Эксперт: На канец стагоддзя беларусаў можа застацца ўсяго 3-3, 5 млн

Насельніцтва Беларусі працягвае няўхільна скарачацца. У момант распаду СССР на тэрыторыі Беларусі пражывала 10,2 млн чалавек. Сёння, нават паводле афіцыйнай статыстыкі, — 9,2 млн, а з улікам тых, хто з'ехаў, і таго менш. І гэтая лічба будзе толькі зніжацца.

Бесперапынныя рэпрэсіі, выцісканне людзей з краіны, эканамічная нявызначанасць мала спрыяюць жаданню беларусаў нараджаць дзяцей. А заклікі ўладаў сыходзяць у пустэчу.

Гнятлівую статыстыку па дэмаграфіі прывёў акадэмічны дырэктар BEROC Леў Львоўскі.

— Дэмаграфію лепш глядзець на доўгіх дыстанцыях, — цытуе эканаміста «Салідарнасць» са спасылкай на ютуб-перадачу «Ператрэм з Халезіным». — Дык вось на канец стагоддзя, калі мы раптам адновім нараджальнасць да максімуму 2017 года, у нас будзе прыкладна 6 млн беларусаў. Калі ж у нас будзе бягучы тэмп нараджальнасці, то гаворка будзе ісці аб 3,5-3 млн.

На думку Льва Львоўскага, спыніць гэтае зніжэнне цяперашнім уладам наўрад ці ўдасца.

— Цяпер Аляксандр Лукашэнка думае, што раз беларусы з'ехалі, ён падмане азербайджанцаў, там дзе-небудзь прарэкламуе, і яны прыедуць. Але азербайджанцы нічым не дурнейшыя за беларусаў. Яны паглядзяць навіны і нікуды не паедуць, — упэўнены эканаміст.

Галоўная прычына, па якой сёння ў Беларусі назіраецца негатыўная сітуацыя з нараджальнасцю, заключаецца ў адсутнасці стабільнасці.

— Лукашэнка ўвесь час пра яе кажа, але стабільнасць ёсць у дэмакратыях, а ў аўтакратыях якраз праблемы са стабільнасцю, таму што ўвесь час усё мяняецца, — тлумачыць Леў Львоўскі. — Сёння табе кажуць «нараджай, дамо 10 000», а заўтра табе кажуць «нараджай нам гэтае дзіця — і адразу на вайну», а паслязаўтра табе кажуць «нараджай, але калі пойдзе ва ўніверсітэт, то гэта ўжо будзе наш і павінен пяць гадоў адпрацоўваць».

«Статыстыка ня ўлічвае эмігрантаў». Паводле Белстату, за год Беларусь страціла 44 тыс. жыхароў

Але калі насельніцтва Беларусі так рэзка зніжаецца, то, можа, не варта ўпірацца заклікам урада?

— Калі гаворка ідзе пра тое, каб выдзяляць на гэта дастаткова сродкаў, рэсурсаў, увесь час думаць і змяняць палітыку — так, варта, — мяркуе эканаміст. — Але калі бегаць і казаць, што месца жанчыны не ў айці-кампаніі, а ў радзільнай палаце, забараняць аборты — гэтага рабіць не варта. Такія эксперыменты былі. Напрыклад, таварыш Чаўшэску таксама быў вельмі заклапочаны дэмаграфіяй і ўвёў супержорсткія забароны на аборты. Настолькі, што нават калі ты ведаў, што твая сяброўка робіць аборт, абавязаны далажыць, інакш таксама ў турму.

Гэты крок сапраўды павялічыў нараджальнасць у краіне і прырасціў насельніцтва. Вось толькі якасць гэтага насельніцтва моцна знізілася.

— Таму што горш адсутнага ў краіне дзіцяці — дзіця, якое было народжанае бацькамі, якім яно не патрэбнае, — лічыць Леў Львоўскі. — Гэта значыць, бацькі не ўкладаюць у развіццё дзіцяці, у чалавечы капітал. Пасля Чаўшэску яшчэ 20 гадоў у краіне назіралася памяншэнне сярэдняга IQ. Так, ён павялічыў колькасць насельніцтва, але стварыў — можа, гучыць не паліткарэктна, але ў эканоміцы так кажуць — насельніцтва нізкай якасці.