Андрэй Стрыжак: У кожнага свой тып бяды, адчаю і смяротнага гора, але мэты — аднолькавыя
Андрэй Стрыжак у кантэксце ўганаравання Нобелем праваабаронцаў трох краін звярнуўся тэмы, якая вельмі важна для разумення логікі сённяшняй прэміі. Нобелеўскі камітэт узнагародзіў тых, хто шмат робіць для таго, каб «не народ быў для ўрада, а ўрад быў для народа», як казаў Кастусь Каліноўскі, піша ён на сваёй старонцы ў фэйсбуку.
— Адначасовае ўручэнне Нобелеўскай прэміі міра Алесю Бяляцкаму, Цэнтру грамадзянскіх свабод і праваабарончаму цэнтру «Мемарыял» — гэта акт падтрымкі грамадзянскай супольнасці Беларусі, Украіны і Расіі. Гэта сігнал да ўсіх тых, хто ў трох краінах супрацьстаіць дыктатуры, гвалту і вайне.
Знак роўна, ці не знак роўна?
Праваабаронцы трох краін цяпер працуюць ва ўмовах вайны. Гэта не значыць што можна ставіць знак роўна паміж тымі задачамі, якія выконваюць зараз украінскія, беларускія і расійскія праваабаронцы. У кожнага свой тып бяды, адчаю і смяротнага гора, з якім прыходзіцца працаваць сёння. Але дакладна можна сказаць, што мэты ў гэтых людзей аднолькавыя — вольныя, дэмакратычныя, справядлівыя грамадствы, у якіх людзі адказныя за сябе і свае рашэнні. Грамадствы, якія выключаюць вайну, як спосаб вырашэння канфліктаў паміж сабой.
Праваабаронцы па вызначэнні не могуць быць адэптамі знішчэння правоў і свабод чалавека. Гэта людзі, якія працуюць на агульную мэту, — прымат чалавека над дзяржавай. Штодзённая праца чалавека над тым, каб заставацца чалавекам.
Асабліва гэта важна падчас вайны, калі простыя рашэнні па вынішчэнні варожых народаў пад корань падаюцца самымі лагічнымі і слушнымі. Забойства ворагаў — гэта неабходнасць на вайне, а вось гвалт і катаванні палонных і забойства мірнага насельніцтва — гэта ваенныя злачынствы. Хто б іх і супраць каго б ні чыніў.
Не буду пачуты, але не магу не казаць
Выдатна разумею, што не буду пачуты большасцю, але пройдзе час, мы вернемся да пытання, як нам усім далей жыць на гэтай планеце і рабіць так, каб правы чалавека не былі дробнай манетай у руках вялікіх і непадкантрольных чалавеку «дзяржаўных інтарэсаў».
Менавіта грамадзянская супольнасць, арганізаваная людзьмі ў сваіх інтарэсах, здольная прымусіць уладу быць такой, якой яна патрэбная людзям. Менавіта таму Нобелеўскі камітэт узнагародзіў тых, хто шмат робіць для таго каб «не народ быў для ўрада, а ўрад быў для народа», як казаў Кастусь Каліноўскі.