Андрэй Саннікаў у The Guardian: Чаму Еўропа адварочваецца ад Украіны?
У той час як у Еўропе ўсё больш апраўдваюць агрэсію Пуціна і супрацоўнічаюць з постсавецкімі дыктатарамі, ЕС забывае аб тым, што Масква ўяўляе пагрозу для Еўропы ў цэлым. Пра гэта піша былы намеснік міністра замежных спраў Беларусі, былы кандыдат у прэзідэнты і палітэмігрант Андрэй Саннікаў у артыкуле, які называецца «Чаму Еўропа адварочваецца ад Украіны?», апублікаваным у брытанскай газеце The Guardian.
Шанцы Украіны на выжыванне даволі слабыя сёння, а будучыня выглядае змрочна. Прычынай гэтага з’яўляецца пазіцыя галоўнага гульца ў вайне ва Украіне. Гэты гулец не Расія — краіна, якая развязала вайну ва Украіне. Гэты гулец — Захад ці, калі быць дакладней, Еўропа.
Самае вялікае і найбольш паспяховае аб’яднанне дэмакратычных краін у свеце, Еўрапейскі саюз, усё больш неахвотна дапамагае Украіне выжыць.
Колькасць палітычных груп, схільных падтрымліваць прэзідэнта Расіі Уладзіміра Пуціна ў еўрапейскіх краінах расце, як сярод кіруючых партый, так і ў апазіцыі; ад прэм’ер-міністра Венгрыі Віктара Орбана і яго кіруючай партыі «Фідэс» да ультраправых апазіцыйных партый, якія атрымліваюць даволі добрыя вынікі на нацыянальных выбарах, напрыклад, Марын Ле Пен і яе «Нацыянальны Фронт» у Францыі. Спачуванне і падтрымку таксама выказваюць радыкальныя нацыяналісты з венгерскай партыі «За лепшую Венгрыю (Ёббік)», нацыяналістычная партыя Бельгіі «Фламандскага цікавасць», ўльтраправая грэцкая партыя «Залатая Зара», «Аўстрыйская Партыя Свабоды» і італьянская «Ліга поўначы». І гэта далёка не ўсё.
Акрамя таго, усё больш еўрапейскіх палітыкаў і інтэлектуалаў апраўдваюць агрэсію Расіі.
Яны пачынаюць з «бяспечнай» тэмы — Крыму, пра які амаль забыліся не толькі ў Еўропе, але і ў самой Украіне — а затым выказваюць сваё меркаванне аб тым, што федэралізацыя (чытайце распад) Украіны будзе добрым рашэннем.
Яны пішуць адкрытыя лісты індывідуальна або ў групах у падтрымку агрэсіі Пуціна, паводле прыкладу галандскага прафесара Сэсай Хамелінка (які папрасіў прабачэння перад Пуціным за хлусню пра Украіну ў сродках масавай інфармацыі) або больш за 300 нямецкіх інтэлектуалаў. Сярод іх ёсць і аўтарытэтныя асобы, не толькі такія вядомыя, як Герхард Шродэр, былы канцлер Нямеччыны, якому плаціць «Газпром», але і Гельмут Шміт, яшчэ адзін былы канцлер, і Гюнтэр Ферхойген, былы камісар Еўрапейскага саюза. Усё больш еўрапейскіх аналітыкаў і журналістаў сыходзяцца ў меркаванні аб тым, што ва Украіне поўны бардак, і не варта напампоўваць яе грашыма, паколькі гэта не прынясе ніякай карысці, пакуль ёй не будуць правільна кіраваць.
Акрамя таго, існуе недарэчная ідэалогія, паводле якой еўраскептыкі могуць падтрымаць усё што заўгодна, што супярэчыць Еўрасаюзу, і таму яны схільныя падтрымліваць палітыку Пуціна датычна Украіны і выступаюць супраць санкцый у дачыненні да Расіі.
Еўропа хоча гандляваць з Расіяй, і яна цалкам шчаслівая, калі атрымлівае расійскія грошы, не спрабуючы разабрацца ў іх паходжанні, таму так шмат еўрапейскіх лідэраў паўтараюць словы пракрамлёўскіх палітыкаў, экспертаў, журналістаў і інтэлектуалаў. Грошы вырашаюць усё.
Панаванне Расіі
Ствараецца ўражанне, што Еўропа зноў збіраецца паўтарыць свой любімы пастулат: «Расія, несумненна, для нас важней, чым якая-небудзь іншая былая савецкая дзяржава». Так было кожны раз да таго як ва Украіне разгарэлася вайна. Еўропа не хоча, каб яе турбавалі. Яна не хоча бачыць небяспеку для сябе ў вайне Расіі з Украінай. Яна хоча вярнуцца да «звычайнага вядзення бізнесу» з Расіяй як мага хутчэй. Вайна — гэта перашкода. Трупы ўкраінскіх патрыётаў — гэта перашкода.
Еўропа не можа зразумець, што гэта вайна з Еўропай, а не з Украінай, і што Пуцін, калі не пацерпіць пераканаўчую паразу, будзе працягваць сваю экспансію і рэвізіянізм. Аснова для гэтага ўжо ёсць: Прыднястроўе, Паўднёвая Асеція і Абхазія, рускія меншасці ў краінах Балтыі, Калінінградскі эксклаў, а цяпер яшчэ і Данецк з Луганскам — гэтага больш чым дастаткова для маштабнага наступлення Крамля на Еўропу.
Украінцы супрацьстаялі такому сцэнару з лістапада 2013 года па люты 2014-га. Яны змагаліся супраць расійскага панавання. Яны змагаліся не за Пагадненне аб асацыяцыі з ЕС, а за сваю годнасць, за тыя каштоўнасці, на якіх будавалася Еўропа. Яны выйгралі, стаўшы аб’ектам агрэсіі, і атрымалі вельмі невялікую дапамогу звонку, каб справіцца з гэтай агрэсіяй і выратаваць краіну.
Еўропа занадта павольна прызнавала гэтую пагрозу і яшчэ больш марудна рэагавала на яе. І сёння па-ранейшаму ў Еўропе не да канца разумеюць, што гэтая пагроза значна больш, чым вайна Расіі ва Украіне. Яе трэба ўспрымаць як пагрозу для Еўропы.
Так, ва Украіне бардак: у палітычным, эканамічным, фінансавым плане. Хутчэй за ўсё, бардак там будзе яшчэ шмат гадоў, але гэта не значыць, што краіне не трэба дапамагаць. Акрамя таго дапамагаць трэба тэрмінова. У Еўропы павінна быць доўгатэрміновая стратэгія дапамогі самой сабе, а гэта значыць, дапамогі Украіне ў тым ліку.
Санкцыі супраць Расіі — гэта найменшае, што можа зрабіць Еўропа, каб дапамагчы ў кароткатэрміновай перспектыве. Еўрапейскія кампаніі і тыя, хто выступаюць супраць санкцыяў, павінны прызнаць, альбо трэба пераканаць іх прызнаць, што іх палітычная і бізнес-будучыня залежыць ад салідарнасці з украінскім народам у гэты цяжкі час.
Пуцін больш рашуча настроены на тое, каб працягваць агрэсію, чым ЕС на тое, каб абараняць свае каштоўнасці. Пуцін гатовы ісці на ахвяры за кошт рускага народа, у той час як еўрапейскія кампаніі не гатовыя рызыкаваць прыбыткам дзеля будучага росквіту Еўропы.
Смяротныя памылкі
Нават калі Еўропа, урэшце рэшт, пераадолее сваю марудлівасць у прыняцці рашэнняў і перастане быць сціплай, адказваючы агрэсару, яе доўгатэрміновая стратэгія адносна ўласнай будучыні нават не ў полі зроку. Акрамя таго, яна здзяйсняе сур’ёзныя, калі не сказаць смяротныя, памылкі, якія зробяць яе, мякка кажучы, яшчэ менш абароненай.
Асуджаючы агрэсіўную палітыку Расіі і абмяркоўваючы пытанне аб санкцыях для процідзеяння такой палітыцы, Еўропа вяртаецца да сваёй бесперспектыўнай палітыцы патурання дыктатарам суседніх з Расіяй краін.
Прэзідэнта Беларусі Аляксандра Лукашэнку, які яшчэ ўчора быў ізгоем у Еўропе, раптам пачалі лічыць нават не «меншым злом», а законным пасярэднікам і незалежным гульцом на баку Украіны. Ён становіцца зоркай еўрапейскіх СМІ, якія выстройваюцца ў чаргу, каб узяць у яго інтэрв’ю, у тым ліку Euronews і France 24.
Еўропа раптам пагадзілася з тым, што Лукашэнка мае права быць пасярэднікам у перамовах па Украіне, пры гэтым, як аказалася, ён падступна дапамог Пуціну прасунуцца наперад у пытанні прызнання тэрарыстаў на ўсходзе Украіны. Пад выглядам «мірных» перамоваў у Мінску, высокі прадстаўнік ЕС сустрэўся з Лукашэнкам, ганебна праігнараваўшы палітыку ЕС, якая забараняе кантакты на вышэйшым узроўні з Беларуссю да таго часу, пакуль усе палітвязні не будуць вызваленыя.
Каго хвалююць палітвязні і працяглыя рэпрэсіі ў Беларусі, калі палова Еўропы абходжвае Лукашэнку, каб ён купіў іх ласось, малако, яблыкі, морапрадукты, сыр і каўбасы, каб абыйсці расійскае эмбарга на імпарт прадуктаў з Захаду? «Беларускі пармезан» — сёння гэта новы брэнд у Маскве.
Аб забароне ЕС на кантакты на высокім узроўні ўсё забыліся, не вырашыўшы праблему рэпрэсій і пакінуўшы ў турмах палітвязняў, адзін з якіх, Мікалай Статкевіч, быў кандыдатам у прэзідэнты на апошніх выбарах.
Не мае значэння і тое, што Лукашэнка галасаваў супраць тэрытарыяльнай цэласнасці Украіны ў ААН, і што Расія робіць тое, што ёй хочацца ў ваенным плане на тэрыторыі Беларусі. Абсалютна ўсё роўна тое, што ў інтэрв’ю тэлеканалу Euronews ён прапанаваў адправіць войскі ва Украіну пад выглядам міратворцаў, тым самым парушыўшы Канстытуцыю Беларусі — відавочная спроба дапамагчы Пуціну ўзаконіць вайсковую прысутнасць ва Украіне, паколькі ў Беларусі наогул няма міратворцаў.
Нікога гэта не хвалюе, бо ён дапамагае харчовай прамысловасці Еўропы, і гэтага больш чым дастаткова, каб забыцца пра ўсе яго зверствы і пачаць адкрываць для яго дзверы ў Еўропу. Лукашэнка вельмі шчаслівы ад гэтага і рэагуе прадказальна, узмацняючы рэпрэсіі супраць грамадзянскай супольнасці і незалежных СМІ.
«Міжнародныя дыктатары»
І гэта тычыцца не толькі Лукашэнкі. Прэзідэнт Азербайджана Ільхам Аліеў таксама ўзмацніў рэпрэсіі, прыгнятаючы, збіваючы і арыштоўваючы апазіцыйных палітыкаў, актывістаў грамадзянскай супольнасці, праваабаронцаў і журналістаў. У Азербайджане больш за 100 палітвязняў, у тым ліку вядомыя абаронцы правоў чалавека Лэйла і Арыф Юнус. І гэта адбываецца ў той час, калі Азербайджан старшынюе ў Камітэце міністраў Савета Еўропы.
Аліеў вядомы тым, што ён выдаткоўвае вялікую колькасць грошай на спансаванне лабіравання інтарэсаў свайго рэжыму на Захадзе. Ёсць нават адмысловы тэрмін для гэтага — «ікорная дыпламатыя». Яго інвестыцыі акупляюцца. Яго мала асуджаюць за яго жорсткасць у адносінах да іншадумцаў, і ў той жа час яго запрасілі на саміт НАТА ў верасні і прапанавалі прыняць удзел у аднаўленні Афганістана разам з заходнімі партнёрамі.
Еўропа робіць вялізную памылку, дазваляючы сабе лічыць дыктатараў на постсавецкай прасторы «меншым злом», паколькі іх можна выкарыстоўваць для таго, каб перашкодзіць агрэсіі Пуціна. Мэтай Пуціна, магчыма нават галоўнай мэтай, з’яўляецца захаванне і абарона «міжнародных дыктатараў» усімі магчымымі спосабамі для таго, каб атакаваць заходнія каштоўнасці і сам Захад. Ён гатовы чакаць і зрабіць паўзу, каб старанна падрыхтаваць гэтую атаку з дапамогай такіх, як Лукашэнка.
Даволі крывадушна з боку Польшчы, Латвіі і Літвы, суседзяў Беларусі, з аднаго боку падымаць трывогу і па праве патрабаваць прысутнасці войскаў НАТА на сваёй тэрыторыі, каб абараніць іх ад патэнцыйнай агрэсіі Расіі, і ў той жа час даць зваротны ход санкцыйнай палітыцы і змякчыць сваю пазіцыю ў дачыненні да бліжэйшага ваеннага саюзніка Пуціна і бацькі-заснавальніка «міжнародных дыктатараў» на постсавецкай прасторы.
Калі чуеш, што новае еўрапейскае кіраўніцтва заяўляе аб неабходнасці актывізаваць крытычнае ўзаемадзеянне з Беларуссю, гэта насцярожвае. Відавочна, што пад гэтым ЕС мае на ўвазе менш крытыкі і больш ўзаемадзеяння з дыктатарам.
Украіна і Еўропа будуць знаходзіцца ў небяспецы да таго часу, пакуль будуць існаваць «міжнародныя дыктатары». Любое ўзаемадзеянне з адным з дыктатараў у надзеі справіцца з іншымі прывядзе да яшчэ большай нестабільнасці, ўзмацнення рэпрэсій і іншым войнам у Еўропе.