Экспертка: У Беларусі шмат гадоў сістэматычна «раскулачваецца» медыцынскі бізнес

Каардынатарка Фонду медыцынскай салідарнасці — пра тое, навошта ўлады ўзяліся рэгуляваць цэны на платныя медпаслугі. І клопат пра пацыентаў тут ні пры чым.

Міністэрства аховы здароўя РБ абмежавала рэнтабельнасць шэрагу платных медыцынскіх паслуг для беларусаў. Як гаворыцца ў пастанове ведамства, нарматыў не павінен перавышаць 30% ад планавага сабекошту. Пад рэгуляванне трапіла стаматалогія, медкамісія і выдача даведак аб тым, што чалавек можа кіраваць транспартнымі сродкамі, а таксама дыягностыка — прамянёвая, ультрагукавая і лабараторная.

Акрамя таго, уводзяцца абмежаванні на надбаўкі: начныя тарыфы не могуць адрознівацца ад звычайных больш чым на 30%, а ў святочныя дні — 50%. Праўда, усё гэта не тычыцца замежных грамадзян: для іх абслугоўвання медустановы могуць самі ўстанаўліваць тарыфы і рэнтабельнасць. Пастанова пачне дзейнічаць з 1 ліпеня.

Нагадаем, летась Міністэрства аховы здароўя ўжо «аптымізавала» тарыфы, а пасля — нормы часу і расходу матэрыялаў на платную стаматалогію. Лячэнне зубоў, тэарэтычна, павінна было стаць для беларусаў таннейшым, але не стала. Нават галоўны аптыміст урада прэм'ер-міністр Раман Галоўчанка прызнаў, што рэгуляванне цэн на стаматалагічныя паслугі «пакуль не дало патрэбнага эфекту». І што, цяпер эфект з'явіцца-ці наадварот, якасная платная медыцына стане менш даступнай для большасці беларусаў?

Да чаго прывядзе дзяржрэгуляванне цэн у сферы медпаслуг, «Филин» абмеркаваў з каардынатаркай Фонду медыцынскай салідарнасці, лекарам-эндаскапістам Лідзіяй Тарасенка.

— На жаль, якасць медыцынскай дапамогі ў нас прагрэсіўна пагаршаецца, — адзначае медык. — І шукаць адказу ў змесце нейкіх новых нарматыўных актаў, якія прымаюцца ў міністэрстве або ва ўрадзе, мне здаецца, не даводзіцца.

Калі ўспомніць кантэкст — сапраўды, у канцы 2023 года дзяржава вырашыла рэгуляваць цэны яшчэ і на стаматалагічныя паслугі. Да гэтага для прыватных структур верхняй столі не было: кошты рэгуляваліся рынкам. Але ў гэтую сферу таксама ўмяшаліся, і цяпер ужо мы бачым трэцюю спробу нешта змяніць у цэнах.

Пастановы №170 (лістапад 2023, «Аб устанаўленні гранічных максімальных тарыфаў на стаматалагічныя паслугі») усе вельмі баяліся, але потым, калі па ім пералічылі, аказалася, што цэны нават падраслі. Потым пачалася наогул шызафрэнічная гісторыя: прадстаўнікі Міністэрства аховы здароўя ездзілі па клініках і ўгаворвалі па дакументах працаваць згодна з 170-й пастановай, але цэны пералічыць так, каб яны былі ніжэйшымі.

«Каштоўнасць лекара тут нашмат вышэйшая». Стаматолаг эміграваў у Літву і распавёў пра розніцу

Так што ў цяперашняй пастанове нічога прынцыпова новага: усё па-ранейшаму, у краіне не да законаў. Навошта гэтыя нарматыўныя акты прымаюцца, не ведаю, можа быць, камусьці проста падабаецца іх пісаць, ці ў кагосьці на іх заснаваная навуковая праца?

Усё гэта выглядае як рэпрэсіі, кажа Лідзія Тарасенка: вярхоўны кіраўнік задае трэнд, а далей «па лесвіцы ўніз кожны, хто як можа, так і выконвае гэтую функцыю»:

— Гэта значыць, гэтыя нарматыўныя акты — гэта частка рэпрэсій, нагода кагосьці схапіць, пакараць, «расстраляць за неабгрунтаванае завышэнне цэн».

— Ва ўрадзе прызналі, што мінулая пастанова «пакуль не працуе», як задумвалі — але замест таго, каб яе скасаваць, прынялі новую. Значыць, правяраючыя будуць кантраляваць і закручваць гайкі. Што гэта значыць для лекараў і пацыентаў?

— Неаднаразова на кожным кроку мы бачым доказы таго, што людзі, у руках якіх засяроджаная ўлада, зусім не цікавяцца дабрабытам людзей, у руках якіх улады няма, — а гэта і лекары, і пацыенты ў тым ліку.

Мы ўжо шмат гадоў назіраем, як сістэматычна, з большай ці меншай вынаходлівасцю, «раскулачваецца» медыцынскі бізнес. То траўматолагаў пасадзяць, то на афтальмолагаў апаўчацца, цяпер стаматолагі — не любяць улады «багаценькіх», давайце іх будзем «раскулачваць».

Для мяне гэта два паралельныя трэкі. Адзін — зусім нязначны, з нагоды прыняцця нейкіх законаў і таго, хто што з гэтай нагоды можа думаць, і другі — тая рэальнасць, у якой мы ўсе існуем, дзе з кім заўгодна можа здарыцца што заўгодна, а медыцына — класавы вораг, прадпрымальнікі, «багаценькія» — класавы вораг, нават калі не такія і багаценькія. А ўжо калі ты медык, прызнаны» багаценькім", — лічы, канец табе.

— «Будуць рабаваць».

— Што, на жаль, паспяхова і адбываецца. На гэтым фоне нарматыўныя акты, якія не даюць чаканага эфекту, — прыкра-вясёлая неспадзяванка, якая дэманструе, як чыноўнікі чарговым разам садзяцца ў лужыну з дурацкімі пісулькамі.

— Каб выканаць неразумнае распараджэнне зверху, клінікі пачнуць эканоміць, выкарыстоўваць больш танныя, менш якасныя расходнікі і апаратуру?

— Гэта, натуральна, адбываецца. Нават у значна больш шчасных краінах здараюцца гісторыі, калі спрабуюць зэканоміць рознымі нядобрасумленнымі метадамі. А чарговая рэпрэсіўная гаечка, вядома, пагаршае гэты клімат, і ў людзей будзе дадатковы стымул эканоміць.

Людзі спрабуюць нейкім чынам дамовіцца. Каб прывезці, груба кажучы, у кішэні з суседняй краіны нейкія матэрыялы, або паставіць патрэбнае пад выглядам больш таннага... На жаль, гэта частка цяперашняй рэальнасці.

— І што ў перспектыве: беларусы валам пойдуць з прыватнай медыцыны ў дзяржаўную, або тыя, хто можа сабе дазволіць, будуць неяк дамаўляцца альбо лячыцца не ў Беларусі?

— Думаю, што ўлады дамагаюцца некалькіх рэчаў: і нелаяльных спецыялістаў з краіны выціснуць, і «раскулачыць» бізнесы, закрыць прыватныя клінікі, паменшыць колькасць канкурэнтаў. Выбару ў пацыентаў становіцца менш.

Акрамя таго, прыватныя клінікі ўсё часцей належаць васалам галоўнага па рэпрэсіях, і для іх прынятыя законы працуюць неяк зусім па-іншаму. Нарматывы пішуцца для «ворагаў», а для сваіх дзейнічаюць іншыя ўмовы.