Двухаблічная камуналка: хто недаплачвае, а з каго даўно спаганяюць па поўнай

Сумленныя тарыфы важней ільготных. Людзі хочуць ведаць, як ЖЭСы трацяць іх грошы.

Бюджэт сярэдняй сям'і дазваляе аплачваць поўны кошт жыллёва-камунальных паслуг. Але насельніцтва чакае празрыстасці і справядлівасці рахункаў, якія выстаўляюцца
Суадносіны сярэдніх паказчыкаў па кошце паслуг ЖКГ і сярэдні даход хатніх гаспадарак Беларусі паказваюць, што сярэднезабяспечаныя сем'і могуць «пацягнуць» рост тарыфаў да іх поўнага пакрыцця, лічыць эканаміст, кіраўнік праекта «Кошта урада» Уладзімір Кавалкін.
Нават калі ўрад завершыць праграму па поўнай аплаце насельніцтвам жыллёва-камунальных паслуг і тарыфаў, яны ўсё роўна застануцца адносна недарагімі.
— Звязана гэта з тым, што мы маем у параўнанні з суседзямі — Украінай і краінамі Еўрасаюза — больш нізкія кошты на энерганосьбіты, якія закупляем у Расіі. І значыць, ёсць магчымасць ўсталёўваць больш нізкія кошты на ацяпленне, падагрэў вады і газ, — тлумачыць эканаміст.
Знізіць выдаткі дазваляюць і самыя нізкія ў рэгіёне, за выключэннем Украіны, зарплаты.
Сярэдняя беларуская сям'я ў мінулым годзе аддавала за камунальныя паслугі 7% свайго бюджэту. Пры гэтым у больш бедных катэгорый насельніцтва гэты артыкул выдаткаў займаў каля 10%, у пенсіянераў і бацькоў-адзіночак да 20%. Больш забяспечаныя грамадзяне трацілі на ЖКП каля 5% сямейнага бюджэту.
— Не варта забываць, аднак, што ёсць сем'і з цяжкім становішчам, шматдзетныя і адзінокія людзі, якія могуць адчуваць цяжкасці, — падкрэслівае Уладзімір Кавалкін актуальнасць пашырэння пераліку катэгорыі грамадзян, якім спатрэбяцца субсідыі для аплаты жыллёва-камунальных паслуг.

Хто выйграе ад поўнай аплаты насельніцтвам ЖКП?

Пасля адмовы ад індэксацыі кошту ЖКП у снежні мінулага года, выкліканага незадаволенасцю Аляксандра Лукашэнкі, тарыфы павысілі ў студзені. У сярэднім для сям'і з трох чалавек жыроўка падаражэла на 10 рублёў. Але і гэта падаражанне не моцна набліжае беларусаў да поўнай кампенсацыі выдаткаў на жыллёва-камунальныя паслугі. Паводле прагнозаў урада, у гэтым годзе насельніцтва будзе аплачваць 70% іх кошту. Гэта азначае, што тэрміны дасягнення мэты па выстаўленні рахункаў за ЖКП у поўнай меры, якія былі прызначаны на гэты год, пераносяцца.
Поўная аплата насельніцтвам тарыфаў і прадстаўляемых ў ЖКГ паслуг стала б адным з важных крокаў па рашэнні шматлікіх праблем у гэтай сферы, лічыць дырэктар прыватнага ЖЭСа «Аймалин М» Віктар Кліменка.
— І ўрад, і грамадзяне разумеюць, што жыллёва-камунальныя паслугі павінны быць цалкам акупныя. Гэта мае на ўвазе адказнасць грамадзяніна. Калі чалавек за пэўныя грошы атрымліваецца пэўную паслугу, то, з аднаго боку, пастаўшчык паслугі абгрунтоўвае свае тарыфы, з другога — грамадзянін, які цалкам плаціць за паслугу, спытае, як гэтыя тарыфы фармуюцца і ў ідэале можа выбраць больш выгаднага пастаўшчыка, — перакананы Віктар Кліменка.
На яго думку, поўная аплата паслуг стымулюе спажыўцоў эканоміць і асцярожна ставіцца да жылфонду. А гэта, у сваю чаргу, дасць магчымасць знізіць выдаткі і павысіць эфектыўнасць работы камунальных службаў і ЖЭСаў.
— Чалавек шануе толькі тое, за што ён заплаціў, — каментуе эксперт. — Гэта дасць стымул для рацыянальнага выкарыстання рэсурсаў.

Людзі хочуць ведаць, за што і па якім кошце плацяць

Эксперт прызнае, што беларусы занепакоеныя верагоднасцю рэзкага і вялікага росту тарыфаў. Але члены таварыстваў уласнікаў ставяцца да гэтага больш спакойна, таму што за большасць паслуг яны ўжо плацяць па факце іх аказання і па поўным кошце.
— Пры павышэнні тарыфаў адбываецца выраўноўванне ў іх аплаце ўласнікамі жылля, якія з'яўляюцца чальцамі таварыства ўласнікаў, і тымі, хто сваё жыллё абслугоўвае ў дзяржаўным жылым фондзе. Пакуль жа ўласнікі жылля пастаўленыя ў няроўныя ўмовы: дамы, якія знаходзяцца ў ЖЭСе, плацяць адны грошы, а тыя, дзе ёсць таварыства ўласнікаў, — зусім іншыя, — падкрэслівае Віктар Кліменка.
Эканамічная сітуацыя зараз мяняецца і змушае перанесці камунальныя выдаткі наўпрост на плечы насельніцтва. Але людзі хочуць ведаць, за што і па якім кошце плацяць.
— Давайце вызначым той мінімум паслуг, якія грамадзянін павінен атрымліваць абавязкова. Пазначым, што ў яго ўваходзіць і колькі гэты пакет паслуг каштуе, — прапануе эксперт. — Калі палічыць рэальныя выдаткі на абслугоўванне дамоў і кошт жыровак для жыхароў «хрушчовак», не выключана, што яны ўжо аплачваюць поўны кошт аказваемых паслуг. У той час як жыхары ультрасучасных будынкаў не даплачваюць за іх абслугоўванне.

Вырашыць праблему можна увядзеннем выразных правіл утрымання жылога фонду і градацыі яго абслугоўвання ў залежнасці ад тэхнічнага стану будынкаў і насычанасці інжынернымі сеткамі. Па адным тарыфе нельга абслугоўваць пяціпавярхоўку, у якой практычна няма інжынерных сетак, і сучасныя будынкі, дзе іх нямала, пачынаючы ад хуткасных ліфтаў і заканчваючы сістэмамі дымавыдалення і пажараапавяшчэння, рэзюмуе дырэктар прыватнага ЖЭСа.
Паводле zautra.by