Хто стаіць за разгорнутай у краіне антыкарупцыйнай барацьбой

І чаму менавіта цяпер так актыўна ляцяць галовы чыноўнікаў?

Стала вядома аб затрыманні чарговага высокапастаўленага чыноўніка — першага намесніка старшыні Белкаапсаюза Дзмітрыя Баранава падазраюць у карупцыі. А літаральна на пачатку красавіка Камітэт дзяржбяспекі адрапартаваў аб затрыманні начальніка галоўнага ўпраўлення спажывецкага рынку Мінгарвыканкама Сяргея Барысевіча і яшчэ дзясятка супрацоўнікаў. Літаральна ўчора пракуратура Мінскай вобласці накіравала ў суд крымінальную справу ў дачыненні да кіраўніка аднаго з падраздзяленняў рэспубліканскай бальніцы медыцынскай рэабілітацыі «Аксакаўшчына». Яго вінавацяць у неаднаразовым атрыманні хабараў.
Ці выпадковы такі наезд на чыноўнікаў, хто за гэтым стаіць і якія сігналы пасылае?

Кавалкін: Сілавікі пры пасадцы чыноўнікаў маюць свае мэты

Кіраўнік праекта «Кошт урада» Уладзімір Кавалкін упэўнены, што затрыманні чыноўнікаў наўпрост звязаныя з адсутнасцю грошай у бюджэце і з'яўляюцца пэўным сігналам для астатніх.
— Асноўны пасыл — паказаць чыноўнікам, што грошай няма, красці так, як раней, ужо не атрымаецца, таму трэба прыцішыць ўласныя апетыты, — лічыць эканаміст.
Уладзімір Кавалкін таксама не выключае, што такім чынам сілавікі маюць свае мэты.
— Гэта можа быць жаданне прыбраць тых людзей, якіх яны лічаць, скажам так, немэтазгоднымі, — адзначае эксперт.
А пасадзіць, на думку эканаміста, сёння можна практычна любога чыноўніка.
— Гэтаму спрыяе супярэчлівае беларускае заканадаўства, згодна з якім, што б ты ні рабіў, з якога-небудзь боку ўсё роўна будзеш вінаватым, — лічыць эксперт. — Ды і вялікія выдаткі бюджэту на падтрыманне дзяржсектара ствараюць карупцыйныя стымулы.
Калі размяркоўваюцца вялікія грошы, у чыноўніка заўсёды ёсць спакуса атрымаць сваю долю. У прыватным бізнэсе карупцыя істотна ніжэй.
— Там ўласнік строга сочыць за эфектыўнасцю расходавання сродкаў, — тлумачыць Уладзімір Кавалкін. — Калі ж трацяцца грошы падаткаплацельшчыкаў, якім чыноўнік непадсправаздачны, тут, адпаведна, і спакуса будзе даволі вяліка.
Менавіта таму, на думку эксперта, пасадка асобных асоб і змена чынавенскага складу ў гэтай схеме нічога не зменіць: барацьба з карупцыяй павінна пачынацца з празрыстасці, з падсправаздачнасці чыноўнікаў і скарачэння бюджэтных выдаткаў на дзяржпрадпрыемствы.
— Інакш на месца пасаджаных, прыйдуць іншыя асобы і сапраўды гэтак жа працягнуць працаваць, як іх папярэднікі, — упэўнены эканаміст. — Трэба мяняць у цэлым сістэму, падыходы да дзяржкіравання, кіравання дзяржаўнай уласнасцю, да вядзення дзяржаўнага бізнесу і скарачэння яго ў эканоміцы да мінімуму. Толькі так можна змяніць сітуацыю.

Казакевіч: У карупцыі ў Беларусі ёсць свае «дазволеныя» ўзроўні

Дырэктар Інстытута палітычных даследаванняў «Палітычная сфера» Андрэй Казакевіч нічога незвычайнага ў канкрэтным эпізодзе з затрыманнем чыноўніка Белкаапсаюза не бачыць. На яго думку, усё гэта ўпісваецца ў агульную канву барацьбы дзяржавы з карупцыяй.
— Чыноўнікаў у нас рэгулярна затрымліваюць. Як правіла, мы звяртаем увагу на тыя выпадкі, якія становяцца шырока вядомыя ў СМІ, пры тым, што гэтых спраў значна больш, — адзначае палітолаг.
На думку эксперта, такія карупцыйныя справы выкарыстоўваюцца не толькі, каб паказаць насельніцтву, што дзяржава змагаецца з карупцыяй, а таксама каб трымаць чыноўнікаў у тонусе і паказваць ім «чырвоныя лініі».
— Каб службовыя асобы разумелі, што не варта перасякаць лінію «дазволенай» карупцыі, — адзначае Андрэй Казакевіч. — Ёсць злоўжыванні, на якія, у большасці выпадкаў, заплюшчваюць вочы. Аднак калі яны набываюць значныя памеры і патрэбным чынам не ўзгодненыя, гэта цягне розныя санкцыі, а ў асобных выпадках крымінальны перасьлед.
Па словах палітолага, карупцыя ў Беларусі ў пэўнай ступені мае сістэмны характар ​​і ў ёй ёсць свае «дазволеныя» ўзроўні і сферы.
— Калі чалавек сваёй дзейнасцю не парушае нефармальныя правілы і патрэбным чынам узгадняе злоўжыванні з вышэйшымі інстанцыямі (прасцей кажучы, мае добры «дах»), то пакарання, як правіла, няма, — тлумачыць Андрэй Казакевіч. — Між тым кожны выпадак індывідуальны. Бываюць чыста крымінальныя справы, якія узбуджаюцца па аператыўнай распрацоўцы або заявах пацярпелых. Ёсць катэгорыя чыноўнікаў, якім ўвогуле не дазволена «браць», але яны бяруць на свой страх і рызыку, або бяруць больш, чым дазволена па нефармальным правілах.
Але бываюць выпадкі, калі факты карупцыі выкарыстоўваюцца ў апаратнай гульні, для пераразмеркавання пасад і рэсурсаў. Многія справы таксама ўзбуджаюцца, калі паўстаюць праблемы з «дахам» у выніку кадравых перастановак, адставак або канфлікт.
Што стала прычынай затрымання чыноўніка Белкаапсаюза, можна толькі здагадвацца.
— Сітуацыі бываюць вельмі розныя: некаторыя звязаны чыста з карупцыяй без якой-небудзь палітычнай і адміністрацыйнай гульні або сутыкнення эканамічных інтарэсаў. Часам вядзецца такая гульня. Але ў любым выпадку, не маючы матэрыялаў справы, не ведаючы нейкіх яго дэталяў, проста гадаць пра прычыны будзе няправільна.
Паводле zautra.by