Паслязаўтра сілавікі змогуць імгненна заблакаваць ледзь не кожны грашовы перавод

З 1 сакавіка сілавікі атрымаюць кругласутачны супердоступ да плацяжоў беларусаў.  Ці не будзе гэта парушэннем банкаўскай таямніцы, разбіралася «Люстэрка».

З 1 сакавіка сілавікі атрымаюць кругласутачны супердоступ да плацяжоў беларусаў. Як тлумачылі раней у Нацбанку, з 1 сакавіка банкі павінны ўкараніць спецыяльныя сістэмы праверкі, якія будуць знаходзіць падазроныя грашовыя пераводы. Гэтыя звесткі будуць перадаваць у спецыяльную базу, да якой будзе кругласутачны доступ у сілавікоў. Калі нейкі плацёж або грашовы перавод здасца ім падазроным, то яны змогуць яго заблакаваць на тэрмін да 10 дзён.

Аляксандр Лукашэнка ў жніўні 2023 года падпісаў указ аб мерах па супрацьдзеянні несанкцыянаваным плацежным аперацыям. Дзякуючы гэтаму дакументу з 1 сакавіка гэтага года сілавікі атрымаюць супердоступ да інфармацыі аб плацяжах беларусаў і змогуць блакаваць грашовыя пераводы, якія ім здадуцца падазронымі. Чыноўнікі аргументуюць новаўвядзенне барацьбой з ашуканцамі.

Хто з сілавікоў атрымае доступ да плацяжоў і што яны змогуць зрабіць

Такі доступ да плацяжоў беларусаў будзе ў супрацоўнікаў пракуратуры, дзяржбяспекі, унутраных спраў, Следчага камітэта і Аператыўна-аналітычнага цэнтра. Па іх патрабаванню банкі змогуць прыпыняць на тэрмін да 10 сутак аперацыі па рахунку, укладу, электроннаму кашальку, калі ў праваахоўнікаў будуць даныя (ці толькі падазрэнні) аб «супрацьпраўных дзеяннях». Прасцей кажучы, нават калі сілавікам падасца, што па рахунку маглі быць здзейсненыя нейкія парушэнні, яны змогуць яго заблакаваць на тэрмін да 10 дзён.

Узаемадзеянне банкаў і сілавікоў будзе праходзіць праз аўтаматызаваную сістэму апрацоўкі інцыдэнтаў (АСАІ). Гэта новая база даных, якую маюць намер запусціць з сакавіка 2024 года. У яе будуць уключаць інфармацыю аб несанкцыянаваных плацежных аперацыях і спробах іх здзяйснення.

«Інфармацыя аб інцыдэнтах і парушэннях бяспекі ў сферы абароны інфармацыі будзе прадастаўляцца з дапамогай аўтаматызаванай сістэмы апрацоўкі інцыдэнтаў (АСАІ) у рэжыме 24/7, — удакладнялі раней у Нацбанку. — У рамках гэтай аўтаматызаванай сістэмы Нацбанк арганізуе інфармацыйнае ўзаемадзеянне паміж пастаўшчыкамі плацежных паслуг і праваахоўнымі органамі па абмене інфармацыяй аб несанкцыянаваных плацежных аперацыях».

У снежні 2023 года Нацбанк удакладніў крытэрыі, па якіх банкі могуць адмовіць у адпраўцы сродкаў. Новаўвядзенне датычыцца ў тым ліку электронных грошай. Змены запрацуюць з 1 сакавіка 2024 года.

Сярод іншага рэгулятар прапісаў некалькі крытэраў, па якіх банкі змогуць адмаўляць у правядзенні пераводаў. Да прыкладу, калі кліент будзе здзяйсняць нетыповы для сябе пераклад. Дапусцім, звычайна ён адпраўляў грошы ў пэўны дзень тыдня або карыстаўся для гэтага адным і тым жа прыладай, а цяпер абраў іншы дзень або девайс, гэта і можа стаць падставай для адмовы.

А раней сілавікі хіба не маглі блакаваць плацяжы?

Маглі, але для гэтага патрабавалася больш часу і дзеянняў.

Як тлумачаць у МУС, падпісаны ў жніўні 2023 года ўказ Аляксандрам Лукашэнкам уводзіць магчымасць маментальна прыпыняць расходныя аперацый па ўсіх рахунках. Як удакладнялі раней у ведамстве, рашэнне аб гэтым будзе прымаць кіраўніцтва МУС на падставе матэрыялаў АСАІ. Адначасова інфармацыя можа стаць падставай для ўзбуджэння крымінальнай справы.

А ці не будзе гэта парушэннем банкаўскай таямніцы?

Ва ўказе Аляксандра Лукашэнкі гаворыцца, што падобнае прадастаўленне інфармацыі сілавікам не будзе лічыцца парушэннем банкаўскай таямніцы.

Банкіры і сілавікі абмяркоўваюць, як будуць сумесна працаваць. Фінустановы павінны стварыць спецыялізаваныя падраздзяленні па супрацьдзеянні несанкцыянаваным плацежным аперацыях. 

Што навіна азначае для беларусаў?

У банкаў будзе больш падстаў адмаўляць у грашовых пераводах. Пры гэтым сілавікі — Генпракуратура, КДК, СК і МУС, па ўсёй бачнасці, змогуць уплываць на падобныя рашэнні фінустановаў.

Дапусцім, чалавека або кампанію ўключаць у АСАІ, як таго, хто здзяйсняе падазроныя плацяжы. У такім выпадку пытанні могуць узнікнуць з іншымі пераводамі, таму што банк будзе мець права адмовіць у адпраўцы грошай з-за інфармацыі з АСАІ.