіць у кітайцаў і прадаць у Растоў — можа быць, гэта і ёсць «імпартазамяшчэнне па-беларуску»? Але ў любым выпадку, гэты факт паказвае, як у Беларусі будуць працаваць імпартазамяшчальныя праекты.

Так, прадпрыемства можна аздаравіць і вывесці ў рэальныя «флагманы эканомікі». Але як быць з іншымі рашэннямі тых самых «моцных гаспадарнікаў», якія проста не дазволяць гэта зрабіць?

Мінгарвыканкам адмяніў у сталіцы сельскагаспадарчыя кірмашы выхаднога дня. Гаворка ідзе аб кірмашах, якія павінны былі адбыцца ў бліжэйшыя выхадныя 19 і 20 лістапада. Рашэнне не праводзіць іх гарадскія ўлады патлумачылі халодным надвор'ем: продаж гародніны і садавіны на адкрытым паветры не дазваляецца пры тэмпературы 0 градусаў і ніжэй, а ў суботу ў Беларусі сіноптыкі абяцалі ад 2 да 7 градусаў марозу.

Але ці толькі надвор'ем абумоўлена адмена кірмашоў? Ці проста ніхто не захацеў у іх удзельнічаць у якасці прадаўцоў, паколькі прадаўцы да гэтага часу не ведаюць, па якім кошце прадаваць сваю прадукцыю? Бо пастанову «цэны, стой, раз-два!» ніхто не адмяняў. А на кірмашах, як правіла, прадукцыя прадаецца са зніжкай, а грошы зарабляюцца за кошт аб'ёму прададзенага. І калі ты цяпер на кірмашы заявіш зніжаную цану прадукцыі, то потым яе ўжо не павысіш. Давядзецца і далей мучыцца са «зніжкавай» цаной.

Дый каму прадаваць? Тэмпы падзення рэальных даходаў насельніцтва працягваюць павялічвацца, і за студзень — верасень яны знізіліся на 3,8% у параўнанні з аналагічным перыядам мінулага года.

Праўда, урад задумаўся аб тым, каб з 1 студзеня зноў павысіць мінімальную зарплату — да 554 рублёў. Калі будзе ўсталяваны такі памер «мінімалкі», то яна вырасце ў параўнанні з 1 студзеня 2022 года на 21,2%, або на 97 рублёў.

Пры гэтым у параўнанні з цяперашняй мінімальнай зарплатай павышэнне складзе 70,83 рубля. Мінпрацы ўжо некалькі разоў індэксавала «мінімалку» з-за высокай інфляцыі.

Афіцыйна пастанова ўрада, якая ўстанаўлівае памер нарматыву заробку на 2023 год, яшчэ не прынятая. І не дзіўна, бо павышэнне «мінімалкі» на 20% у той час, як ВУП краіны знізіўся на 4,7% — гэта цалкам не эканамічнае рашэнне. Бо не можа быць павышэння аплаты працы, калі падае вытворчасць гэтай працы.

Таму ў тое, што «імпартазамяшчальныя грошы» пойдуць не на імпартазамяшчэнне, а на павелічэнне заробку, верыцца больш, чым у нейкія там праекты і бізнес-планы, якія, як сказаў сам Раман Галоўчанка, яшчэ нават не распрацаваны.