Выбару ўсё роўна няма. Чаму без рэформы пенсійнай сістэмы не абысціся?

Эксперты лічаць, што без новай рэформы не абыйсціся: калі мы застанемся на салідарнай пенсійнай сістэме, з часам яна будзе спажываць 100% нашых заробкаў.

Паводле апытання, праведзенага даследчым цэнтрам ІПМ, маючы адбыцца выхад на пенсію выклікае ў беларускіх грамадзян у цэлым негатыўныя эмоцыі, паколькі дзяржаўная пенсія, на думку рэспандэнтаў, не здольная забяспечыць нябедную старасць.
У прыватнасці, каля 90% насельніцтва ўпэўнена, што пенсіянеры ў асноўным не могуць сабе дазволіць куплю тавараў працяглага карыстання. Каля 80% лічаць, што ў пенсіянераў часта адсутнічае магчымасць набыць вопратку і абутак, а таксама аплаціць неабходнае ім лячэнне і лекі. Больш за 60% насельніцтва мяркуе, што ў пенсіянераў рэгулярна не хапае сродкаў на аплату камунальных паслуг. Іншымі словамі, большасць насельніцтва краіны лічыць, што пенсіянеры жывуць за мяжой беднасці.
Дарэчы, у Беларусі салідарная пенсійная сістэма, атрыманая ў спадчыну ад СССР. То бок, усе працоўныя адлічваюць у фонд сацыяльнай абароны (ФСАН) ўзносы, а затым з яго ж выплачваюцца пенсіі, дапамогі і інш. Накапіцельных пенсій у нас няма.
Як лічыць старшы навуковы супрацоўнік BEROC Леў Львоўскі, у нас наспелі вельмі сур'ёзныя праблемы з ФСАН. Як адзначыў эксперт, салідарная сістэма разлічана ў часе альбо на сур'ёзны рост насельніцтва альбо на сур'ёзны рост ВУП.
«Сутнасць салідарнай сістэмы ў тым, што сёння мы бярэм у двух маладых людзей па 10 рублёў і аддаём гэтыя 20 рублёў пажылому чалавеку, — патлумачыў ён на онлайн-дыскусіі ад Цэнтра новых ідэй. — Такая сістэма выдатна працуе, калі насельніцтва будзе падвойвацца ў кожным пакаленні. Калі ж насельніцтва перастае расці, як цяпер адбываецца ў Беларусі, і нават пачынае патроху змяншацца, то з кожнага новага пакалення нам трэба браць усё большы працэнтны даход, каб фінансаваць гэтую сістэму».
Гэта азначае, што мы будзем мець не толькі невялікія пенсіі, але і тое, што наша праца не будзе канкурэнтаздольнай ў параўнанні з іншымі краінамі, лічыць ён.
«Ужо цяпер мы аддаём вельмі вялікую частку нашых заробкаў у ФСАН. Калі нічога не зменіцца, то ўсё большая частка нашых заробкаў будзе сыходзіць на падсілкоўванне гэтай пенсійнай сістэмы», — сказаў Львоўскі.

Лепшая пенсійная сістэма — гэта змяшаная

Між тым, эксперт прапануе Беларусі скарыстацца вопытам іншых краін, якія дабіліся поспеху ў гэтым пытанні.
Як паказала практыка, самая паспяховая пенсійная сістэма — гэта змяшаная пенсійная сістэма, дзе нейкая частка з'яўляецца салідарнай, але большая частка назапашвальнай. У дадзеным выпадку грошы, якія вылічваюцца з заробку, не ідуць пенсіянерам, а адкладаюцца на асабістым спецыяльным накапляльным рахунку чалавека.
Леў Львоўскі звярнуў увагу на перавагі такой пенсійнай сістэмы, якія складаюцца ў тым, што яна не залежыць ад дэмаграфічнага развіцця краіны: усё роўна, колькі людзей будзе пражываць у краіне, калі чалавек выйдзе на пенсію.
«Таксама ў нас вельмі нізкая якасць зберажэнняў. Калі беларусы і маюць зберажэнні, то часцей за ўсё гэта азначае, што яны пераводзяць нацвалюту ў даляры, захоўваюць грошы пад матрацам альбо ў лепшым выпадку на дэпазіце банка», — распавёў эксперт.
Па словах эканаміста, тыя грошы, якія ляжаць пад матрацам, наогул не ўдзельнічаюць у эканоміцы, яны не працуюць і не з'яўляюцца інвестыцыямі. Тыя, якія ляжаць на дэпазіце ў банку, таксама выкарыстоўваюцца недастаткова эфектыўна.
«Тыя грошы, якія былі б на накапляльным рахунку, молі б дапамагчы ў фінансаванні фондавых біржаў стварэннем доўгіх грошай у эканоміцы», — адзначыў ён.

Як пачынаць рэформу?

Паўстае пытанне, як сёння трэба пачынаць рэформу ФСАН, каб некалькі пакаленняў пенсіянераў не засталіся без грошай?
«У першую чаргу, трэба ўводзіць назапашвальныя рахункі не ўсім. Трэба падзяліць асобна для кожнага чалавека, якая частка яго падаткаў будзе сыходзіць на назапашвальны рахунак, а якая ў нашу салідарную сістэму», — патлумачыў Леў Львоўскі.
«Чым маладзей чалавек, тым большы працэнт пенсіі будзе сыходзіць на назапашвальныя рахункі. І адпаведна 50-гадоваму чалавеку, які не паспеў назапасіць сродкі на накапляльным рахунку, трэба будзе выплачваць амаль усю пенсію як салідарную. Што датычна маладых людзей, якія толькі ўвайшлі на рынак працы, 80% іх адлічэнняў будзе ісці на назапашвальныя рахункі. Так неабходна рабіць, калі мы не зможам прыцягнуць нейкае сур'ёзнае знешняе фінансаванне», — дадаў ён.
Як растлумачыў Леў Львоўскі, у Беларусі ўсё роўна няма выбару: праводзіць пенсійную рэформу так ці інакш прыйдзецца.
«Праблема, звязаная з пенсійнай сістэмай, можа знікнуць толькі ў адным выпадку: калі раптам усё жанчыны Беларусі пачнуць нараджаць па тры дзіцяці, ну а гэта наўрад ці адбудзецца», — заўважыў эксперт.
«Калі мы застанемся на салідарнай сістэме, то яна будзе спажываць з часам 100% нашых заробкаў», — сказаў на заканчэнне Львоўскі.
Паводле ej.by