Якіх прадпрымальнікаў не хапае Беларусі?

Эксперты ўпэўнены — колькасць прадпрымальнікаў не вызначае ўзровень эканамічнага росту краіны. Трэба стварыць такія ўмовы, каб людзі адкрывалі свой бізнэс не па неабходнасці, а па прычыне адкрытых магчымасцяў.

Па дадзеных МВФ, дададзены кошт на аднаго занятага і прыбытковасць на ўкладзены капітал значна адстаюць у беларускім дзяржсектары ад адпаведных паказчыкаў у прыватным сектары. Таксама прыватны сектар у апошні час з’яўляецца чыстым наймальнікам, у той час як дзяржаўны ў большай ступені скарачае работнікаў. Пры гэтым, як гаворыцца ў справаздачах МВФ, прыватнік больш успрымальны да зменаў у эканамічнай сітуацыі ў краіне.
На праведзеным BEROC семінары аб структурных выкліках росту эканомікі, старшы навуковы супрацоўнік Радзівон Марозаў таксама спаслаўся на словы прэм’ер-міністра Сяргея Румаса, які заяўляў, што прадукцыйнасць працы ў дзяржаўным сектары ў 1,5 разы ніжэй, чым у прыватным.

Колькасць прадпрымальнікаў — не самамэта

У сваю чаргу эксперт BEROC распавёў аб гіпотэзе, якая з’явілася яшчэ ў мінулым стагоддзі. Згодна з ёй, колькасць прадпрымальнікаў на колькасць жыхароў краіны залежыць ад узроўню эканамічнага развіцця краіны.
«Вопыт паказаў, што ў найменш развітых краінах прадпрымальнікамі становяцца хутчэй па неабходнасці, а ў краінах, якія дасягнулі росту за кошт інавацый, колькасць прадпрымальнікаў, як самазанятасці, так і кампаній, заўсёды паказвала рост. І тут вымалёўваецца прамая сувязь з эканамічным развіццём, паколькі прадпрымальнік дзейнічае з-за пэўных магчымасцяў», — заўважыў эксперт.
Радзівон Марозаў падкрэсліў, што няправільна ставіць мэту — павялічыць колькасць прадпрымальнікаў у краіне. Паводле яго слоў, гэта проста адзін з паказчыкаў маніторынгу, які можа нам казаць пра тое, на якой стадыі развіцця знаходзіцца прадпрымальніцтва.
«Прывяду прыклад. Калі мы паглядзім на працэнт беларусаў, уцягнутых у стварэнне бізнесу, і тэмпы росту ВУП за тры гады, то ніякай сувязі мы ў прынцыпе не ўбачым», — звярнуў увагу эксперт.
Пры гэтым сувязь ВУП і такога паказчыка як тэхналагічнасць прадпрыемстваў больш відавочная. Да прыкладу, чым больш у нас насельніцтва ўцягнута ў сярэдні высокатэхналагічны бізнес, тым больш высокі ўзровень ВУП мы можам чакаць, лічыць Радзівон Марозаў.
Таму, на яго думку, развіваючы прадпрымальніцтва ў краіне, правільней было б казаць не пра колькасць, а пра якасць.

Не хапае навучання бізнэсу ў школах

Радзівон Марозаў таксама распавёў аб выніках сумеснага даследавання BEROC з Міжнароднай фінансавай карпарацыяй, у рамках якога быў сфармаваны пул з 36 нацыянальных экспертаў. Яны ацэньвалі ўзровень умоў для вядзення прадпрымальніцтва і важнасць гэтых умоў.
Па словах даследчыка, самым важным эксперты палічылі для развіцця прадпрымальніцтва ў Беларусі навучанне вядзення бізнесу на ўзроўні школ і універсітэтаў і ў рамках дадатковай адукацыі. Таксама, на іх погляд, з навучаннем прадпрымальніцтву ў школах, у Беларусі ёсць вялікія праблемы. Акрамя гэтага, традыцыйна хворай тэмай для прадпрымальнікаў яны назвалі доступ да фінансаў.

Як і каго падтрымліваць?

Радзівон Марозаў упэўнены, што кажучы аб падтрымцы прадпрымальніцтва, усе павінны перш за ўсё разумець, што прыватны сектар шматаблічны.
«Ёсць прадпрымальнікі ў сілу неабходнасці і прадпрымальнікі ў сілу магчымасці, — адзначыў ён. — Трэба ўлічваць тыя фактары, якія вызначаюць прадпрымальніцкія памкненні людзей».
Эксперт звярнуў увагу, што матывы людзей, якія вызваляюцца ў выніку скарачэння работнікаў на дзяржпрадпрыемствах і ідуць у прадпрымальнікі, і матывы, да прыкладу, айцішнікаў, якія зарабляюць 2 тыс. даляраў і хочуць зарабіць мільён, стварыўшы сваю кампанію, зусім розныя. Таму і інструменты падтрымкі іх павінны быць розныя.
«Розныя бізнэсы, няхай гэта будзе самазанятасці або жаночае прадпрымальніцтва, або экспартаарыентаваны бізнес, павінны падтрымлівацца па-рознаму. У залежнасці ад мэтаў, якія ставіць дзяржава, а таксама ў залежнасці ад узроўню развіцця краіны», —сказаў на заканчэнне Радзівон Марозаў.
Паводле ej.by