Што адбываецца з рэнтабельнасцю беларускай эканомікі?
Валавы ўнутраны прадукт Беларусі расце, але сабекошты ў прамысловасці павышаюцца, стратнасць заводаў расце, а некаторыя сферы ўвогуле працуюць у «мінус». Рэнтабельнасць беларускай эканомікі прааналізавала Анастасія Гурына для «Беларусы і рынак».
Вынікі першага месяца 2024 года паказваюць, што фінансавае становішча кампаній працягвае пагаршацца. Паводле звестак Белстата, чысты прыбытак у цэлым па краіне абваліўся на 33,6% у параўнанні са студзенем мінулага года.
Праца прадпрыемстваў стала менш рэнтабельная — усяго 5,6% у сярэднім, тады як год таму было 7,7%, а ў 2022 годзе — 8,5%.
Стратных арганізацый стала больш, а іх доля сярод усіх прадпрыемстваў краіны дасягнула 20,7% (у студзені — 2023 такіх было 19,2%). Сума чыстай страты за студзень дасягнула 794 млн рублёў, падскочыўшы за год на 75%.
Беларускія прадпрыемствы нарасцілі даўгі: крэдыторская запазычанасць вырасла на 16% у параўнанні са студзенем мінулага года, на 1 лютага яна склала больш за 77 млрд рублёў. Контрагенты беларусаў таксама не спяшаюцца плаціць: дэбіторка вырасла на 9,5%, склаўшы 65,8 млрд руб.
Збольшага грашовыя праблемы беларускіх прадпрыемстваў тлумачацца тым, што іх праца стала больш затратнай: сабекошт выпускаемай прадукцыі за год вырас 18,4%. Магчыма, кампаніям даводзіцца выдаткоўваць вялікія грошы на заробкі работнікам, якія выраслі ў намінале на 16,7% у 2023 годзе.
Глядзіце таксама
Дзе кашалькі схуднелі мацней за ўсё?
Прамысловасць у першыя месяцы года працягвае нарошчваць вал і штурхаць наперад ВУП краіны. Аднак такі поспех апынуўся не бясплатным і моцна падарваў фінансы прадпрыемстваў: чысты прыбытак абваліўся на 38%, рэнтабельнасць продажаў апусцілася да 6,9% (год таму была 9,4%).
Стратных прамысловых прадпрыемстваў стала болей на 11,5%, а іх удзельная вага дасягнула 23,4%. Аднак найбольш уражлівую дынаміку паказала сума чыстай страты — яна ў параўнанні са студзенем мінулага года вырасла ў два разы.
Праца прамысловых прадпрыемстваў апынулася асабліва затратнай: сабекошт іх прадукцыі вырас больш, чым у сярэднім па эканоміцы — на 20%.
У сельскай гаспадарцы таксама адбыўся абвал чыстага прыбытку — на 33,5% у параўнанні са студзенем — 2023. За год многія прадпрыемствы сышлі ў "мінус" — колькасць стратных узрасла на палову. Калі не ўлічваць дзяржпадтрымку, то страты церпяць палова ўсіх аграрыяў.
Глядзіце таксама
Транспарт і гандаль ледзь зводзяць канцы з канцамі
Больш суму з усіх іншых галін выклікае транспартная, якой і ў мінулым годзе было нялёгка, а ў гэтым — сітуацыя набліжаецца да крызіснай.
У студзені транспартнікі спрацавалі ў страту (мінус 69 млн рублёў). Хоць у тым жа месяцы мінулага года яшчэ ўдавалася атрымаць невялікую прыбытак (24 млн). Рэнтабельнасць продажаў сціснулася да 2,3% (год таму была 4,3%). Тут у мінус працуюць 30% усіх кампаній, а сума іх страт за год падскочыла ў тры разы.
Што тычыцца беларускага гандлю, то ў студзені ён стаў амаль нерэнтабельным: паказчык ужаўся да 0,7%, хоць яшчэ год таму ўдавалася атрымаць 2,5% рэнтабельнасці. Стратнымі з'яўляюцца 33,6% кампаній галіны, а сума іх страт за год вырасла на 36%.
Глядзіце таксама
Па стане на 1 лютага гандаль пратэрмінаваў 1 млрд сваіх даўгоў, павялічыўшы за год гэтую суму на 70%. Пры гэтым пратэрмінаваная запазычанасць па падатках вырасла ў 2,5 разы, а за паліўна-энергетычныя рэсурсы — у 19 разоў! Сабекошт паслуг гандлю павялічыўся на 16%.
Нагадаем, з кастрычніка 2022 года ў Беларусі дзейнічае дзяржаўнае стрымліванне цэн – з гэтага моманту паказчыкі ў галіне бесперапынна зніжаюцца.
Каму стала добра жыць?
Карыстаючыся разагрэвам «інвестыцыйнага цыклу», у краіне пачала ажываць будаўнічая галіна. Тут чысты прыбытак вырас у 2,3 разы, рэнтабельнасць продажаў дасягнула 8,2% (год таму яна была роўная 5,7%). У галіне стала менш стратных прадпрыемстваў, хоць іх доля ўсё яшчэ вялікая — 23%.
Сфера інфармацыі і сувязі, нягледзячы на скарачэнне свайго маштабу, фінансава цалкам здаровая: яе чысты прыбытак за год вырас на 16,2% пасля скарачэння ў 2023 годзе на 3,9%. Рэнтабельнасць, хоць крыху скарацілася, усё яшчэ складае 19,7%.