У Беларусі растуць дэпазіты ў банках. Але гэта не той рост, якога б жадалася
Наконт статыстыкі тэрміновых дэпазітаў насельніцтва і бізнесу ў Беларусі чыноўнікі і незалежныя аналітыкі кажуць, падавалася б, узаемавыключальныя рэчы. Першыя адзначаюць рост тэрміновых дэпазітаў у беларускіх рублях і робяць выснову аб аднаўленні даверу да банкаўскай сістэмы. Другія звяртаюць увагу на якасць тэрміновых дэпазітаў, якая «не вельмі». Хто мае рацыю?
Спачатку трохі лічбаў. За студзень-жнівень тэрміновыя дэпазіты ў беларускіх банках павялічыліся на 1,8 млрд рублёў, або на 20%. У тым ліку тэрміновыя дэпазіты насельніцтва выраслі на 933 млн (+23%), а тэрміновыя дэпазіты юрыдычных асоб — на 852 млн (+17%). Рост дэпазітаў істотна апярэджвае інфляцыю, якая, паводле звестак Белстата, у жніўні склала 2,3%.
Такім чынам, нават з улікам таго, што стаўкі па тэрміновых дэпазітах вышэйшыя за інфляцыю (у юрыдычных асоб гэта 2-3%, а для насельніцтва 8-9%), можна казаць аб прыросце не толькі за кошт назапашаных працэнтаў, але і за кошт прыносу новых грошай у банкі.
Але пры гэтым сама колькасць укладчыкаў, прынамсі, з боку насельніцтва, скарачаецца. Значыць, рост адбываецца за кошт той часткі насельніцтва, якая і раней трымала сродкі ў рублях на рахунках у беларускіх банках.
Раней тэрміновыя дэпазіты бізнес і насельніцтва ў эканоміцы Беларусі падзялялі амаль пароўну, потым наперад вырваліся дэпазіты фізічных асоб. Цяпер захоўваецца панаванне дэпазітаў насельніцтва, але сітуацыя зноў рухаецца да звыклых прапорцый.
Цяпер пра якасць росту. Павелічэнне аб'ёму тэрміновых дэпазітаў ідзе галоўным чынам у намінальным выражэнні, гэта азначае — шмат у чым за кошт інфляцыі. У агульным аб'ёме сродкаў у эканоміцы за год абодва паказчыкі нават зніжаліся. Так, у жніўні 2023 года да жніўня 2022 года доля тэрміновых дэпазітаў насельніцтва скарацілася з 11,0% да 10,6% шырокай грашовай масы, а доля тэрміновых дэпазітаў бізнесу знізілася з 9,7% да 8,9%.
У той жа час шырокая грашовая маса за год павялічылася на 27%, а рост тэрміновых дэпазітаў склаў 20%.
З гэтага вынікае, што грашовая маса, якая рэзка запоўніла эканоміку за год, не стала асновай для ўстанаўлення доўгатэрміновых ашчадных паводзін насельніцтва і бізнесу. І першае, і другі аддалі перавагу трыманню сродкаў у «хуткіх грашах» — наяўных і сродках на бягучых рахунках.
З-за гэтага аб'ём наяўных вырас на 49%, а пераводных дэпазітаў — на 48%.
Што ў выніку: уклады насельніцтва і бізнесу ў нацыянальнай валюце сапраўды растуць. Але гэта не той рост, які кажа аб аднаўленні даверу да банкаўскай сістэмы або аб здароўі эканомікі.
Такім чынам, хутчэй маюць рацыю незалежныя эксперты, чым дзяржСМІ і чыноўнікі, высновы якіх грунтуюцца на тым, што ім хацелася б бачыць, а не на тым, што адбываецца ў рэчаіснасці.
Паводле «Нашы грошы»
Глядзіце таксама
