Заіка: Указанні Лукашэнкі па эканоміцы ў 2021 выкананы не будуць — ён так доўга не працягне

На нарадзе аб рабоце эканомікі ў 2020 годзе і праектах прагнозу развіцця краіны на 2021-ы Лукашэнка парадаваў новымі, прарыўнымі ідэямі, і такімі ж выдатнымі задачамі. Ацаніць іх myfin.by папрасіў кандыдата эканамічных навук, распрацоўніка праграмы «Стратэгія для Беларусі» Леаніда Заіку.

Што адбылося?

Галоўны чыноўнік краіны сабраў чарговую нараду, на якой былі агучаныя не толькі «вынікі» года адыходзячага, але і абмаляваныя «планы на будучыню», а дакладней на 2021 год.

«Мы вельмі бойка, вельмі хутка ажыццяўляем рознага роду прагнозы, прымаем рашэнні. Па ўсталяванай практыцы апошнія гады гэта не выконваем. Таму не будзем доўга размаўляць. Рашэнні будуць прынятыя, фармалізаваны ў законах і указах. Адсечкі ў паўгода, дзевяць месяцаў — па выніках года хто не выканаў, сыходзіць», — заявіў Лукашэнка.

Але крыху пазней зладзіў слухачам сеанс кагнітыўнага дысанансу. «Хачу перасцерагчы ўрад, губернатараў і ўсіх астатніх, хто будзе выконваць прынятыя рашэнні па сацыяльна-эканамічным развіцці: спасылацца на тое, што ў нас пандэмія і ўся эканоміка ў свеце спыненая і нам няма з кім працаваць і гандляваць — не прымаецца... Я патрабую толькі адно: у будучым годзе павінна быць станоўчая дынаміка па ўсіх напрамках», — гэта значыць, не цікавячыся меркаваннем «вертыкальшчыкаў» усіх узроўняў, уключаючы Саўмін, даў дакладнае заданне на «плюсавыя» паказчыкі.

Ён не спыніўся толькі на гэтых заявах, вырашыўшы яшчэ і з ростам цэн змагацца вербальным шляхам: «Трэба раз і назаўжды выпрацаваць механізм стрымлівання цэн па ўсіх напрамках і параметрах... Мы пра гэта нямала казалі, і ўжо на вопыце выпрацавалі практыку кантролю за цэнаўтварэннем, стрымліваннем інфляцыі».

Акрамя таго, Лукашэнка «намаляваў» (Нацбанк, Мінфін, Саўмін – «не пры справах») і бюджэт-2021: «Другі год запар прапануецца планаваць яго з дэфіцытам. З аднаго боку, назапашаныя пэўныя рэшткі прафіцыту бюджэту мінулых гадоў. З іншага — жыць на запасах доўга проста не атрымаецца. Што плануецца зрабіць, каб быў парадак у гэтым пытанні?» — рытарычна пытаўся ён.

Яшчэ адным пунктам праграмы стала праблема «разгону дармаедаў» — «Яшчэ раз хачу падкрэсліць на злобу дня: неадкладна на мясцовым узроўні (старшыням аблвыканкамаў перш за ўсё і Мінскаму гарвыканкаму) заняцца працаўладкаваннем беспрацоўных. Неадкладна паставіць на ўлік усіх дармаедаў, што боўтаюцца, і прымусіць іх працаваць», — запатрабаваў Лукашэнка.

Пуцін — не ўказ

Што азначаюць супрацьлеглыя па сэнсе ўказанні аб планах на наступны год? Леанід Заіка адзначае:

— Лукашэнка не проста кажа: «Хлопцы, хто мае планы не выканае, будзе звольнены». Ён кажа: «Хлопцы, я застаюся. Чхаць хацеў на Крэмль і Пуціна! Даю заданне і буду сядзець, і кантраляваць яго выкананне».

Гэта вядомы метад партыйнай наменклатуры з часоў Малянкова і Хрушчова, але не Сталіна, — ён да такой дурасці не звяртаўся. Нічога новага няма — ён збіраецца яшчэ нешта рабіць у 2021 годзе, хоць ён «пераспеў» і нецікавы.

Як навуковец, магу даць ацэнку гэтым «плюсавым» планам — яны выкананыя не будуць!

Абгрунтаванне — дынаміка сусветнай эканомікі і сацыяльныя праблемы. Пункт два — Беларусь настолькі маленькая велічыня на сусветнай эканамічнай карце, што прымаць якія-небудзь рашэнні аб тэмпах развіцця ва ўмовах усеагульнай дэглабалізацыі — гэта смешна. Па-трэцяе, я прапаную зусім не звяртаць увагі на гэтыя словы, таму што Лукашэнка так доўга (да канца 2021-га) не працягне.

Кошты — стой! Раз-два!

Ці варта беларусам, як савецкім людзям у эпоху застою, чакаць нязменных цэнаў?

— Нехта з яго памочнікаў напісаў пра «механізм стрымлівання коштаў па ўсіх напрамках і параметрах» і «практыку кантролю за цэнаўтварэннем». Відаць сярод іх вялікая колькасць дурняў. Таму што цэны на халадзільнікі, пральныя машыны, ды і на ўсе іншыя тавары, вызначаюцца сусветным рынкам і ўсталёўваюцца зусім не ў беларускіх рублях.

А калі хтосьці, да прыкладу, — начальнік Мінскага АБЭЗу, — стане за імі сачыць, ніякім чынам на іх узровень не паўплывае.

Абсурд мясцовага разліву

«Назапашаны прафіцыт» бюджэту будзе «з’едзены» ўжо сёлета (калі ўжо не быў знішчаны раздачай мільярдаў рублёў хранічна стратным прадпрыемствам). Але ці рэальна выкананне яшчэ адной задачы — прафіцытнага бюджэту-2021?

— Усё, што сказана з нагоды бюджэту, і тое, што піша звычайна «парламент» або ўрад — настолькі ўсё роўна, што не варта ставіцца да гэтага як да сур’ёзнага дакумента. Верыць у гэты абсурд не варта.

Пакуль Расія дае нам нафту, мы яе перапрацоўваем і спекулюем. Гэта дапамагае хоць неяк памяншаць дэфіцыт бюджэту. Крэмль пакуль трывае, — на 90% сітуацыя будзе развівацца ў кантэксце таго, як Пуцін будзе трываць Лукашэнку.

Робаты і дворнікі

Дармаедам, а таксама «алкаголікам, прастытуткам і наркаманам», што «хістаюцца па вуліцах» ужо чатыры месяцы. Ці варта чакаць хуткага працаўладкавання?

— «Паставіць на ўлік усіх дармаедаў, што боўтаюцца і прымусіць іх працаваць»? Гэта няправільная пастаноўка пытання! Лукашэнка занепакоены сваёй будучыняй, а яна (будучыня) стане вызначацца тым, як хутка мы станем замяняць «механічную» працоўную сілу тэхнікай і робатамі.

А ён што чыноўнікам кажа? «Хлопцы, вы нічога не рабіце, не прыдумляйце новыя працоўныя месцы — а замест аднаго дворніка, да прыкладу, стаўце двух, і працягвайце ў тым жа духу». Калі б ён быў чалавекам, знаёмым з сучаснымі тэндэнцыямі, то наадварот, займаўся б не стварэннем падобных працоўных месцаў, а заменай некваліфікаванай працы стварэннем рабатызаваных працоўных месцаў.

Што ў выніку?

Як варта ставіцца да распіяранага мерапрыемства?

— У цэлым ахарактарызаваць гэты цуд — пасяджэнне — можна коратка і ёміста: «Бачнасць працы». Бо Лукашэнка ўжо рэальна не прэзідэнт. Ён выдахся, вычыхнуўся нават. Збірае ён свой «актыў» і «ставіць задачы» — а ўсе гэтыя людзі адчуваюць, што ўсё скончылася.

І абмеркаванне коштаў на халадзільнікі, стварэнне прафіцытнага бюджэту — усё гэта не мае ніякага дачынення да будучыні Беларусі.